Natuur en geest in de geneeskunde - pagina 15

lijke en oppervlakkige teleologie, die latere geslachten dikwijls - en terecht - wrevelig heeft gestemd en afkerig maakte van iedere finale, teleologische verklaring. Vergetend, dat de ontdekking van de bloedsomloop - de grondslag van de moderne physiologic - tenslotte het verrassend gevolg was van Harvey's teleologische vraag naar het doel van de kleppen in de aderen van het bloedvaatstelsel, werd men zo schuw voor teleologische gedachtengangen, dat men die heden ten dage nog alleen in verhulde vormen of onbewust toegang tot het medisch denken verleent. Deze onberedeneerde angst voor een teleologisch denken, deze teleophobie, welke Burger in 1928 tot uitgangspunt van een opmerkelijke rede koosi, was een uitvloeisel van een omwenteling in het geneeskundig denken in de zeventiende en achttiende eeuw. In die periode maakte het Griekse naturalisme plaats voor een geheel andere wetenschappelijke benadering van het menselijk lichaam, waarin niet alleen voor de geest, maar ook voor het begrip physis nauwelijks meer plaats was. Deze doorbraak van een geheel nieuwe visie op het menselijk lichaam is ongetwijfeld te danken aan de doorwerking van de wijsgerige gedachten van Descartes, die uitbreiding en denking, stof en geest streng scheidde en zo de mens als het ware deed uiteenvallen in lichaam en ziel. Het domein van de geneeskunde werd bijna uitsluitend het lichaam, en voor de geest was in haar geen plaats meer. De uitdaging, die er lag in zijn raad het lichaam op zich zelf te beschouwen alsof de ziel er niet in was, als een machine, werd aanvaard door de voorstanders van de iatromechanische denkrichting. Het tevoren in zwang zijnde iatrochemisme, dat steunde op een scheikunde, die nog hoofdzakelijk werd beoefend in de apothekers-werkplaats, moest, nadat zijn brillante verdediger Francois de Ie Boë Sylvius de ogen sloot, wijken voor de nieuwe opvattingen die steunden op de veel verder ontwikkelde wetenschappen der mechanica en mathematica. Deze door de Italiaanse artsen Baglivi en Borelli naar voren gebrachte zienswijze leidde tot een mechanistische beschouwing van het menselijk lichaam in gezondheid en ziekte. Het blijft enigszins vreemd, dat het juist de grote Boerhaave is geweest, die in zijn jonge jaren, aan deze stroming een krachtige impuls heeft gegeven door zijn bekende rede 'over het nut der mechanistische methode in de geneeskunde' (1703). Terwijl hij in zijn openbare les als pas benoemd lector (1701) krachtig de studie van Hippocrates had aanbevolen, en aan het einde van zijn ^ H. Burger, Het teleologisch denken in de geneeskunde (Haarlem 1928; ook Ned. T. V. Geneesk. 1928, No. 2). II

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen