Prof. Dr H. Bavinck en de Buitenlandsche Kerken.

Onder de vele uitnemende mannen, die oaize kerken hebben gediend, maar van oirigine toch van over de grenzen kwamen, , afstammende van het kloek geslacht der „Afgescheidenen" uit de Graafschappen Bentheim en Oost-Frièsland, uit die Buitenlandgche kerken, - die naar elke Generale Synode haar vertegenwoordigers zonden, was Bavinck de grootste; en gelijk hij door zijn forsdhe breede figuur „booger dan al het volk' was, van zi-jnen schouder en opwaarts", alzöo stak' hij uit boven alle die andere zonen van den stam der oude Tubanten, die tot zoo rijken 'zegen zijn geweest in de Christelijke Gereformeerde Kerk, wier zoons en kleiaTzOions, thans verdubbeld in getale, de Gerefoirmeerde Kerken, hjer of in 't verre Westen dienen.

Door iet lot, tot tweemaal !oe geworpen, werd de zeer jeugdige en scrupele jongeling Jan Bavinck, do vader van den professor, aangewezen olm naar de opleidingsclasse te Hoogeveen gezlonden te worden, alwaar onder leiding va)n Ds Wol ter Kok, wien men andere behulpsels had toiegevoegd, tal van jonge liiannen werden gekweekt voor de Evangelie-bediening. Met dien vader had de zoon gemeen de scrupele en hoogst bescheiden natuur, hJet beminnelijk karakter, het teedere hart 'kloppende in die breede borst; hét helder denken in dat machitig hoog gewelfd ho'ofd.

Breed van hoofd en borst, was hij ook breed en wijd van blik. De schoonheid en kracht waarmede de Sctoift het volstiekite universalisme van het Christendom uitspreekt, greep hem aan. Die geestelijke gemeenschap, die naar de brieven van den Apostel Paulus bestond tusschen de verschillende gemeenten, werd door hem in haar innigheid gevoeld. De heerlijkheid van de katholiciteit der Kerk werd door hem geschouwd. Met het geweldig enhtousiasme, dat h'em vooral op jongeren leeftijd eigen was en ons studenten adem^ loOB deed luisteren, waarbij eerst oog. en. oor wSj'd op'engiïrgen, en daaJrna de m'ond zich opende en wij een en al oog en oor waren, spr; aic hij van de aangrijpende schoonheid van de katholiciiteit der kerk, gelijk de Schriften ze ons teekenen en de eerste gemeenten ae ons toonen. Dan hoorden wij van zijn machtig welsprekende lippen, . hoe, wie zich in den engen kring van een kerkje of oonventikel opsluit, die schoonheid niet kent en haar kracht en^ vertroiosting nooit in zijn leven heeft ervaren; dat zulk eèn te kort doet aan de liefde des Vaders, aan de genade des Zoons en aan de gemeenscihap des Geestes, zich zelven berooft van geestelijke schatten, die door geen meditatie of devotie kunnen worden vergoed, en zijne ziel verarmt; maar dat wie uitziet naar buiten over die ontelbare schare heen, welke uii alle volk en in alle land en in eiken tijd doo^ri het bloed des Zoons is igekocht, wie gevoelt wat krachtige versteridng des geloiofs, wat wondere vertroostiing in 't lijden het is, zich één te weten met heel diie "strijdende kerk, welke van het begin tot het einde deï weïeld ujt het gainsche menschelijkte geslacht wordt vergaderd, dat die .niet eng van hart k'an zijn, in zijne ingewanden niet nauw kan blijven.

Dan, als hij teióó sprak^ "dan zlette dat w'ar'm kloppend harte in die breede-boirst zich wijd uit om er in te bergen allen van welken naam, tong, kleur of natie zij wai-en, die oinzen Heere Jezus Christus belijden : als hunnen eenigen Zaligmaker.

Hij tooim.de • door diezelfde liefde zijns harten tegen haeretioi en schismatic)., die de eenheid dor leer en de eenheid der kerk verbraken en afdreven op den strioiom; , van hiet-meest willekeurig subjectivisme.

Hij had met een AÜgUstiilus 'lief'de 'katholiciteit der Kerk mtet al de liefde .zijner ziel.

Dan hoorden de afgescheidene studenten uit den bi^eeden mond van dezen afgescheiden Hoogleeraay: „reeds Calvijn (m'aak'te de olndersOheiding tusschen fundamenteele en niet-fundamenteele geloiofsarti'kelen om .niet elke separatie, oiok straks weer van de door hem gereformeerde kerken te wettigen. Eenige rekbaarheid in de zuiverheid van de bediening des Woords imóét op Pfotestantscih standpunt wel aangenomen worden, wijl anders schier alle gemeenschap'sleven onmogelijk worden zou en het sectarisme lop de schrikkeiijkste wij'ze zou worden gevoed".

Met hart en ziel was Bavinck een zoon der Scheiding. Zonder twijfel, zloo sp'ralc hij eenmaal, hebben de vrije kerken de belofte der toekomst; op deze ééne voorwaarde slechts, dat zij de katihclici: !.eit bewaTeïi van (hiet christelijk geloof en van dé christelijke kerk. Maar Im'et den gloed der heilige overtuiging keerde hij zidi tegen alle labadistische en methodistisdhe pralctijken en doopersohe neigingen. „In plaats van wjijd en ruim den blik' over de kerken te laten weiden, tusschen het valscJie en ware 'te onderscheiden, en om het kaf het koren niet voiorbij te zien, worden met één woord zonder meer alle kerken valsch verklaard, alle geloovigen tot afscheiding opgeroepen, en de scheiding zelve dikwerf verheven tqt een artikel des geloofs." Aldus slingerde h, ïj het eene verwijt na het ander naar het hoiofd van het sectewezen. Daardoor 'z'ag hij dat het kerkelijk be'wustzijli göheel ziou uitslij'ten ën wiegsterven. Citaqhtte hij eene donkere schaduwzijde van het Froitestantisme. Wij mogen, zoo riep hij dan uit, als hij; met steeds stijgenden climax zijn heldere en meestal k'orte zinnen regehnatig lOpbouwde tot een machtig stuk, wij mogen geen seclte 'zijn, wij mogen het. niet willen wezen, en wij kannen het niet zijn, dan met verlooichening van het absoluut karakter der waarheid.

Het w^, as 00a© gel^& igo Üeuz^, toen. de f> ersf, e Generale 'Synoide van de Gereformeerde k-i-ken in '92 te Amsterdam' veiigaiderd, aan de 'Proff. Bavindk en Wielenga, die een reis naar Amerika z'ouden maken, intraductiebrieven verleende aan de Geneformeerde kferken in Amerika, tevens met het verzoek om aan de Presbyteriale Alliantie, die in dat jaar te Toronto in Canada zoude vergaderen, den dank der kerken over te brengen voor hare Deputatie, en om zich voorts te vergewissen omtrent den grondslag en de zuiverheid van het Pïesbyteriaal en Confessioneel karakter der aangesloten kerken.

Friof. H. Bavinck sprak miet gemakkelijkhead de hTjodernie talen, en daaronder ook het Engelsch. De zeer oiuden onder onze predikanten en Hoogleeraren hebben mij meer dan eens met eenigen trots verteld, dat Prof. S. van Velzen in het Latijn oreerde tot de Schotsche afgevaardigden. Wij herinneren ons hoe streelend het voor ons was, toen wij in de Aula te Kampen in eens van Bavinck met de grootste gemakkelijkheid een toisspraak in het Engelsch hoorden, gericht tot den toenmaligen secretaris van de Presbyteriale AUi-antie Rev. G. D. Matthews, D. D. Een student voelt zichzelf geëerd door den roem en de geleerdheid van zijn Professor en zlulk eenen 'heeft hij door den regel lief!

In de eerste zitting van de Synode, het volgend • jaar te Bordrecht gehouden, brengt Bavinck' dan een verslag uit mede namens zijn mededep'utaat Prof. Wielenga van hun bezoek aan 'het „Concilie" te Toronto. Hij deelt daarin mede, dat zij op dat Concilie aangename dagen hebben doorgebracht, niet alleen omdat de ontvangst hartelijk en gastvrij was, do: ch ook' wijl de werkzaamheden van. die vergadering belangrijk' waren. Uit alle deelen der wereld waren afgevaardigden, ten getale van 290, van Gereformeerde kerken aanwezig. In het geheel werden 56 referaten uitgebracht. Tot zijn spijt was er weinig tijd voor vrije discussie. De heldere en scherp2; iende geleerde geeft in zijn sotoer verslag duidelijk en met weinige woorden te verstaan, dat hij het karakter dezier vergadering in. haar weinig scherpe belijndheid heel goed heeft doorzien. Maar hij, die nooit gewoon was het contra onevenredig breed uit te meten Ifcegeïioiver het pto, of dit laatste op minder edele wijze weg te'moffelen of te verzwijgen, doet met eenige voorliefde uitkomen, dat ook de strengst GerefO'rmeerde kerken niet alleen vollen toegang tot de Alliantie hebben, maar (opk volle vrijheid genieten om door hare afgevaardigden op deze Concilies voor hare confessie op te komen. Toetreding verplicht in geen enkel op^iciht tof verlating of verzwakking 343 van zijn standpunt. De Alliantie is veeleer geneigd, al ware het alleen voorzichtigheidshalve en uit zucht to't zelfbehoud, om elke sanctie van eene afwijking van de Gereformeerde eonfessie te voorkomen. Ter wille van enkele Gereformeerde kerken, die in de openbare Godsdienstoefeningen van geen gezangen gebnuk' maken, werden op' het Concilie alleen 'Psalmen gezongen. Bavinck voorziet wel, dat de Alliantie op hare, n. verderen weg raoeilijHreden zal ontmoeten, maar hij acht dat z; ij' zulk een schoiome gedachte belichaamt, dat het jammer ziou zijn indien zij; spoedig roemloos zou ondergaan. Hij gaat dan aldus voort: „zij kweekt ©en besef van saamhoorigheid, van broederschap tusschen de Gereformeerde kerken onderling en toont haar eenheid en band tegenover de wereld. Hare vergaderingen brengen uit alle deelen der wereld broederen samen en geven him gelegenheid, om elkander te ontmoeten, te leer en kennen, te dienen met de gaven, die aan elke kerk onderscheidenlijk zijn toebetrouwd. Hare "werlczaam.heden zijn er op ingericht, om' de verschillende kerken meer en meer de dure roeping te doen verstaan, waartoe zij in deze eeuw geroepen zijn en daarbij' elkander raad en steun, sympathie en toegenegenheid te bieden in dezien strijd. Haar arbeid was dan ook tot nog toe niet ijdel in den Heere. Zij won veler liefde, bleek in een behoefte te voorzien en besloot daarom met aller instemming tot een volgende salmenldotast in Glasgow in 1896".

Uit dit rapport spreekt Bavinck, juist zöoals hij dacht en was. Deze-is dezelfde, die een pjaar Jaar te voren bij de overdracht van het rectoraat aan de Theol. S-chool een heerlijke rijke rede hield over de katholiciteit van Christendom en Kerk.

Van B.avinck kan men ook niet zeggen, gelijk van Kuyper werd geschreven: he sch, r, ank from association with our Alliance.

Bavinck was ojok geen Kuyper!

Twee gropite mannen! Elk met eigen karakter, met eigen gaveh. Er is een menigerlei genade Gods!

In het verslag ter Synode uitgebracht, vinden wij: iet vermeld, dat O; ofc hij op-dit Concilie heeft gesproken. Ook hierin komt weer het beminlijfc karakter uit van dezen groeten geleerde. Zeker, Bavinck heeft op het Concilie te Toronto gespiofcen. Vier jaren nadat dit Concilie gehouden was, maakte ik kennis met een jong geleerde te •Geneve, predikant van de keric aldaar, tevens histoirious, die. toen, reeds eenigen naam had als Calvijn-kenner, Eug'ène Choisy, later gepromoveerd tot Doctor in de Theologie aan de Universiteit te . Geneve op de „These:1' Eitat Chretien Calviniste a Geneve' lau temps de Theodore de Bezie". Toen ik hem vertelde, dat ik gestudeerd had aan de Tlieoioglsclie SöUooi D© T^ampen, rtep iiij wvi enthousiasme uit: an bent u dus een leerling van Bavinck'! Of ik , mij voelde! 't Gevolg was, - dat ik met dezen geleerde in nadere relatie kwam, want ik 'moest en zou bij hem komen om' met hem over mijn leeinieester te spreik'en; ziopi wilde hiji hiet. D'ien leermeester had hij-te Toronto gehoord en niemand van alle de geleerden, dus van die bijna driehonderd mannen daar vergaderd, had z'ulk' een machtig en heerlijk woord gesproken als mijn professolr; „onzemjenschen" zouden zeggen: ls „onze" Bavinck. Dat moet een heerlijk woord, een geweldig, een gloedvol, een overtuigend woord voor een gereformeerde, een Calvijn-minnaar zijn geweest!

Het kort verslag zwijgt van dit alles!

Zoio was Bavinck!

Op deze zelfde Synode vertolkt Prof. Bavinck nog het woord door Dr Matthews als afgevaardigde van de Presbyberiaansche kerk van Engeland gesproken; deze sprak oi.a. het vertrouwen uit, dat onze Synode afgevaardigden zou zenden naar het 'Concilie van Glasgow.

Velen onzer zullen zich ook nog wel herinneren, hoe schitterend de rede was door Bavinck op de : Synode va'n Am'sterdam in 1908 ex tempore in het 'schoonste en mieest welluidend Engelsch gesplroklen ten • antwoiord op de redevoeringen der Engelsch' spiekende - afgevaardigden. In die dagen bereidde Hj zich voor om voor de tweede maal naar Ameriica te reizen. Ook hem 'was de eere te beurt gevalleen eener uifcnopdiging tot het houden van de Stonelezingen voor Jhet jaar 1908, te Princeton, New-Jersey, Ü. S. A. Bij dezelfde gelegenheid hield hij hog verschillende lezingen en voordrachten, o.a. te Grand-Rapids, Holland, Chiciago, Louisville en New-Brunswick, middelpunten van wetenschap, steden waar beroemde Universiteiten of zeer bekende Colleges zijn gevestigd te midden van de afstammelingen onzer broederen van Gereformeerde belijdenis, die vroeger of later waren verhuisd naar bet land der vrijheid.

„Onze" Bavinck is nu niet meer! Zoolang het dag was, heeft hij raeit vele rijke gaven gewerkt en gebeden, opdat de dag welhaast mjoclht aanbreken, Wiaarop eerst de ééne heilige algemeene christelijke kerk, nu nog voorwerpi van ons geloof, als het lichaam; van Christus haar vollen wasdom zal hebben bereikt

Hij zelf is reeds verzameld tot de groote schare, die niemand tellen kan, uit alle natie en geslachten, - en volken en talen.

Met eenige verandering neem^ ik het - wooird over, dat door B.avinck' gesproken werd in herinnering

aan bet heengaan van Prol. A'. Brurdtaelk'amp: wie hij geweest is, weet gij'; hoe hijl gestorven is, is u allen be'fend. Bavinck was een Christen, ' Kathohek in zijn opvatting, ruim van hart, in wien eene kostelijke gave aan onze Geretormieeirde kerken was geschonken. Wij' danken God, dat wij hem hebben gekend. Niet lang zal het meer duren, of de meestem onzer zullen hem nog sledhts kennen uit zijne werken, uit besehrijving en albeelding. Moge de wiinste, die z; oo velen uit zijn omgang hebben genoten, door hen nog jaren lang aan vele anderen ten goede komen, ook van hen die verre buiten omze grenzen leven!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen