KUYPER - BIBLIOCRAFIE.

door J. C. RULLMANN.

CVI.

Ook over den Eeredienst was in het Tract a a t 1) gehandeld, en daarbij de dusgenaamde G e-zangenkwestie (zie De Heraut nrs 110— 113) als een kerkelijke kwestie van ernstig belang besproken. Nu liet DT 'Kjuyper de vraag, of het goed dan wel niet goed zij, tiij den eeredienst der gemeente naast de Psalmen ook liederen te zingen, thans geheel in het midden. Alleen sprak hij als zijn gevoelen uit, dat de invoering der dusgenaamde Evangelische Gezangen kerkrechtelijk in elk opzicht onwettig was en dusver nog nimmer gewettigd was geworden.

De tegenbedenking, dat men dan ook d'^ Psalmen van Datheen nog zou moeten zingen, gaat niet op. Dit toch is een quaestie van uitvoering, die het , groobe beginsel, of men bij den zang in het Godshuis al dan niet aan het Woord Gods gebonden zij, ongedeerd Iaat. Dat groote beginsel: „Tn Gods huis niets anders dan Gods Woord ook in uw liedl" hebben onze wettige Synoden, op voorgang van Datheen en Maxnix beiden, met beslistheid beleden; ook tegenover de Remonstranten, die het eerst gezangen eischten. En zulk een beginsel kan, ja moet zeer zeker, als het naar den Woordo Gods anders blijkt te zijn, door . een latere Synode-Nationaal veranderd; mits dan die verandermg maar op wettige wijze geschiede, en niet, gelijk ten - onzent, door onbevoegden plaats grijpt.

Sinds ontving De Heraut keer op keer uit allerlei streken van ons land allerlei vragen over de Gezangenkwestie. Het was voor de redactie echter ondoenlijk al deze vragen te beantwoorden. En voor een opzettelijke behandehng van dit onderwerp uit theologisch, historisch en kerkrechtelijk oogpunt ontbrak het dusver aan schoone gelegenheid. In nr 372 verzocht Dr Knyper daarom te mogen volstaan met dit vijftal opmerkingen:

1°. dat, om redenen, in het Tractaat van de Reformatie der kerken opgegeven, 'kerkrechtehjfc het gebruik van Gezangen niet gewettigd is;

2°. dat het gebruik van Gezangen, hier te lande, naar luid der onbetwistbare gegevens der historie, niet van gereformeerden, maar eer van Arminiaanschen oorsprong is;

3°. daè het verzet tegen het gebruik der Gezang'? n, 't welk tot de troebelen der scheiding vosrie, ons voorkomt plichtmatig te zijn geweest;

4°. dat men o. i. het best doet, door zonder eenig rumoer gebruik te maken van de ons thans gewordene vrijheid, om de Gezangen niet te gebruiken;

en 5°. dat de strijd over de Gezangen, nu de dwang wegviel, van te ondergeschikt belang is, om er de harten der broederen om te verkoelen, of er de kerken om te verdeelen.

Ds L. Schouten Hzn te Utrecht, die reeds in 1879 den Gezangenhaat een der kankersoorten had genoemd, waaraan de Hervormde Kerk, met name op de Veluwe, leed, achtte dit vijftal opmerkingen van zulk een verderfelijke strekking voor de geineente, en in zulk een flagranten strijd tegen hetgeen èn de liefde tot den Heere Jezus Christus èn de hulde. Hem ten alierduurste verschuldigd', gebood, dat hij van stonden aan voor genoemd weekblad bedankte. Een maand later verzocht hij echter De Heraut weer geregeld te mogen ontvangen, hartelijk ingenomen als bijl was met de in het nr van 8 Maart voorkomende recensie van „de critische beschouwing van Israel's geschiedenis, door DT J. H. Gunning J. Hzn. Dankbaar voor dezien ommekeer bij D's Schouten schreef toen DT Kuyper, nr 377:

o, Dat nu heel de irenische pers eens toonde, dat ze werkelijk voor Gods heihg Woord warm is, en deze Gezangenquaestie eens varen liet, en zich nu eens kloek uitsprak over de Valetons en Wildeboers en Gunnings! Helaas, de kerken in deze ', ; landen weten nog niet lialf, hoe ver ze reeds van den Heere zijn afgeleid.

Intusschen, dat Dr Gunning J. Hzn een onrustwekkend geschrift over de Heilige Schriftuur uitgaf, liet de irenische pers koud, maa, r èn dei W a g e n i n g e r, èn he t D' o e t i n c h o m s c h Weekblad èn de Sprokkelaar konden niet nalaten hun groote blijdschap te betuigen over het feit, dat Dr Hoedemaker, hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, op Zondag 1 Maart 1885 in zijn vroegere gemeente Veenendaal, bij het opgeven van een gezangvers, had laten uitkomen, dat hij in deze niet harmoniëerde met De Heraut (nr 377).

Naar aanleiding van het vijftal opmerkingen van Dr ICiuyper schreef Ds Schouten een Open Brief aan een Vriend, , gevolgd door een brochure aan Dr iKuyper: Hebben de Gezangen regt van bestaan in onze K; erk? Ook verscheen in datzelfde jaar 1885 te Middelburg: Een winteravondgesprek over de Evangelische Gezangen. Voorts lichtte J. J. van der Grient, lid vs«n het Amsterdamsche Kiescollege, de gezangenkwestie op zijn wijze toe in: D'e Aanvallen op het gebruik der Gezangen afgeslagen. En Ds D. Boonstra van Renkum schreef: Ter verantwoording, een woord over de Gezangen.

Dr Kuyper bleef echter van oordeel, dat elk debat over de Gezangenkwestie op dit 'oogenblik zedelijk ongeoorloofd was, omdat daardoor juist bevorderd zou worden, wat hij thans liefst gemeden zag, t.w. een splitsing der geesten op een punt, dat o, zoo ver van het centrum lag (nr 377).

Slechts één beding daarbij voegend, t. vv. dat men ook aan den schrijver van D'e Heraut zijn vrijheid late. Want wat schrijver dezes betreft, bij hem staat het vast: Zoo hij optreedt zal hii zelf geen gezangen meer opgeven < -) en zit hij in de kerk neder, dan neemt hij de vrijheid, om al geeft ook de zuiverste prediker ze op, ze niet mee te zingen (nr. 378).

Als curosium volge hier nog een advertentie, uitgeknipt uit De Standaard van 19 Juni 1885:

Met het oog op den in de laatste maandeM weer opgewekten ' ge zangenhaa t, bericht de ondergeteekende aan besturen van evangelisatiën, waarin hij van_tii, d tot tijd optreedt, dat hij voortaan nergens meer kan prediken Waar men geen gezangen wil zingen.

Evangelisatiën, die tegen gezangen zijn, gelieven hem van zijne belofte te ontslaan om in hun midden op te treden.

A. J. WESTHOFF.

Over de Gezangenkwestie schreef Dr Knyper later ~nog in De Heraut nr 962.

In Onze Eeredienst (1911) erkende hij echter rondweg, dat de leuze „in Gods huis niets dan Gods Woord, ook in uw lied", niet het groote beginsel was, dat tot het uitsluitend gebruik' der 'P'salmen leidde, maar dat men, lettende op. die ontaarding van het lied in de Roomsche (Kerk, op het exclusieve zingen der Psalmen gekomen is, en dat eerst van achteren theoretisch verdedigd heeft met de bewering, dat in de Kerk alleen gezongen mocht worden, wat ons vóórgezongen was in de Heilige Schrift. En in D e H e r a u t, nr 1836, ging Dr Kuyper nog verder en schreef:

Het is te betreuren, dat we slechts 'teene lied: „o Groote Christus, eeuwig Licht" hebben, om in ota.ze tempelzamgen rechtsta? eeks tot den Christus op 'te, heffen Men moest den gezangenbundel wel uitbannen, daar hij door onbevoegden ons opgedrongen was, en er zoo menige misgreep in te betreuren viel. Maar hóe moeilijk 't ook zijn rnoge. om wat men toen misging te. herstellen, i het blijft toch een leegte voor. ons gevoel, dat het lied der eere en des danks niet meer in vollen toon aan Jezus kan .worden opgedragen, 't Laat den' liefdedrang voor Jezus onvoldaan.

Zie voorts het artikel P' s a 1 m b e r ij m i n g in D'.e Heraut, nr 482, waar Dr Kuyper de voor velen onbegrijpelijke uitspraak deed: „Marnix r ij m d e, Datheen zong"; nader toegelicht in nr 495.

¹) Dit artikel behoort nog onder nr 79: : |||^c|aat van cl e • R e f o r m a t i e der S e r fc e n. •-».'w-> --•?

²) Vrosger deed hu' het zilf g3regeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen