GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Synode-Indrukken.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Synode-Indrukken.

22 minuten leestijd Arcering uitzetten

XXIII.

Gravamen - Dr Van Leeuwen.

Van de persoonhjke saamsprekingen, welke er Ier Synode plaats vonden, komen wij nu tot de bezwaarschriften.

De zaak-Ds Vermaat vormde daartoe als het ware den overgang.

Hij toch had een bezwaarschrift ingediend en hem werd verzocht het persoonlijk te komen toelichten.

Ieder begrijpt, dat hier niet over alle bezwaarschriften kan worden gesproken.

Wij moeten er een keuze uit doen.

En dan deelen wij natuurlijk iets mede over die, welke naar onzen indruk het belangrijkst kunnen worden genoemd, 't zij om hun inhoud, 't zij om de personen der schrijvers.

Bovenaan staat daarbij dat van Dr K. D'. van Leeuwen.

Dat draagt het praegnante karakter van een gravamen.

Het richt zich op zakelijke gronden tegen de uitspraak der Asser Synode, welke de belijdenis op een bepaald geval toepaste.

Het gewicht van die zakelijke gronden wegen wij nu niet af.

De tijd om daarover onzen indruk te geven is nog niet gekomen.

Wij schrijven thans alleen 'Synode-indrukken.

En gelijk bekend, is op de Synode over dit gravamen nog weinig gehandeld, is het verre van afgehandeld.

Ook werd daar een, reden voor opgegeven.

Prof. Aalders, die tot rapporteur over deze zaak was ]> enoemd, werd |)loteeIing weggeroepen.

Zijn vader was stervende.

In de schismatieke pers heeft men zijn achterdocht weer ingeschakeld.

Daar zit meer achter! Zooi heeft men , geopperd. Waarom zou een der andere hoogleeraren de taak van Prof. Aalders niet hebben kunnen overnemen, zoo motiveerde men vragenderwijs zijn achterdocht.

En men heeft reeds laten doorschemeren, dat de Synode door het gravamen in verlegenheid zou zijn gebracht.

Maar achterdocht kijkt altijd scheel.

Zoolang men zich van die zijde door achterdocht laat opwinden, zal men de dingen nooit zien, gelijk zij zijn.

Zou het daar zoo onmogelijk zijn om in eigen en in gemeenschappelijk belang tegen de achterdocht te strijden?

De verwijdering, welke er ontstaan is, behoieft toch niet noodeloos vergroot?

Wij willen trachten de zaak even uit de doeken te doen.

Blijft de achterdocht dan nog stoken, dan ligt dit vooï rekening van hen, die haar vcTtroetelea.!.

Zeker, wanneer de Synode, toen Prof. Aalders bleek vertrokken te zijn, niets anders meer te doen had gehad, dan zou zij er wel een weg op gevonden hebben om het gravamen toch te "behandelen.

Maar er lag nog arbeid genoeg ter afdoening gereed. '

Dat kon evengoed eerst aan de orde worden gesteld.

Eer men hiermee klaar was, zou het naar berekening op zijn vroegst Donderdagavond worden.

Later bleek, dat die berekening precies uitkwam.

Vrijdag konden dan de bezwaren van Ds Brussaard, welker schriftelijke fo-nnuleering elk oogenblik werd verwacht, nader onder de oogen gezien.

Dat daarmee de Vrijdag zom heengaan, was stellig geen te lage schatting als men weet hoe sekuur, maar daarom ook hoe betrekkelijk langzaam de Synode werkt.

Zoo stond men voor de vraag: wat zullen wij' doen? Zullen wij de volgende week terugkomen?

Men kan gerust zeggen, dat de meeste Synodeleden op een zoo langen duur niet hadden gerekend.

Twee weken waren heengegaaai, vooral met het afwerken van „kleingoed".

Juist dat „kleingoed" fopt zoo.

Men trekt er gewoonlijk van te voren te weinig tijd voor uit.

Achteraf valt het altijd tegen.

Een gevoel van onvoldaanheid zal zich meermalen niet alleen van ons hebben meester gemaakt. ,

Werd later een Synode weer zoo overladen met allerlei ingekomen stukken, dan zou zij zich wel over een andere werkwijze moieten beraden.

M, aar goed, het feit lag er nu eenmaal. Men was twee weken kwijt.

Zou men er nu dadelijk een derde week'-^aai vastknoopen?

En laten we ex maar erg realistisch 'li^lii& evoegen: mogelijk nog een vierde?

Daartegen zagen .velen op.

Waarlijk niet ten onrechte.

De predikanten moesten dan hun catechisaties nog later aanvangen.

Voor de professoren was het begin der akademische werkzaamheid weer in het zicht met al de voorbereiding, daaraan verbonden.

Men mag toch onder den 'Synodalen arbeid het gewone werk niet al te zeer laten lijden.

Het is veel gemakkelijker thuis ° bezwaarschriften te schrijven, dan ver van huis er weken over te vergaderen.

De raeesten zagen zich dan ook geplaatst voor een bolsing van plichten.

Als wij voo-r onszelf mogen spreken: indien, de Synode mocht hebben besloten om oiimiddellijk daarop weer te vergaderen, zouden wij', hoe noode ook, haar niet hebben bijgewoond.

Meer tijd konden we onmogelijk missen.

Gelukkig bood een voorstel uitkomst.

De Synode' zou worden verdaagd tot eind October. In dien tijd konden de catechisaties op gang worden gebracht.

Ook konden gedurende meerdere weken de colleges worden gegeven en wat de Vrije Universiteit betreft, de vijf plechtigheden, welke te wachten stonden: de openings-oxatie van den aftredenden rectox, de rectoxale oratie van den nieuwen rector op den dies der Universiteit en de drie inaugureele oxaties van de benoemde hoogleexaren waren dan vermoedelijk (en dit vermoeden zal D'. V. in zékerheid overgaan) achter den rug.

Inmiddels konden dan een paar kleine commissies nog vergadexen.

Dit vooxstel had alles voor en werd dan ook gretig aanvaard.

Kunnen nu de achterdochtigen begrijpen, waarom de Synode toen uiteenging?

Misschien merkt iemand nog op: maar doordat het antwooxd van Ds Brussaard uitbleef, kwam de Vrijdag toch vrij.

Had de Synode op dien dag dan het gravamen-Dr van Leeuwen lyét kunnen afdoen?

Laten wij — wij beweren niet, dat dit zoOi is — voox een oogenblik eens onderstellen, dat het gra-; vamen-Dx van Leieuwen niets om het lijf, heeft.

Laten wij eens aannemen, dat na eexste lezing alle Synode-leden het dadelijk er over eens waren, in welken zin ' daarop moest worden geantwoord.

Meent men, dat dan één dag genoeg zon zijn om daarover te beslissen? __

Dan kent men, de Synode niet.

Die is daarvoor veel te consciëntieus.

Neen, het concept-antwoord wordt dan als het ware zin voox zin bekeken.

Vooxstellen tot betere formuleering worden gedaan en ampel besproken.

Over een onderdeel, waarover allen eenparig denken, wordt soms lang beiaadslaagd, opdat de meest coxrecte uitdrukking worde gevonden.

Inzonderheid bij een gravamen luistert dit immers nauw.

Een gravamen is altijd iets bijzonder ernstigs en heeft daarom recht op een bijzonder ernstige behandeling. .*•

Het gewichtige van dit gravamen is wel hierin gelegen, dat tal van bezwaarden er zich op heroepen.

Ook de zaak van Ds Van Duin zit er aan vast. Als de Synode dit gravamen eens in één dag had afgewerkt, zou men zich dan van schismatieke z^de niet gebelgd hebben getoond? > ; 'i-; M; '5iii

z^de niet gebelgd hebben getoond? > ; 'i-; M; '5iii Een Synode kan het nooit zóó in het vat gieteii, dat het tot algemeene tevredenheid stemt.

Stelt zij de zaak uit, waardoor de meest degelijke beha.ndeling wordt gewaarborgd, dan is het niet

goed. : ...^4; Q^^ Werkt zij haar vlug door, dan heet ."letj«f, dkt%! zij er zich met een Jantje van Leiden heeft afgemaakt.

maakt. ledereen en zijn vader te contenteeren gaat zelfs bij een Synode boven de kracht.

bij een Synode boven de kracht. Wat heeft de Synode er-al niet over moeten hooren, dat zij gp de kleinere stukken niet breed­

voeriger is ingegaan! Toch heeft zij er heel wat zoxg en tijd.; , , aan

besteed. i^ïA^? -Sommigen schijnen maar niet te kunnen ïnzièn, dat er toch altijd grenzen zijn.

Eenerzijds klagen zij er over, dat de Synode telkens maar weer vergadert. Anderzijds is het hun niet naar den zin, dat de Synode bezwaarschriften, waarin niet geargumenteerd wordt uit Schrift en ' belijdenis a.fwijst: ze zonden een breede beantwoording ook van ni et-schriftuurlijke en niet-konfessioneelê' bezwaren wenschen en daardoor praktisch

de Synode permanent of semi-permanent maken. Met het oog op deze klachten doet men vf^l

met zeker Synode-lid aan de historie van den vader, zijn zoon en den ezel te herinneren.

Zoo komt dan materieel het gravamen van Dr Yan Leeuwen nog aan de ordè.

Inzake het formeele zijn ör al een paar beslissingen gevallen.

De meening, dat Dr van Leeuwen ge^dVöriigen zou zijn geworden om op de voortgezette Synode van Assen zijn gravamen in t© dienen, is voor onjuist verklaard. Van dwang was hierbij geen sprake. Wel is hem gewezen op . zijii verplichting om in • de gegeven omstandigheden met het indienen van zijn gravamen niet langer te wachten, dan noodig was. Immers was het bekend, dat Dr van Leeuwen met zijn gravamen zooi goed als gereed was O'f althans voor de nieuw© samenkomst van de Synode gemakkelijk gereed kon komen. En nu spreekt het toch wel van zelf, dat, wanneer iemand een gravamen heeft en het ook heeft uitgewerkt en er komt een Synode, het dan toch op die Synode moet worden gebracht.

Zoodra men te kennen heeft gegeven, dat men een gravamen heeft, spreekt het toch wel vanzelf, dat men de eerste de beste gelegenheid moet aan­ grijpen om er zich van te ontlasten.

Een gravamen is toch iets, dat zwaar weegt.

En wie zal nu noodeloos onder een last gebukt blijven loopen?

Zou men daardoor > niet veeleer toonen, dait het geen last is?

Maar niet alleen om den' persoon zelf, ook om het-welzijn der kerken is het in de hoogste mate gewenscht, dat een gravamen niet langer blijft hangen dan noodzakelijk is.

Vooxts heeft de Synode het aigekeurd, dat Dr van Leeuwen zijn gravamen heeft gepubliceerd.

Een gravamen toch dient men in bij de Synode, niet IDJI het groote publiek.

Wie een gravamen heeft, verbindt zich.•hiervoor geen propaganda te maken, zoolang niet de Synode uitspraak heeft gedaan.

Deze verbintenis werd helaas door het uitgeven van he, t gravamen vóór het nog dn behandeling was genomen geschonden.

Een woord van terechtwijzing mocht dan ook niet ontbreken.

Doch daarmee is deze kant va£h^i§iJ.i^m$iiéiigeidaan.

Invloed op de materiëele behandeling heeft het niet.

Daar staat de Synode te hoog voor.

Het bezwaarschrift Mr Knibbe.

„Terug naar de oorspirO'rLkelijke conclusies van het dogmatisch-exegetisch rappoit."

Zooi had Mr Knibbe in den linker-bovenhoek van den omslag en het titelblad van zijn tweede brochure, vroeger in ons blad aangekondigd, laten drukken.

Toen wei diei brochure met een enkel woord bespraken, gaven we te kennen, dat er heel wat misverstand achter school.

Van het bezwaarschrift, dat Mr Knibbe naar de Synode zond en dat van zijn beide brochures aJs bijlagen vergezeld ging, moet helaas hetztelfde gezegd. O.a. Wordt ook hierin weer met de oorspronkelijke conclusies van het dogmatisch-exegetisch rapport geargumenteerd.

Welnu, heel dat argument berust op een vergissing.

Er heeft nooit een dogmatisch-exegetisch rapport met tweeërlei conclusies bestaan!

Mr Knibbe is blijkbaar zonder voldoende kennis van de werkwijze: eener Synode aan het schrijven gegaan.

Wanneer er een rapport over een of andere zaak moet worden uitgebracht, dan stellen, indien het althans een gewichtig geval betreft, twee oï drie Synode-leden, daartoe door de Commissie, waartoe zij behooren, aangewezen, een'conciep't op, dat leiding aan de behandeling geeft.

Zoo'n-concept wordt in de Commissie-vergadering dan ampel besproken. Hier wordt wat gewijzigd, daar wat ingelascht, ginds een passage weggelaten. Soms wordt een groot gedeelte op andere wijze bewerkt. In het kort: zoo'n concept draagt altijd maar een zeer voorloopig karakter.

Het mag-natuurlijk nooit op één lijn gesteld worden met een rapport. Aldus is door de dogmatisch-exegetische Commissie ook gehandeld in de zaak-Greelkerken.

De daarvoor benoemde broeders hadden een concept opgesteld en — wat ook al geen uitzondering is - — laten drukken.

Hiulke gevallen is het immers zeer gewenscht, uat-de-^Commissie-leden het concept gedrukt voor zich hebben.

Wanneer zij het slechts hooren voorlezen, hebben zij daarvan niet anders dan vluchtige 'indrukken.

Dat doet aan een ernstige bespreking schade.

Daarom wordt gezorgd, dat zij het concept nauwkeurig kunnen bestudeeren.

Nu is het met het bewuste concept den weg van bijna alle concepten opgegaan.

'Er werden verschillende wijzigingen in aangebracht.

Deze flS^^Ï'Éiét'ZOiO ingrijpend als Mr Knibbe •

Met den gang van het betoog en de voornaamste argumenten kon de Commissie zich zeer wel vereenigen.

Ook droeg de formuleering voor hst grootste deel de goedkeuriug van de Commissie weg.

Maar. toch werd het op onderscheiden plaatsen veranderd.

En eerst nadat die veranderingen er in waren opgenomen werd het het rapport der Commissie. Dat rapport werd door de Synode aanvaard.

Er is alzooi geen sprake van, dat de dogmatischexegetische Commissie oorspronkelijk andere konklusies had voorgesteld, maar zich door de Synode heelt laten overreden om nieuwe, scherpere op' te stellen.

Haar oorspronkelijke konklusies zijn juist aangenomen.

En in die konklusies was ook het bekende „besluit" opgenomen.

In het concept stoard dit ^niet en kon'het niet staan, omdat daarover met de kerkrechtelijke Commissie overleg moest worden gepleegd.

Bij de uitgave van het dogmatisch-exegetisch rapport, welke niet op last der Synode maar op initiatief van den uitgever geschiedde', werd er een abuis begaan.

Naar ik vermoed, had men ter drukkerij het zetsel van het concept laten staan en het verschil niet opgemerkt tusscheir concept en rappOrt.

Zooi werd dan het concept aïgedrukt in plaats van het rapport.

In de Acta echter werd het rapport opgenomen. En nu liep Mr'Knibbe er in.

Het ontging aan zijn scherpzinnigheid niet, dat er tegenstrijdigheden waren.

Maar hij trok' daaruit een voorbarige konklusie.

De konklusie n.L, dat er tweeërlei konklusies hadden bestaan.

Had hij even ter bevoegder plaatse geïnformeerd, hoe het eigenlijk zat, dan zou men hem dadelijk hebben ingelicht. ' j

Later heeft hij, naar wij vernamen, wel geïnfo'rmeerd en heeft men hem van het abuis op de hoogte gebracht, maar toen was denkelijk zijn tweede brochure reeds ter perse of juist van de pers.

Hij had zich uit het geval eenigszins kunnen redden, door in de nog niet, verkochte exemplaren een strookje papier te laten plakken, waarin hij zijn voorbarige konklusie verklaarde en herriep.

Dat deed hij evenwel niet. •

Zelfs in zijn bezwaarschrift, toen, zlijn vergissing hem al bekend' was, maakt hij van het licht, dat hem was opgegaan geen gebruik.

Dat nu heeft ons sterk verwonderd.

, Het is waar, het eigenlijke thema was daardoor aan zijn brochure ontvallen.

Zij was grootendeels waardeloos geworden.

Maar ons dunkt', hij had 'dat open en manmoedig als feit behooren te aanvaarden.

Prof. Ridderbos heeft intusschen namens de Synode hem in brieïvorm de vergissing nog eens toegelicht.

Hoewel de Synode bij het abuis der drukkerij niet rechtstreeks was betrokken, had het voor haar toch een onaangenamen kant.

Hoogst zelden komt zlullc een abuis/ voor.

Het is wel jammer, dat dit juist nu moest gebeuren.

En wat nu de overige bezwaren van Mr Knibbe betreft: zij zijn alle van kerkrechtelijken aard.

Reeds vroeger maakten wij er melding van, dat hij het dogmatisch geheel met de Synode van Assen eens is.

Zijn hoofdbezwaar wordt in het kerkrechtelijke rapport aldus kort weergegeven:

Het hoofdbezwaar vaa Mr Knibbe schuilt ecliter hierin, dat volgens hem het eischen van onderteekening ©ener verklaring eenzijdig' door den kerkeraad tof meerdere vergadering opgesteld . (gelijk door de Synode ten opzichte van Dr G. geschied is) onrechtmatig is, omdat men in dit geval meer eischt, dan hetj oniderieekeninigsformulier toestaat te eischen; onderteokening mag z.i. alleen geëischt worden van de Belijdenis, maar niet van een synodale uitspraak, ; d. zou de Synode meenen, dat zie direct op de Belijdenis' gegrond ware. Het onderteefceningsformulier zou in zulk een geval een geheel anderen weg aanwijzen; van Dr G. mocht alleen gevraagd worden ©en nadere verklaring, door hem zelf te geven, van zijn gevoelens en de Synode had dan te beoordeelen gehad, in hoeverre er reden was om hem te verobrdeeliea.

Hij noemt de handelwijze der Synode een nieuwigheid in ons kerkelijk leven.

Door geen andere Synode in het verleden zou die zijn gevolgd.

Maar ook deze bewering is weer voorbarig. Zij wordt door het historisch onderzoek niet gedekt.

Fijn worden Mr Knibbe's argumenten in het kerkrechtelijk rapport ontleed en ontzenuwd.

Indertijd werd er geen enkel rapport, ook dit niet, in ons blad afgedrukt.

Ook nu kunnen wij er niet aan denken, het in zijn geheel op te nemen, maar moeten wij daarvoor verwijzen naar de Acta.

Maar waar deze nog wel een p'öosje op' zich zullen laten wachten, kunnen wij' niet laten een belangrijke moot uit dit rapport onzen lezers voor te zetten.

Opgemerkt wordt daarin, dat Mr Knibbe zich ten eeiiienmale vergist, wanneer hij meent, dat de handelwijze, door 4e Synode in dit geval toegepast, geheel nieuw zou wezen en nog nooit door een Synode in onze Kerken zou zijn aangewend, waar het integen-

deel vaststaat, dat de Synodes onzer Kerken bij zulke procedures over de leer bijna altoos op dezelfde wijze hebben gehandeld als door uwe Synode is geschied. Toen de Synode van Jüddelburg in 158, 1 te oordeelen had over Casper Coolhaes, heeft de Synode, na hem eerst gehoord te hebben, een reeks van stellingen opgesteld, waarin de Synode over de in geding zijnde punten hare meening uitsprak en daarna geëischt, dat Goolhaes deze stellingen^, onderteefcenen zou, ten bewijze van zijne rechtzinnigheid, en de londerteeJceningsformule luidde: „Ik, Casper Coolhaes, betuig, dat ik de leer in deze stellingen begrepen, voor goed houd en de contrarieleer verwerp."

De Synode was dus niet tevreden met de ondprteekening der Belijdenis te eischen, maar vroeg onderteekening van de door haar opgestelde theses, waarin over de betwiste punten uitspraak werd gedaan. Evenzoo werd gehandeld, om nog ©en tweede voorbeeld te noemen, toen de Particuliere Synode van Noord-HoUand te oordeelen had over de afwijkende gevoelens van Balthazar Bekker. De Synode benoemde een commissie, die opdracht toeeg ©en voüedige satisficatie op te stellen, d.w.z. een verklaring, die Ds Bekker te onderteekenen hail cii toen deze weigerde de artikelen van satisficatie door de Synode goedgekeurd te onderteekenen, werd hij daarom geamoveerd van zijnen dienst, zooals de historieschrijver het uitdrukte.

Het zou niet moeilijk vallen uit de historie onzer Kerken nog tal van andere gevallen aan te voeren, waarin door onze Kerken op gelijke wijze is gehandeld, maar uwe commissie meent met deze twee voorbeelden te kunnen volstaan. Er blijkt genoegzaam uit, hoe onjuist de voorstelling is alsof door uwe Synode een nieuwe wijze van procedure in ons Kerkrecht zou zijn ingevoerd.

Evenmin als dit beroep op de historie is het beroep juist, dat Mr Knibbe doet op het onderteekeniiijgsformulier; in de eerste plaats is het niet juist, dat volgens dit onderteekeningsformulier de Dienaren des Woords alleen geliouden zouden zijn de door de Kerk aangenomen Belijdenisschriften te onderteekenen, maar niet zouden verplicht kunnen worden een nadere verklaring door de Synode gegeven van wat de .Belijdenisschriften inhouden of bedoelen te onderteekenen of een veroordeeling van gevoelens dio door de Synode in strijd worden geacht met de Belijdenis. Er is nooit eenigen, twijfel over gerezen, dat de Synode het recht heeft den juisten zin en de bedaeling der Confessie vast te stellen of afwijkend© leeringen te veroordeelen. De Synode van Dordt heeft . aldus gehandeld toen zij in hare Canones een nadere verklaring gaf van de door de Remonstrantsche predikanten betwiste leei-punten en de onderteekening daarvan eischte. Evenzoo is geschied door verschillende Particuliere Synodes (toen geen Generale 'Synode bijeen kon komen) tC'ii opzichte vap de gevo'elens van Prof. Roëll, van Balthazar Bekker, e.a. toen aan alle a.s. Dienaren des Woords een verklaring is vO'Orgelegd, waarin zij deze dwaliriigen verwierpen.

En de classis Walcheren heeft zelf een uitvoerige 'dogmatische verklaring opgesteld (de bekende Walchersche artikelen) die als nadere verklaring en handhaving der Confessie door alle predikanten moest onderteekemd worden; ook de vooirstelling van Mr Knibbe, alsof de Synode alleen het recht zou hebben krachtens het onderteekeningsliormulier ©en nadere verklaring te eischen van een predikant, O'm dan over de al of met rechtzinnigheid dezer verklaringj haar oordeel uit te spreken, maar niet zou mogen eischen de onderteekening van een door haar opgestelde verklaring, schrijft aan het slotgedeelte van het onderteekeningsformulier een bedoeling toe, welke die niet beeft.

Het slot van het onderteekeningsformulier geeft toch niet aan welke gang de kerkelijk© procedure nemen moet, maar verplicht de predikante'U alleen op straffe van anders geschorst te worden, hun gevoelens aan 'de Synode te openbaren. De Synode heeft in dit geval toen er bedenking was ontstaan, aan Dr Geelkerken door schriftelijk gestelde vragen eerï nadere verklaring van zijn gevoelen gevraagd. En het z§u al zeer zonderling geweest zijn, wanneer de Synode na dit onderzoek ingesteld te hebben en over het gevoelen van Dr Geelkerken uitspraak te hebben gedaan, hem daarna nog 'eens om ©en nadere verklaring van zijn gevoelen gevraagd had. Do eenige vraag, die overbleef was, of Dr Geelkerken zich bij de besilissing 'der Synode kon neerleggen, jia dan neen.

Daarvan hing het af of de Synode hem in zijn ambt kon handhaven of hem moest schorsen en aïzetten. Bij een procedure voor den wereldlijken rechter mag het juist zijn, dat de rechter tenslo-tte alleen te oordeelen heeft of de klacht juist is en daarop vonnis W'Orden geveld.

AlzO'O blijkt, dat Mr Knibbe onbeslagen ten ijs is gekomen.

Voorbarigheid blijft de indruk, welke wij èn van zijn brochures èn van zijn bezwaarschrift hebben.

En zou hij zich daaraan alleen scliuldig maken?

Ons dunkt, dat menig bezwaarschrift in de pen zou zijn gebleven, indien de be'zwaarde eerst zijn oordeel aan nauwkeurige controle had onderworpen en laten hezinken.

Het schisma werkt door.

De laatste weken toonen, dat het schisma doorwerkt.

Te Tienhoven en te - Amsterdam O'ntstonde'n er schismatieke kerken.

Ook werd er een schismatiek convent in Amsterdam-Zuid gehouden.

Met gemengde gevoelens slaan wij dit gade.

Een gevoel van smart O'verweegt, wijl er ettelijke honderden van O'US gaan.

Wij hadden zoo' gaarne gewild, dat zij de Synode van Assen in haar opko'men voor het gezag der Heilige Schrift hadden begrepen, gewaardeerd en gesteund.

Tocb mogen wij niet ontkennen, dat wij in dit schisma ook een middel tot zuivering voor onze kerken zien.

Het overvalt ons niet.

Sinds lang konden wij de gedachte niet van ons zetten, dat het hierop moest uitloopen.

Dat nu de schismatieke predikanten zich beijveren om anderen op te wekken hun zijde te kiezen, kunnen wij van hun standpunt bezien niet laken.

Dat zij er op uit zijn om ook in andere plaatsen schismatieke kerken te stichten, evenmin.

Wanneer men meent de waarheid aan zijn zijde te hebben, is het niet meer dan natuurlijk, dat men er propaganda voor maakt.

Maar wel moeten wij er een verwijt van maken, dat zij zich daarbij van onjuiste voorstellingen bedienen.

Wanneer b.v. in het verslag van het Schismatiek Convent, dat het Vaz-Dias-bureau de wereld inzond, gezegd wordt, „dat in beginsel G-ereformeerde Kerken, ambtsdragers en gemeenteleden geen gemeenschap kunnen onderhouden met een kerkgemeenschap, die menschelijke, met de Heilige bchrift strijdige besluit en stelt naasten boven het Woord G-o d s en voor ^ e n e i s c h van Gods Woord om deize besluiten'te herzien, ontoegankelijk bleak te zijn", dan vragen wij ons af, hoe sterk de auto-suggestie wel moet zijn, indien men dit zelf gelooft?

Waai-en wanneer heeft men aangetoond of zelfs pogen aan te toonen, dat de besluiten van Assen in strijd zijn met de Heilige Schrift?

Men is met allerlei verkeerd geïnterpreteerde citaten van theologen komen aandragen.

Maax wat heeft men uit de Schrift bewezen?

Stond juist hét Schriftbewijs niet geheel op den achtergrond?

Hoe kan men de beschuldiging waar maken, dat Assen, ondanks haar stellige' tegenspraak', haar besluiten naast en boven h e t W oiord G od s stelde?

Het eerste zweempje van bpwijs motet nog geleverd worden.

De Synode zou ontoegankelijk zijn gebleven, niet voor den eisch der schismatieken, noen, voor 'den eisch van Gods Woord om haar besluiten te herzien.

Maar wie heeft dit totnogtoe als eisch Gods W oord verkondigd ? van

Dit is juist een van de grooitste bezwaren tegen onze schismatieke broeders, dat zij' al maar rêdeneeren buiten Gods Woord om.

Zij hebben het over Schriftbeschouwing en Oostersch licht.

Doch wat brengen zij uit de Schrift z'èlf voort? Wij wachten «r juist op, dat iemand hunner zal bewijzen niet met zekere theorieën, maar uit de Schrift zelf, dat Assen van het schriftuurlijke spoor is afgegleden.

Men kan zich haast niet vooirstellen, dat zij zelf niet inzieii, hoe droef en arm het met hun Schriftbewijs is gesteld.

Zij zitten ook vol kerkrechtelijke bezwaren.

Maar over hun kapitale kerkrechtelijke fout zwijgen zij.

De schismatieke predikanten hebben geen geduld gehad het kerkrechtelijk proces geheel te laten afloopen.

In plaats van zich aan de schorsing en afzetting te onderwerpen en verder hun zaalc in de kerk te verdedigen, zijn zij uit de kerk ge 1 o-O'p en.

De Synode heeft hen niet uit de kerk gezet.

Zijzelf hebben er zichzelf uit gezet.

Hoog geven zij voorts op van de autonomie der plaatselijke kerk.

Maar zij leggen op hun Schismatiek Convent vast, dat de' besluiten, daar genomen — let wel op een niet officiëele kerkelijke vergadering! — zullen gelden tot de kerken in classe bijeen zullen zijn gekomen.

Heftig hebben zij getoomd tegen de geheime zittingen onzer kerkelijke meerdere vergaderingen.

Maar zelf houden ^ij hun Schismatiek Convent zorgvuldig opgesloten in de onderaardsche gewelven van de Parkkerk.

Wij nemen hun die geheime vergaderingen niet kwalijk.

Wij geven hun zelfs schoon gelijk.

Maar dit kunnen wij nooit goedkeuren, dat zijzelf doen, wat zij in anderen hebben bestreden.

Wij duiden hun evenmin hun propaganda euvel.

Maar dat zij die voeren met zuivere middelen!

Dat zij meenemen, wat eigenlijk in onze kerken niet hoort, - wij kunnen er ten slotte dankbaar voor zijn.

Maar dat zij door valsche voorstellingen lokken, wie in onze kerken wel hooren, daartegen moeten wij op komen.

Laten intusschen onze kerkeraden een energieke aktie ontwikkelen om bezwaarden, die op het punt staan door verkeerde voorlichting te worden meegesleept, zoo mogelijk te behouden.

Het vonnis van Prof. Haitjema.

I.

Stelt u voor, dat een van onze Hoogleararen of Predikanten op een Cleref. Predikantenkonferentie het woord voerde over besluiten van ~de Haagsche Synode, over het geval-Theesing, het geval-Bahler, het geval-Börger.

Hij zo'U er geen belangstelling, voor vinden.

Maar Prof. Haitjema oreeit op een Hervormde Predikantenconferentic over de Synode van Assen en het verslag wordt onder sprekende hoofden zelfs in de liberale pers overgenomen.

Dat typeert!

Daarin' ligt een aanwijzing, welk een leidende positie onze Gereformeerde Kerken in Öns nationaal leven innemen.

En indien hij: interesse voor zijn speech wilde wekken, kan Prof. Haitjema niet anders dan gekomplimenteerd worden met de keuze van zijn onderwerp.

Met iets wat in zijn eigen kerk voorvalt zou hij stellig niet zijn geslaagd.

Want de stroom van het leven gaat hoe langer hoe meer langs de Nederl. Herv. Kerk heen.

Wat echter nog de spanning der belangstelling vergrootte, was voorzeker, dat men van Prof. 'Haitjema een vonnis verwachtte.

HEPP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 oktober 1926

De Reformatie | 8 Pagina's

Synode-Indrukken.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 oktober 1926

De Reformatie | 8 Pagina's