UIT DE BUITENLANDSCHEKERKEN

De kerk in Göilitz.

Dr Keizer schrijft in de laatste weken artikelen in „De-Geldersche Kerkbode" «ver: „De buitenlandsche kerken, vertegenwoordigd op de Synode van Arnhem in 1930."

Dr K. wees er in een eerste artikel op, dat 'het niet aangaat, te eisehen, dat de buitenlandsche kerken zich alle vormen precies naar het model van de Nederlandsohe. En ik geloof, dat tij gelijk heeft.

Dan gaat hij in het tweede artikel voort mededeelingen te doen over de kerk in G ö r 111 z. Ze zijn o.i. interessant genoeg om ze hier over te nemen:

De conclusie waartoe mijn schrijven over de Gereformeerde kerk van Breslau leidde was, dat men toch nimmer van Pruisen en Saksers Gereformeerde Nederlanders moet wiUen maken. Men trachte de buitenlandsche Gereformeerde kerken niet te schoeien op een Nederlandsohe leest; elk volk heeft zijn eigen geschiedenis; voor een kerk ligt ook haar heden in het verleden. Het verleden van de kleine kerk van Görlitz wil ik nu schetsen.

De jonge kerk van Breslau, met haar Schotsche belijdenis, was een zendingskerk bij uitnemendheid. Hierin kwam haar verleden uit. Immers zij was vrucht van de Jodenzending der Vrije Schotsche kerk, gedreven in Jodencentra van Europa; deze Schotsche kerk ihad haar terreinen van arbeid onder de Joden in Amsterdam, de bekende Schotsche zendingskerk met dr Schwartz, een van de meest bekende figuren uit het midden der vorige eeuw onder de strijders voor de zuivere prediking in ons land; verder had zij haar posten in Pest (thans Budapest); te Jassy in Moldavië; te Lemberg in Gallicië en te Breslau in Oost-Pruisen. De zendingsijver der „Vrije evangelische kerk van Duitschland" te Breslau strekte zich uit tot Bohemen en zuid-westelijk tot Görlitz, waar eene „vrije evangelische gemeente" werd gesticht en dat op een afstand van 165 K.M. van de moedergemeente. Wel mag een wonder heeten, dat deze beide kleine kerkjes nog staan tot op dezen dag.

De gemeente te Görlitz openbaarde zich als kerk den 5 Juli 1865 met 27 belijdende leden. Gedurende de eerste jaren werd zij gediend door den leerenden ouderling Hermann Matzke, een man, die ook op onze synodes van de toenmalige christelijke Gereformeerde kerk is geweest. Deze man werd in 1868 op verzoek van de gemeenten te Görlitz en te Breslau door de oud-Gereformeerde kerken van Bentheim naar art. 8 van de Dordtsche kerkorde geëxamineerd. Het was juist op de synode van onze christelijke Gereformeerde kerk, dat op de roeping werd gewezen van de kerken in de Graafschap Bentheim en van Oost-Friesland tegenover deze beide kleine gemeenten-in het Oosten van Duitschland. Nu Görlitz en de kerken van Saksen gekomen zijn met de vraag om de correspondentie weer op te nemen of ook aan te vangen, zijn het wederom deze kerken van Bentheim en Oost-Friesland, die sinds eenige jaren met de rechten van een particuliere synode zitting hebben op onze synodes, die zich voor deze correspondentie in het bizonder interesseeren en te Arnhem bfj monde van ds Kolthoff haar blijdschap hebben te kennen gegeven over de vordering die deze aang-elegenheid maakt.

Ds Hermann Matzke heeft nog tien jaren als predikant Görlitz gediend; vier malen is hij in ons land geweest om geld te verzamelen, opdat de kerk van Görlitz een eigen kerkgebouw kon verkrijgen. In 1877 is het tegenwoordig eenvoudig doch net kerkgebouw verrezen. In de jaren 1891—1892 is aan de straatkant een groot huis gebouw^d, opdat men een eigen huurvrije predikantswoning zou krijgen. De tegenwoordige predikant woont op de bovenste verdieping daarvan, die eigenlijk niet meer is dan een zolderverdieping; daaronder zijn prachtige etages gelegen, echter die worden verhuurd opdat de gemeente kome aan het noodige geld ten behoeve van haar kerkelijke huishouding. Hierin volgde de kerk van Görlitz het voorbeeld der moedergemeente, die ook een aanzienlijk pand had aan de straat, met in den tuin het nette kerkgebouw, dat thans, gelijk ik reeds mededeelde, het eigendom is eener methodisten-gemeente te Breslau.

Dat de tegenwoordige woning door den predikant ds Hermann Graefe betrokken is met zijn gezin, is een daad van opofferende liefde van dezen herder, die zelf een zwak persoon, met eene teedere vrouw, die nog minder sterk is en beiden de zestig naderen, dagelijks den trap moeten beklimmen van v ij f en zeventig treden. Menigmaal ben ik hem beklommen en kwam telkens haast achter den adem aleer ik boven was. Het bezit van dit huis, met een klein tuintje en het niet onaardig kerkgëbouwtje, dankt de gemeente aan den steun van buiten ontvangen en daaronder in het bizonder aan die welke uit ons land werd geboden. Als dan straks ook steun zal worden gevraagd voor de kerkjes van Ebersbach en Oderwitz en zal worden geboden, dan zullen wij daarin den vaderen getrouw ons betoonen. In de jaren '76 en '78 strekte ds Matzke zijn collecte-reis uit tot Amerika. Dra ontving hfj van Amerika een beroep. Hij volgde de roeping op en Görlitz werd vacant. Doch Görlitz bleef gelukkig niet lang vacant. Ds Hermann R o e t h e r, een oom van moeders zijde van ds Hermann Graefe, werd beroepen en vertrok naar Görlitz. . Ds Roether is voor onze oudste broeders, - zooals prof. Lindeboom, geen onbekende, wijl ook hij op onze synodes is geweest. Zestien jaar lang heeft hij Görlitz gediend. De band aan de Gereformeerde kerken van Bentheim en Oost-Friesland bleef ook in dezen tijd trekken. In samenwerking met deze kerken werd zes jaren lang, van '76—'81, een zeer bescheiden maandblad - uitgegeven. In dezen tijd ging de gemeente van Breslau door de diepte. Eene zeer droevige verwijdering ontstond tusschen ds Edwards en zijne gemeentjes. De oude man kwam onder den invloed van zijn rijk begaafde, doch zeer heerschzuchtige oudste dochter. Hij miste zijn edele vrouw, Margaretha Grant, die hem tot wonderen steun was geweest al de dagen van zijn huwelijk. De dochter stookte tusschen ds Edwards en de broeders. Een verwijdering is ontstaan, die nooit meer geheeld is. De uitgeworpen leden stichtten daarop een eigen gemeente - en de oude predikant bleef met de zijnen afgezonderd van hen, die met niet te dooven liefde nog immer gewaagden van den zegen van hem genoten. Lang na den dood van Edwards hebben de uitgeworpenen en die waren overgebleven, elkander weer gezocht en gevonden. Deze vereenigde kerk heeft ds Roether nog gediend van 1896—-1906.

Roethers neef Hermann Graefe, was na het eindexamen afgelegd te hebben, student geworden in de Theologie aan de Universiteit van Breslau. Door de. leiding, die God met hem hield, waardoor hij in aanraking was gekomen èn in Görlitz èn in Breslau met de heide kleine kerken, en door zijn begeerte om God te dienen in het Evangelie, kwam voor hem de uro der beslissing, waarin hij besloot uit te treden uit do landskerk, hetgeen toen niet anders kon geschieden dan voor den rechter. Zijn ouders gaven hem toestemming. Hij voegde zich bij de gemeente van ds Roether. Doch waar zou hij nu zijn studiën verder voortzetten? Oom Roether schreef naar dr H. Bavinck, en met Paschen 1892 kwam Graefe in Kampen. Van dien dag af dagteekent onze vriendschap. Hermann Graefe werd lid van een klein gezelschap van studenten, waarvan alle vijf leden nog dienst doen als predikant in onze kerken. Graefe (bleek een bizonder knap en degelijk student te zijn en als zeer overtuigd belijder en kenner van de Gereformeerde waarheid deed hij in den zomer van 1895 met zfjn vier clubgenooten het laatste examen aan de school, waarna hij het beroep ontving van de kleine oud-Gereformeerde kerk te Laar in de graafschap Bentheim. Den 24sten November 1895 werd hij aldaar ingeleid tot zijn dienstwerk door prof. dr H. Bavinek. Hier bleef hij tot zijn vertrek in Juli 1898 naar Görlitz, om aldaar zijn oom op te volgen. Direct onderwees hij deze gemeente in de leer van den Heidelberger Catechismus en sloot zich zoo aan bij de historie, niet van zijne gemeente, maar wel van zijn volk. Want door het klein aantal Gereformeerde gemeenten in Silezië was o.a. de Heidelberger Catechismus aangenomen .tot belijdenisschrift. Zoo viel Graefe te Görlitz niet in de fout van Edwards en Roether te Breslau. De Breslausche kerk was gefatsoeneerd naar het model van de vrije Schotsche kerk met de Engelsche, Westminstersohe belijdenis tot symbool. Ds H. Graefe heeft zeer wijs gehandeld door den Catechismus weer in eero te herstellen. Deze Catechismus werd dan ook latei' terecht aangenomen tot belijdenisgeschrift. De poging en het streven van Görlitz om in nauwer verband met Breslau te komen, stuitte af en is niet verwerkelijkt tot op onzen dag, mede door het Schotsche karakter der kerk van Breslau. Roether toch meende, dat tot een soort van classikaal verband, naar de kerkorde die voor de vrije kerk van Schotland geldt, minsten, s drie predikanten dienden aanwezig te zijn. Graefp werd nu in zijn isolement een weinig moedeloos en hij verlangde weer naar de Gereformeerde kerken in Nederland en nam daarom dankbaar een beroep uit Gronau aan. Hij deed aldaar zijn intrede in October 1902. Doch zfjn gezondheidstoestand verdroeg niet het klimaat met den te veel eisohenden arbeid dezer gemeente van fabrieksarbeiders, die schier alleen des avonds van wege hun werk konden worden bezocht. En zoo keerde hfj op medisch advies met zijn gezin, bestaande uit zijne niet sterke vrouw, een dochtertje van drie maanden en twee kleine jongetjes, zelf ernstig krank, naar 'het hooger gelegen Görlitz terug, alwaar ihij in Juni 1903 opnieuw in zijn oud dienstwerk werd ingeleid. Vanaf dat jaar heeft ds Hermann Graefe tot op den dag van heden deze gemeente gediend, die niet anders begeerde dan de prediking van de Gereformeerde waarheid. Zijn werk bepaalde zich echter niet tot deze kleine gemeente in de Blumenstrasse. Zoo kom ik tot de geschiedenis van de beide Saksische kerken: Ebersbach en Oderwitz.

We 'hopen ook later onzen lezers over te vertellen, wat Dr Keizer verder zegt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen