LITERATUUR EN KUNST

Noorscbe kunst.

II.

Trygve Gulbranssen: Winden waaien om de rotsen. — Zuid-Hollandsche U. M., Den Haag.

In een vorig artikel wees ik er op, hoe in het Noorden een bijgeloovige angst voor het bovennatuurlijke diep in het hart der sterke mannen en vrouwen leeft. Het is in het eerste deel dB heksachtige figuur der oude Ane, die door haar ivoorspeUingen en geheimzinnige wijsheid een grooten invloed heeft. Zij heeft den jongen Dag een schitterende toekomst voorspeld. Daardoor is mee de handelwijze van den ouden Dag beheerscht. Hij heeft alles zoo geregeld, dat deze het leven maar heeft te aanvaarden om tot dien grooten opgang te geraken. Persoonlijk heeft hij nooit moeite met het leven gehad, want zijn vader heeft voor alles gezorgd. Maar daardoor kent hij het leven ook niet.

Ook op Adelheid, zijn jonge bruid, rust een voorspelling, en een die niet zoo gunstig is. Zij wordt er telkens aan herinnerd, dat de vrouwen uit haar geslacht nooit den man krijgen dien ze liefhebben, en dat ze een anderen man slechts ongeluk kunnen brengen. Haar geloof, dat God haar bestemde voor den jongen, schuwen Dag en de zekerheid van den steun van diens geweldigen vader, doet haar de waarschuwingen van familie en kennissen in den wind slaan. Maar diep in haar hart blijft een koude angst achter. De macht en de rijkdom van het Bjömdal-geslacht verzoent de familie geheel met dit eertijds ongewenscht geachte huwelijk. Voor haar blijft echter de angstige spanning bestaan, of ze haar stillen echtgenoot, die haar steeds ontwijkt en alleen blijft m zijn donkere bosschen, ooit geheel voor zich zal kunnen winnen.

Waalizaam blijft de oude Dag de ontwikkeling volgen van dit huwelijk, waarvan zooveel afhangt ook voor hem. De geboorte van twee zonen schijnt de toekomst veilig te stellen. Het voortbestaan van het geslacht is verzekerd; man en vrouw groeien naar elkaar toe, daar de jonge Dag na het aanvaarden van dit wondere bezit, zich ook meer wijdt aan de moeder ervan.

Niets schijnt het geluk meer te kunnen verstoren. Dank zij het verstandig beheer van den ouden Dag, kunnen de donkere tijden, waardoor bijna alle menschen het benauwd krijgen, geen schaduw doen vallen over het zich ontplooiende geluk van het nieuwe geslacht. Dag heeft het jgevoel dat God zich met hem verzoend heeft, dat hij nu den goeden weg gaat.

Wreed wordt dit alles verstoord dom- nieuwe sterfgevallen. Weer komt de dood, nu van de beide kinderen, de ouderen overrompelen. Weer grijpt God in het leven in door den dood. Het geslacht is weer uitsterving na"bij.

De oude en de jonge Dag laten de jonge vrouw alleen met haar leed. De oude heeft zelfs •even de gedachte, zelf zijn geslacht te moeten laten voortleven. De jonge ontvlucht het leed naar den Stervensberg, een oude spreuk zei, dat ieder die hem beklom, voor den avond den dood zou ontmoeten. Na een hyper-romantischen tocht bereikt hij den top, om daar in het aangezicht van den dood zijn leven te overdenken. Hij gevoelt zijn tekort: nooit heeft hij , de beteekenis van het leven gevat, omdat alles voor hem klaar gemaakt werd. Hij voelt zijn tekortkoming tegenover zijn vrouw, die hij in haar leed alleen liet. Somber ïs de conclusie die hij trekt uit het leven, namelijk dat het leven de dood is.

De voorspelling schijnt vervuld te worden: hij ; yalt bij het dalen en wordt meer dood dan levend naar een boschhut gebracht. Daar zoekt hem zijn vader op, maar deze is onmachtig te helpen. Maar daar zoekt hem ook zijn vrouw, na een hangen tocht door de bosschen. Haar liefde strijdt met den dood en ze overwint. De oude Dag erkent haar als zijn meerdere. Hij heeft Gods waarschuwing weer herkend. In een gesprek met haar belijdt hij zijn levenservaring. Het leven is wel de dood, maar in den mensch is iets van God. We kunnen den dood overwinnen door Godsgeloof, vertrouwen en emstigen, goeden wU. Daarop vertrouwend wacht hij het leven af. En •weer schijnt God verzoend te zijn. De geboorte van een tweeling geeft het geslacht nieuwe vooruitzichten. Vol trots gaat de grootvader de kinderen bij den dominee aangeven voor den doop'. En dan volgt een prachtig gesprek. Twee mannen, die weten wat ze willen, maar beiden hulp noodig hebben, zeggen elkaar harde waarheden. De do- •mtnee oppert het vermoeden, dat Dag hem en anderen goed doet om aflaat te bekomen van God, dat hij Gods genade voor geld wilde koopen.

Diep haakt het woord aflaat zidh vast in Dags gedachten. Hij kan het niet ontkennen in zijn hart, dat hij steeds getracht heeft God te paaien. Hij kan niet meer genieten de overwinning van zijn leven. Want juist heeft de booze dochter van 'Borgland gedacht zich te kunnen bevrijden uit zijn greep, door gebruik makend van de inflatie, voor waardeloos geld haar geheele bezitting terug .'te koopen. Ze wil zoo lang van haar wraak genieten als ze kan. Ze wacht echter iets , te lang. Door nieuwe besluiten wordt het terugkoopen haar onmogelijk en door haat verteerd, verbrandt ze in de vlammen waardoor naar ze hoopte het huis zou verteerd worden. Dags grootste vijandin is heen, maar het treft hem nauwelijks.

Al zijn papieren, het resultaat van zijn levenslange worsteling om de macht, laat hij over aan Adelheid. Zij moet, maar dan beter, zijn taak Ivoortzetten. Dan ontvlucht hij het huis, om in eenzaamheid zijn leven te overdenken en klaar te komen met de aflaat-gedachte. Weer trekt Adelftieid de bosschen in, nu om den ouden Dag ite redden. Zij neemt hem mee terug naar zijn huis en spreekt met hem opnieuw over het pro^ bleem van leven en dood, dat nog onopgelost is, daar God hem alle eigen werk daaraan heeft uit de handen geslagen.

Ook de jonge Dag is daarmee niet gevorderd. Opnieuw heeft hij in de bosschen bijna den dood gevonden, door den moordaanslag van een boosdoener. Hij leert weer, dat het leven 'den dood in zich draagt, en dat men op het leven niet kan vertrouwen.

Adelheid durft zelf geen raad te geven, dien •ze wel weet. Zij grijpt dan naar haar familiebezit — een bijbel van haar grootvader, den 'bisschop. En daar vindt de oude Dag, als hij juist het boek moedeloos uit de hand wil leggen, een gedichtje, door den bisschop geschreven. De slotregel daarvan treft hem, die door eigen kracht en plichtsbetrachting den weg tot God wilde viniden: Gebed is de tocht van den wil naar God.

Dit abrupte slot van het tweede deel kan het einde van het boek niet zijn. Met belangsteUing zien we uit naar het derde deel: „De weg tot elkander". Veel vraagt nog om oplossing. De jonge Dag heeft zijn leven nog te veel in de bosschen verborgen. Voor hem moet de geheele oplossing van het groote levensprobleem nog komen. „Winden waaien om de rotsen" is wel een prachtige symbolische titel. De koude doods- Wind heeft hem alleen nog maar doen verstijven, den adem van het nieuwe leven heeft hij nog niet gevoeld. En ook de oude Dag staat nog maar op den drempel.

Forsch heeft de schrijver zijn karakters geschreven. Te romantisch zal men misschien enkele gedeelten vinden, te fel de tegenstelling tusschen het goede geslacht Bjömdal en het slechte Borgland. Maar hoe prachtig uitgewerkt is het krachtige leven van die sterke mannen, tegen den achtergrond van de eeuwige bosschen en de donkere bergen.

Hier is een groot schrijver aan het woord, die een ontzaglijk probleem op een grootsche wijze '.ontplooit en tot oplossing ziet te brengen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen