DOMINI CANES

Amice,

De schrijver Zsolt V. Harsanyi heeft een boek geschreven over het leven van Galilei. In de nederlandsche vertaling heet deze „roman van GalUeï's Leven": „Een Hemelbestormer".

In het 2e deel, bl. 169, komt een aardig verhaaltje voor. Gallleï had n.l. als astronoom over den bouw van het heelal allerlei nieuwe opvattingen leeren huldigen, grootendeels In overeenstemming met die van Copernicus. Maar, zooals dat meer gaat, wie wat nieuws zegt, krijgt altijd tegenstanders. Onder hen zijn er, die de kwestie in onderzoek nemen. Maar er zijn er meer, die dit niet doen en maar napraten wat „gangbare meening" heet. Ze sluiten zich aaneen in een front vóór de gangbare meening en tegen het nieuwe, en bereiken in hun gezelschap soms heel wat; want getal beteekent in veler oog meer dan gewicht.

Zoo is het ook met Galileï verloopen. Wij doen niet mee aan de domme scheldkanonades, die sommige critici deswege openen speciaal tegen „de kerk". Want het was de toenmalige wetenschap evenzeer als de toenmalige (roomsche) kerk, die Galileï gedwarsboomd heeft.

Nu had Galileï ook wel Dominlcaansche paters tegen zich. De Domlnikaner-orde heet gesticht te zijn door den „heiligen" Dominicus, geboren in 1170, in een castiliaansch dorpje; we zijn dus in Spanje. De orde heef: zich vermaardheid verworven door onderscheiden beroemde predikers. En dan ook door ijverige verdedigers der waarheid. Goote theologen en missionarissen zijn van deze Domlnikaner-orde uitgegaan. Maar in dien tijd beteekende de ijver ter verbreiding van de waarheid meteen levendige belangstelling voor de inquisitie. Die was vaak meer een staats-, dan een kerkorgaan, en had meermalen een Domlnlkaan in den voorzitters-stoel. En natuurlijk zijn ettelijke professorenkatheders door deze knappe en onder strenge discipline staande Dominikanen bezet geweest.

Het is geen wonder, dat Gallleï, die vaak door onzichtbare vijanden belaagd werd (dat komt wel meer voor), meermalen ook den Dominikanen-kant uitkeek: wat zouden ze daar tegen hem uithalen?

Maar op zekeren dag had Galileï het weer goed, Hij meende, dat de oppositie tegen één van zijn boeken geluwd was: de wind scheen weer gunstig te zijn. En op dien moolen dag liep hij een kerk binnen: de Santa Maria Novella. „Hij bleef staan onder den preekstoel, waar zestien jaar geleden Pater Caccini gepreekt had tegen zijn „zondige theorieën". Toen liep hij naar de Spaansche kapel en keek naar Orcagno's beroemde fresco, de verheerlijking van de ecclesia miUtams (de strijdende kerk)". En op dat schilderstuk kwamen ook de Dominlcaansche paters voor. Maar hoe? Niet als eerbiedwaardige mannen in hun ornaat, maar als honden. Zwart gevlekte witte honden. Honden is in 't latijn: canes. En , , Domini" beteekent: „des Heeren". De woorden „Domini canes" beteekenen dus: „des Heeren honden; honden-van-den-Heere".

Dat was een hatelijke woordspeling geweest: „Dominicanen" verbasterd in , , Domini canes". Heel wat spot, en verborgen woede over de inquisitie was in die hatelijke verbastering tot uitdrukking gebracht. , , Een hond" is meermalen als leelijke en verachtelijke creatuur bedoeld. Maar er zijn ook nuttige honden. Bijvoorbeeld: waakhonden. En in dat fresco hebben de Dominicanen als Domini canes een eereplaats in de strijdende kerk als waakhonden. De hatelijke woordspeling , — aldus Zsolt v. Harsanyi — was door dat fresco „tot den hoogsten lof geworden".

En dat kan.

Want de hond moge in het Oude Testament vaak met verachting genoemd worden, een „doode hond" moge wel bij uitstek gelden als verachtelijk, toch kan de hond in combinatie komen met het mooiste wat er in de wereld Is, en een naam draagt, dien wij aan God en aan zijn Zoon toeschrijven. Hond kan samengaan met herder: an krijgt ge herdershonden. Honden van den Heere zijn honden van den Herder. De wachthonden van den Goeden Herder zijn Domini canes. Job had herdershonden (3i), domini canes: onden van een rijken heer. En Jesaja 56 : 10 v. kent ze ook, tenminste volgens onderscheiden exegeten. Volgens hen zijn het daar Domini canes: onden van den Heere van hemel en aarde, den Herder der kudde: lleen maar, ze heeten stomme honden, die niet eens kunnen blaffen. Leiders aldus, die hun taak niet verstonden; hun taak van bescherming der kudde onder den Herder.

Of die exegese van Jes. 56 juist Is? Het wordt door anderen betwijfeld. Maar dat behoeft ons niet meer op te houden. Want dit is wel een bijbelsche getrachte: er zijn leiders, die door als herdershonden te blaffen, de schapen en him bewakers tegen gevaren moeten waarschuwen. Maar als ze nalaten te blaffen, dan hebben de vijanden vrij spel.

En zoo komt er een mooie zin In dat om beurten schimpende, om beurten prijzende onderschrift: Domini canes. Honden-van-den-Heer — als dat wachters zijn, die de schapen kelen, dan is hun bedrijf vervloekt. Maar zijn ze aan den Herder onderworpen, en blaffen ze om werkelijke gevaren aan te wijzen, dan hebben ze een functie onder den Herder — prachtige Domini canes.

Er zijn er, die de „honden" alleen maar als onrein kennen, onrein en veracht. Waar de Herder is, daar wordt niet geblaft, zeggen ze. Maar de Herder zegt: waar Ik ben, daar móeten de Domini canes blaffen.

Alleen maar — om de kudde bijeen te houden onder den herdersstaf. En om de wolven en de dieven te signaleeren.

Ik mag lijden, dat jij een hond-van-den-Heere wordt. Geen domlnlkaan, maar een Domini canis. Geen Calileï's bekampende, doch de vijanden van de Schrift. Ook al heeten ze herders-in-de-oecumene.

Met besten groet, t.t.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen