Zedelijkheid en recht - pagina 17
13 waarden, waaronder de willekeur van den een met de willekeur van den ander, naar een algemeene wet/ der vrijheid kan vereenigd worden. Dit is wat men ook later genoemd heeft de „Maxime der Coëxistenz". De ethische wetgeving dringt met innerlijken drang. • De juridische dwingt met uitwendigen d ...
Zedelijkheid en recht - pagina 35
31 Alvorens hier nader op in te gaan, wensch ik eerst stil te staan bij het constante verschijnsel van het innig verbonden zijn dezer zede met de religie. Altijd en overal toch, is het geloof aan die hoogere ordening welke wij de zedelijke wereldorde noemen, een vaste geloofsovertuiging van nog o ...
Zedelijkheid en recht - pagina 19
15 dan een geschiedenis te geven van het Absolute, van den wordenden God; hetzij dan, gelijk bij den eerste, voluntaristisch als willen, hetzij, gelijk bij den tweede, rationalistisch als denken. Deze keer in het denken was niet zonder invloed ook op ons probleem. Hij schiep de behoefte aan een a ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 43
37 en het bewustzijn als „Vorgange", dan komt men op deze lijn en daarmede tot de bekende paradox van Heraclitus, dat men zich niet tweemaal in denzelfden stroom kan baden : het ndvra gsï neemt alle vastheid en zekerheid weg; alle definitie en alle wetenschap houdt op. Alleen in de erkenning van ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 44
38 schrijftaal, of ook uit de algemeene taal verdwijnt en in de gewestelijke taal blijft voortbestaan. De geschiedenis van onderling verwante talen is het afdoende bewijs voor de waarheid dezer stelling. Over dezen usus in eenen bepaalden tijd heeft echter ten allen tijde verschil bestaan, wat tr ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 45
39 Wat zou hij wel gezegd hebben, wanneer hem ook nog de eisch gesteld ware, de studie der psychologie bij de interpretatie der schrijvers niet te verwaarloozen? Op goeden grond had hij kunnen beweren, dat de psychologen minder op de grammatica letten, dan wel op allerlei verschijnselen, die op h ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 46
40verband, dat de eene van de andere afhangt en uit haar verklaard wordt. De psychologie kan ons geen bepaalde hermeneutische regelen geven en wat zij ons biedt is niet iets nieuws, zeker niet op het gebied der afzonderlijke talen; maar wel werpt zij een verklarend Hcht op de wording der s ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 47
41dat nu eenmaal een feit is, aangenomen. Men doet geen moeite om zichzelven en anderen duidelijk te maken, dat een Romein ook in zijn woordschikking toch een mensch was van gelijke beweging als wij. En toch, langs psychologischgrammatischen weg is het niet zoo moeilijk, tot een inzicht te ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 48
42gepaard gaande woordschikking meer gebonden heeft gemaakt. De niet zoo van de schrijftaal afhankelijke, meer op het gehoor lettende en minder intellectualistische poëzie, heeft eene vrijere, meer psychologische woordschikking, al is zij door rhythmus en rijm op andere wijze gebonden. De ...
Het woord, zijn oorsprong en zijne uitlegging - pagina 49
43 algemeen moet zijn, ontwikkelt zich dan organisch in zijne deelen of leden. Het gebed als aanspraak eischt, dat eerst de aangesprokene genoemd wordt, daarna de wenschen, de beden, van den bidder worden uitgesproken; eerst ten opzichte van hem, tot wien hij bidt, dan ten opzichte van zichzelven ...