Amsterdam, 9 November 1917.

Zij. die profeteerden, dat de vrede op komst was en, eer de Kerstklokken het sVrede op aarde" uitgalmden, de vredesonderhandelingen zouden begonnen zijn, zullen thans wel inzien, dat hunne verwachting ijdel is gebleken. Noch Stockholm noch Rome hebben ons den vrede nader gebracht. We schuiven met den last van dezen oorlog het nieuwe jaar in. Zelfs rijst de vraag, of de voorspelling van Von Kuhlmann, dat in 1918 de oorlog teneinde zal loopen, niet te optimistisch is geweest.

Men spreekt thans reeds van een voortzetting van den oorlog wanneer het moet tot 1920 toe. En al mag dat nu meer als dreigement bedoeld zijn, om den nogaltoos zoo machtigen tegenstander murw te maken, het toont toch, hoe het trotsche Albion, nog van geen toegeven aan de pacificistische strooming weten wil.-Al mag Rusland zoo uitgeput wezen, dat het als nonvaleur kan worden uitgeschakeld; al wankelen de legers van Italië en zien ze in één slag al de winst van elf bloedige veldslagen zich ontrukt; al kan Frankrijk den last van den oorlog nauwelijks meer dragen en ijlt het, trots al den heldenmoed zijner leger; den ondergang tegemoet; — Engeland zal, sterk door zijn schier onaantastbare insulaire positie en gerugsteund door Amerika, desnoods alleen den strijd volhouden.

Europa moge in die bloedige worsteling ondergaan, zoo schreef dezer dagen een Engelsch blad, Engeland zal het zwaard niet in de scheede steken, voordat het den gehaten vijand overwonnen heeft. Zoolang die stemming de overhand heeft, is aan geen vrede te denken. ' Engeland's natie-i nale trots, meer dan dat, Engeland's hegemonie over de wereld staat op het spel.

Voordat een beslissende overwinning is behaald, die den gevreesden mededinger voor goed machteloos heeft gemaakt, wil Engeland van geen vrede weten. En even duidelijk is het, dat Duitschland, - hoe bereid het is om een eervoUen vrede te sluiten, liever tot het bitter einde doorvecht, dan voor dien eisch te bukken.

Öndertusschen gaat Europa in die worsteling ten onder. Niet alleen de kleine volkeren die in dezen strijd betrokken ^werden, als België, Servië, Rumenië, Griekenland, zien hun landen verwoest en hun bevolking met de bitterste ellende geslagen, maar ook de groote natiën raken uitgeput.

Het eens zoo machtige Rusland, door .revolutiekoorts geteisterd, dreigt uiteen te spatten in tal van kleine rijken en is der ontbinding nabij. Hongersnood dreigt, en een financieel bankroet is. niet meer te mijden. Het heldhaftige Frankrijk, dat zoo hoog stond in de schatting van Europa door zijn kunstzin en cultuur, ziet zijn beste volkskracht wegbloeden op de slagvelden van Europa, zal den finantieelen last nauwelijks kunnen dragen , na den oorlog en dreigt, zelfs wanneer het den begeerden buit van Elzas en Lotharingen veroveren mocht, voor goed, door de uitputting van zijne kracht, zijn wereldpositie te verliezen.

Italië, dat, na zijn herwonnen eenheid, zoo verrassend snel omhoog steeg, en een plaats der eere onder de volkeren innam, weet nu reeds, dat zijn machtsdroom van de heerscheres in de Middellandsche zee te worden, voor goed vervlogen is, en boet het verraad aan de bondgenooten^ gepleegd, door een nederlaag, waarvan het zich kwalijk kan herstellen, en is oeconomisch zoo verarmd, dat van een weer opbloeien-nauv/elijks sprake meer kan wezen.

Ën Duitschland en Oostenrijk, hoe schitterend hun krachtsontplooiing ook geweest is, en al heeft met name Oostenrijk getoond, dat elke gedachte, , alsof dit uit zoovele nationaliteiten saamgestelde rijk de ineenstorting nabij was, geheel averechts is geweest, lijden toch veel te ernstig onder de gevolgen van dezen oorlog, dan dat van een krachtig herstel na den krijg sprake zou kunnen zijn, vooral wanneer ze, zelfs indien de vrede gesloten wordt, door een economische boycot worden bedreigd en hun handelsrelaties over heel de wereld door Engelands handige politiek zien verstoord of afgesneden.

Zoo is de blik op de toekomst van Europa wel zeer somber. Daarbij komt, dat de voorraden, waar de volkeren dusver uit konden putten, allengs op raken, en dat, nu schier heel de arbeidersbevolking onder de wapenen staat of in de munitiefabrieken dienst moet doen, de landbouw achteruitgaat, de nieuwe voorraden op de wereldmarkt al geringer worden en het oogenblik niet verre is, dat hongersnood over heel de wereld heerschen zal. Reeds nu 'wordt het brood met mondjesmaat uitgedeeld ; hoort men, hoe in verschillende landen ziekten uitbreken, die ees gevolg van de ondervoeding zijn; en stijgt het sterftecijfer onrustbarend. En wat zal het dan worden, wanneer de toevoer over zee wordt afgesneden en uit de korenschuren van Noord-en Zuid-Amerika geen nieuwe voorraad van het meest onontbeerlijke levensvoedsel ons bereiken kan ?

En wat ons eigen land aangaat, al mogen we danken, dat we voor den gruwel van den oorlog nog bewaard bleven, al ontbreekt nog niet het dagelijksch brood en al zullen we dezen winter ook met onze steenkolen nog wel uitkomen, nu Duitschland zijn voorraden ons toezendt, — toch zou het toch van al te oppervlakkig optimisme getuigen, wanneer men blind was voor de donkere wolken, die zich ook over ons land almeer saimtrekken. Er is, de pas openbaar gemaakte statistiek van Amsterdam toont het aan, door dezen oorlog rijke winst aan sommigen geschonken, maar de breede volksklasse gaat gebukt onder de stijging der prijzen en het al duurder worden van het leven, waardoor men nauwelijks weet, hoe men met zijn inkomen rondkomen zal. De woningnood doet zich, vooral in de groote steden, al nijpender gevoelen. En onze nationale positie wordt al moeilijker, nu Engeland en Amerika steeds meer de duimschroeven ons aanzetten en niet alleen onze schepen met graan geladen vasthouden, maar zelfs ons afsnijden van onze koloniën en alle handelsverkeer schier onmogelijk maken.

De schijn, alsof men ons als Griekenland »massregelen" wil, wordt al sterker, en de schier dreigende taal van Engeland's gezanten spelt weinig goeds, wanneer we niet met handen en veeten gebonden aan de willekeur der Ententemachten ons overgeven. Zeker heeft deze dreigende houding het goede gevolg gehad, dat onze nationale vrijheidszin daardoor geprikkeld is geworden, en we weer gevoelen, dat wij als Nederlanders ons door geen enkele macht willen laten ringelooren. Maar het gevaar, dat de gespannen verhouding tot een conflict kan leiden, waarbij ons volk niet alleen met protesten, maar ook met de wapenen voor zijn recht zal moeten opkomen, is daardoor ook v'eel grooter geworden.

Zoo is er wel reden om de toekomst iet alleen van Europa, maar ook van ons igen land met zorg tegen te zien. Zij er aarom verdieping van den levensernst, aar God de Heere zoo zwaar zijn gerichten ver de 'wereld doet heengaan. Zij er voorturend gebed, dat de geesel van den oorog van de volkeren moge wijken. Zij ei' ook een geloovig vertrouwen, dat God de Heere, te midden van de stormen om ons heen. Zijne Kerk niet verlaten zal en de omst van het Konmkrijk zijner genade n heerlijkheid bereidt ook door de Qpreelen, die over de menschheid uitgaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen