Het zedelijk karakter der Reformatie gehandhaafd tegenover Rome - pagina 118

1

108 op later leeftijd terugziet op zijn levensweg, zal de feiten anders zien, dan toen hij er midden in stond. Het toevallige en bijkomstige zal op den achtergrond geraken, de momenten, die tot een geestelijken omkeer hebben geleid, veel sterker naar voren treden; wat successief geschiedde in een langzaam proces, zal zich concentreeren tot één actie op één oogenblik; het „Vorleben" zal allicht te donker wo/den gekleurd en daartegen zal de nieuw ingetreden toestand te schitterender afsteken; en bovenal zullen diep religieuze naturen als Augustinus, Luther en Calvijn steeds geneigd zijn minder te letten op de menschelijke invloeden, die tot hun bekeering hebben medegewerkt dan op den Goddelijken factor, die den doorslag gaf. Maar al zal dientengevolge deze latere, retrospectieve beschouwing min of meer eenzijdig wezen en uit de „gleichzeitige Quellen" moeten worden aangevuld of gecorrigeerd, toch gaat het niet aan, daarom deze latere berichten geheel te verwerpen en als regel te stellen, gelijk DENIFLE, Luther P, p. 426 en v.v. wil en ook BRAUN, Die Bedeutung der Concupiscenz, p. 21 hem toestemt, dat alleen de „gleichzeitige" berichten als bron mogen worden gebruikt. Zoo werpt men met het badwater het kind weg. De juiste historische methode kan alleen zijn, dat men uitgaat van het beeld, dat het bekeeringsproces in de ziel van zulke personen naliet, en de juistheid van dit beeld dan toetst, aan wat de „gleichzeitige Quellen" ons leeren. Eerst wanneer dan blijkt, dat dit latere beeld met opzet vervalscht is, of op louter zelfbedrog berust, heeft men het recht, het als waardeloos op zij te schuiven. Nu heeft Denifle wel getracht te bewijzen, dat al wat Luther in deze latere berichten meedeelde over zijn boetedoeningen en kastijdingen, zijn zieleangst voor de gerechtigheid Gods en de wijze, waarop hij tot vrede kwam, leugen en bedrog was, omdat dit alles in strijd zou zijn met de officieele leer der Roomsche kerk en Luther in zijn vroegste geschriften hierover zwijgen zou, maar ik heb in noot 26 reeds uitvoerig aangetoond, waarom deze argumenten niet steekhoudend zijn en tevens laten zien, hoe de vroegste geschriften van Luther wel degelijk bevestigen, wat hij later heeft medegedeeld. Wanneer ik bij de in den tekst gegeven voorstelling van Luther's bekeering mij toch schier uitsluitend beperkt heb, tot hetgeen de „gleichzeitige Quellen" ons leeren, dan geschiedt dit dus niet, omdat ik deze methode uit historisch oogpunt alleen juist acht, maar slechts met een apologetisch doel. Het zij mij echter vergund, juist in verband met dit latere bekee-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen