Het zedelijk karakter der Reformatie gehandhaafd tegenover Rome - pagina 182

172 woorden bij tijdgenooten voorkomen. In de oudste berichten komt alleen de uitroep v o o r : „Gott kumm mir zu Hilf!" De nieuwere schrijvers nemen daarom meestal aan, dat Luther alleen deze woorden gesproken heeft, of „Gott helfe mir"; zoo o. a. H A U S R A T H , Luthers Leben, I, 439, 440. K Ö S T L I N - K A W E R A U , Martin Luther, 1903, I, p. 419 en v.v. breekt echter nog een lans voor de traditioneele formule. Uitgemaakt is de zaak dus niet en ik hield me daarom in den tekst aan de gewone lezing. '33) J A N S S E N - P A S T O R , III, 215, 216.

Geschichte

des deutschen

Volkes,

18^ Aufl.,

'3*) Voor de verschillende trekken van Luther's karakter, waarop ik hier wees, mag ik wel naar de bekende biografieën van Luther verwijzen. Voor een deel zijn ze ontleend aan de teekening, die H A U S R A T H , Luthers Leben in zijn Vorrede t. I. p. VII en v.v. gaf. Het paradoxale van Luther's karakter wordt evenzeer op den voorgrond gesteld door J. H E R Q E N R Ö T H E R , Handbuch der allgemeinen Kirchengeschichte, 2^ Aufl., III, 3 0 6 : „So war denn auch sein Leben und seine Lehre der Widersprüche voll." i35) Calvini Opera, Corp. Ref. XI, p. 774, 775. Zie voorts D o u MERQUE, / . Calvin, t. II, p . 563 en v.v., die de verschillende uitspraken van Calvijn over Luther bijeen voegde. 1»'') D R . B . MOCK, Die Hetze Paderborn, 1910, p. 79. 137) S C H E R R , Letzte Gange, Mock, t, a. p. p. 74, 75. 138) Luthers

Werke,

gegen

die

Borromaus-Enzyklika,

Berlin, 1887, p. 1 1 5 ; aangehaald bij

E. A. Q\ 123.

139) Luthers Werke, E. A. P , 192. DÖLLINQER, Die Reformation, I, p. 294 en v.v. gaf het eerst een collectie van zulke uitspraken uit Luther's w e r k e n : J A N S S E N , Geschichte des deutschen Volkes nam ze o v e r ; evenzoo D E N I F L E , Luther, P, p. 19, 22 en v.v. en wederom evenzoo M O C K , t, a. p. 70, 71.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen