Van Afrikaanschen bodem.

(Slot.)

Aan de bespreking van Celliers' dichtbundel, die, aanleiding gaf tot enkele opmerkingen over de Afrikaansche letterkunde in 't algemeen, voeg ik nu nog een slotartikel, toe.

Onopzettelijk is dit onderwerp' aan de orde gekomen, en, nu we spraken over de Afrikaanscte literatuur in haar niéuwere openbaring', lijkt het mij gewenscht daarover onzen lezers ook' nog eens het oordeel te doen zien van een anderen bekenden voorman. Prof. Sr D'. F. Mal'herbe, hoogleeraar te Bloemfonfen.

Van zijn hand verschenen verschillende pioëzie'en prozabundels, een paar tooneelstukjes, maax oo'k' meer dan een verhandeling over de Afrikaansche taal-en letterkunde.

Uit een van deze laatste stdkken „Afrikaanse Letterkunde", wil ik gaarne een paar fragmenten overnemen, 'die 'duidelijk illustreeren, wat we in de beide voorafgaande artikelen bespraken.

„’n Lewenskragtige letterkunde moet as 'n natuurlike produk op'groei uit deurleefde sielsindrnkke van 'die volk. Die digter moet die sielsindrukko .intensief, in sterker mate, ondervind en vertolk met aans'kouingen wat sy zienersoog uit die hO'Ui omringende wereld kristalliseer, en so moet liij veiheerlik sy land, uitsing sy volk se vreugde en smart.

Beantwoord, die Afrikaanse digters aan hierdié (= deze) eis; is hul woordk'uns gewortel in ons Afrikaanse lewe?

Die boustof van die Afriklaanse poësie is nasionaal. Wie k'an dit ontken dat die Afrikaanse aarde met sy plantengroei en dieren en mense 'daarin aans'kouli'k geteken is: dat die veldwind gedurig daaroor waai, soO'S hij bijna onophoudelik sterker. eir swa'kker oor die hoogland trek; 'dat 'die gras geut in somergroen of dro'evig verbleek! in winterrijp? En wat 'daarin p'as, wilde en mak diere, die mense in hul boerbedrijf, Idie ossewa (=: ; ossewagen), . die roer {•= het geweer) die tent, die Afrikaanse lewe, land en mense in hul mees kenmerkende eienskappe?

Dit is geen toeval dat ons landskapskildering gewoonli'k ., sy trékke uit die binneland-omgeving put nie; 'dat die Karo se eensaamheid, die veldatmosfeer van 'die hoogland met sy dO'Uderstorm en 'heuwelrand en sy eindeloosheid, met sy sonskijh en rein horison, in ons literatuur met blywendef skooriheid geteken is nie... Dit is omdat die hoog-•land die mees kenmerkende eienskappen van Suidafri'ka verteenwoordig: omdat die grO'Otste gedeelte van Sui'dafrika hoogland en eensame veldwereld is.

Die 'dim strookie langs 'die kus vorm 'n nietigheid in vergelijking met 'die eindelose veld-len grasuitgestrektheid. Da, arom is ons p.oësie so vol daarvan; daarom is dit sy lewenselement, die kenmeric wat Suidafrika 'n'eie kleur gee en tot iets aparfs maak.

Onwrikbaar staan ons poësie op 'n'fond'ament van eie landskapsaanskouing, bijna dèurgaans gesie in algemene breëe trekÜce

En ons berge! Hoe is hulle nie besing nie, soos hulle wegskemer in ver horison-bloute, of staan op die hoogland; soos hulle hoog aan die wolksome raak', of laag kruip oor 'die wye vlakteheuwels.

En verder die Afrikaanse plante, soos hulle daar staan in eenvoudige of rijke prag, die veldblommetjes in hul kleine alleenheid', dié varre ea vark'blomme, klossies en gousblöïnme, klokkies en suring, pypies en k'atjepiering, die doringboom, in al die bontkleurigheid va, n vertoon soos hulle kan feesvier, — hoe geur dit aanhoudend 'deur die Afri'kjanse poësie!

En hoe trek voor ons oog verbij, a, s ons dink an 'die digwerk, die wijduitgestrekte stoet van diere: van die kleinste goggatjie, van loktokkie en spinnekop en tingtinkie tot die seekoei en leeu; van 'die „kalkoenmannetjie, die haan en die otjio tot 'die os, die os en sy wa wat hij trek', „gcdrüdig, gedienstig, gedwee!!"

Maar nie alleen is die boustof nasionaal. nie, spreek' uit elke bladsy warm liefde vir alles wat die Afri'kaa'nse aarde oplewer of dra nie, maar die gees van ons 'digwerk is daarom so kragtig-besielend omdat dit steeds in voeling geblij het met die roersele van die Afrikaner-gemoed. Want toe ons. digters begin, grijp het na die speeltuig om, onbeholpe en ongeoefend' nog, klanke daaraan te ontlok, het die snare wonderlik mooi meegeklink met die volk se siel in sy vreugde en lyding. En wa, SLV die tone va.n die instrument dieper word en swaarder van gang, waar hul smart vertolk en as 't ware die klanke opvang van die nasie se lijensverlede, daar veral word die siel diepste geroer van wie waaragtig Afrikaner is.

Maar nie net van ruwe geweld in oorlogstijd •klink smart-lik klaagstemme deur hierdie poësie nie; ook uit 'n veel verder yerleje van dearstano leed kom daar stemme, soos 'n sagte veldwindjie, weemoedig-vertrouevol.

Nasionaal is eindelik ons letterkunde om sy vertolking van 'die hoogste wense en strewe, van die nobelste aspirasies van die Afrik'aa'nse volk."

Een buitengewoon goed beeld van de Afrikaausche literatuur inderdaad, door de Afrik'aansche wijze van zeggen, door namen van planten en diereu, bovendien typisch Afri'k'aansch gekleurd.

Men merkte eens op', hoe hier in wezen dezelfde gedachte geuit wordt, die we uit Celliers' geschriften citeerden, 'hoe-voor alles de nadruk wordt gelegd op het eigene, het specifiek Afrikaansche als hoofdeigenschap van echte Afrik'aansche kunst. En ook — men lette er op, hpe precies Celliers' weiï met dezen toon meeklinkt, hoe volkomen harmonieus zijn poëzie is met wat hier a, ls algemeen, beeld wordt gegeven.

Zoo geven ons Malberbe en Celliers één indruk van • 'de Afrikaansche letterkunde „in woord en beeld".

En die indruk zal. Voor wie niets of weinig van 'deze literatuur kende, ongetwijfeld verrassend zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen