Is de Hervormde Kerk een schijnkerk?

VIII.

Gaan we thans, na, waarin het u/ezen der Kerk bestaat, dan kan, , gelijk we aantoon den, dat wezen der Kerk niet bestaan daarin, dat een Kerk een belijdenis heeft, want er zijn wezenlijke Kerken van Christus geweest, die zulk een belijdenis nog niet hadden, evenals er omgekeerd valsche Kerken zijn, die wel eene belijdenis hebben, maar eene belijdenis, die lijiirecht ingaat tegen ons algemeen Christelijk geloof.

Vraagt men dan ook aan onze Confessie wat de Kerk van Christus is, dan neemt ze in hare bepaling van het wezen der Kerk niet op het hebben van een Belijdenis, maar omschrijft zij de Kerk als > de vergadering der ware Christgeloovigen, die al hunnezaligheid verwachten van Christus Jezus, gewasschen' zijnde in zijn bloed, en geheiligd en verzegeld zijnde door den Heiligen Geest" (Art. 27). De vraag, of onze Confessie daarmede in de eerste plaats doelt op de onzichtbare Kerk, het mystieke lichaam van Christus, dan wel op de zichtbare Kerken kan hierin het midden worden gelaten, want de zichtbare Kerk is niet een tweede Kerk, die geheel los-en zelfstandig naast de onzichtbare Kerk staat, maar ze is de zichtbare openbaring van het mystieke lichaam van Christus. Beiden staan dus in dezelfde verhouding tot elkander en zijn even nauw met elkander verbonden, als de zichtbare, uitwendige verschijning van den mensch in zijn lichaam en het verborgen geestelijke leven van den mensch in zijn ziel. Wat van de onzichtbare Kerk geldt, dat zij is de vergadering der ware Christgeloovigen, geldt dus evenzeer van de zichtbare Kerk. Het wezen der Kerk schuilt dus altoos in deze ware Christgeloovigen, die de leden van Christus lichaam zijn. Waar geen geloovigen zijn, is er ook geen lichaam van Christus en daar kan derhalve geen Kerk worden gevonden.

Dat in de zichtbare Kerk onder deze ware Christ-geloovigen en daarmede vermengd althans hypocrieten of huichelaars worden gevonden, is juist, en onze Confessie zelf wijst daarop in Art. 28, maar dit doet aan het, wezenlijk karakter van een Christelijke Kerk niet af, omdat, gelijk onze Confessie terecht opmerkt, deze hypocrieten wel in de Kerk zijn, maar ze daarom nog niet van de Kerk zijn. Eerst dan, wanneer alle ware Christ-geloovigen uit de Kerk zouden verdwenen zijn en daarin niets anders dan ongeloovigen zouden zijn overgebleven, zou zulk een Kerk daardooripso facto hebben opgehouden een openbaring van Christus lichaam te wezen; zulk een Kerk zou dan eendoode Kerk zijn geworden, of wil men liever, een schijnkerk. Maar zoolang in zulk een Kerk nog een deel der "ware Christ-geloovigen gevonden worden, schuilt in deze Kerk nog altoos een deel van het verborgen lichaam van Christus en kan men daarom zulk een Kerk ook nog niet een schijnkerk noemen.

Vormen de ware geloovigen dus de wezenlijke elementen waaruit de Kerk van Christus is gebouwd, omdat zij' alleen de leden van Christus lichaam zijn, en er geen openbarirg van Christus lichaam kan wezen zonder leden van dit lichaam, niet minder is in de tweede plaats een wezenlijk vereisqhte voor de Kerk, dat de Heilige Geest in haar midden werkt. De Heilige Geest is toch de levensgeest van hét lichaam van Christus, die de leden van dit lichaam geesteljjk levend maakt, ze met Christus, hun Hoofd in den hemel, verbindt, en hen door den mystieken band van degemeenschap der heiligen tot eén lichaam saambindt. Het is daarom volkomen juist, wat de Kerkvader Tertullianus zeide: übi Spiritus, ibi Ecclesia, waar de Heilige Geest is, daar is ook de Kerk. Waar de werking des Heiligen Geestes ophoudt, daar zijn geen ware geloovigen meer, pmdat het geloof Zijn gave is, en waar geen ware geloovigen ^ijn, heeft ook de Kerk opgehouden te bestaan. Maar zoolang God de Heere, om dit in de taal onzer vaderen uit te drukken, aan de Kerk nog geen scheidsbrief heeft gegeven en de werkingen van zijnen Heiligen Geest nog niet geheel uit haar midden heeft teruggetrokken, js zulk een Kerk nog geen schijnkerk geworden.

Maar al zijn het deze beide factoren: de aanwezigheid van ware Christgeloovigen, die de leden van Christus' lichaam zijn, en de inwoning en werking des Heiligen Geestes, die de levensgeest der gemeente is, welke over het wezenlijke bestaan der Kerk beslissen, toch is daarmede nog niet genoeg gezegd, althans wanneer de vraag gesteld wordt, hoe wij kunnen onderkennen, of er zulk een wezenlijke Kerk van Christus gevonden wordt. De innerlijke en .verborgen werking des Heiligen Geestes, waardoor Hij zielen wederbaart, en tot leden van Christus' lichaam maakt, kunnen wij eerst waarnemen, wanneer dit nieuwe, door den Heiligen Geest gewekte leven, zich naar buiten openbaart in waarachtige bekeering en heiligmaking des levens. En zoo ook kunnen wij van het verborgen geloof in de harten dezer ware Christgeloovigen niets ontdekken, wanneer zij dit geloof niet uitspreken en belijden, gelijk de Apostel zegt: »met het hart gelooft men ter rechtvaardigheid, maar met den mond belijdt men ter zaligheid". Immers over de verborgene werkingen des Heiligen Geestes en over het verborgen geloof des harten kan iemand oordeelen dan God alleen. Wij jnenschen hebben dus te oordeelen naar wat voor ons zichtbaar en waarneembaar wordt. En waar het hier gaat om de zichtbare o'^enharvag van Christus' Kerk, daar kan zulk een zichtbare Kerk ook niet bestaan, wanneer er geen geloovigen zijn, die als vrucht van deze werking des Heiligen Geestes hun geloofopenbaren in hun wandel en belijdenis. In zooverre is het dus volkomen juist, dat de belijdenis van het geloof voor ons een kenmerk is om te beoordeelen, of er een wezenlijke Kerk van Christus wordt gevonden, mits men dan 'maar wel in het oog houde, dat hiermede niet bedoeld is een belijdenis, die in een bepaald formulier is uitgedrukt en door de Kerk als geheel wordt beleden, maar het belijden van hun geloof iri Christus door de leden der Kerk zelf. Zoo hebben onze vrome martelaren, reeds lang voordat Guido de Bres onze Geloofsbelijdenis had opgesteld en deze door onze Kerken eenparig was aangenomen, hun geloof beleden, zelfs al kostte dit hun goed en hun leven.

Ook hiermede zijn wij er echter nog niet, want al is er een zichtbare openbaring van Christus lichaam overal waar zulke belijdende geloovigen gevonden worden, toch is er daarom nog niet wat wij een »Kerk" noemen. Een Kerk bestaat toch niet uit enkele losse, naast elkaar staande geloovigen, maar ze is, gelijk onze Confessie het uitdrukt, een vergadering dezer geloo­ En zelfs kan niet elke samenkomst vigen. van gploovigen of gezelschap van vromen een Kerk genoemd worden, maareen Kerk is er alleen dan, wanneer deze geloovigen saamkomen, opdat het Woord en de 'sacramenten bediend worden. Dit is toch, althans in deze aardsche bedeeling, de

vorm, dien Christus voor de zijnen' heeft ingesteld en waaraan het bestaan der Kerk is gebonden. De materie, waamit de Kerk gevormd wordt, mogen de belijdende geloovigen zijn, de vorm waarin de Kerk zich openbaart, moet de ambtelijke bediening van het Woord en de Sacramenten zijn.

Ook deze vorm nu is niet toevallig door Christus gekozen, maar hangt ten nauwste met het wezen der Kerk zelf saam. De Heilige Geest werkt toch het geloof, zooals onze Catechismus zegt, door de verkondiging van het Woord en versterkt het door het gebruik der Sacramenten. Waar de verkondiging van het Woord en het gebruik der Sacramenten ophoudt, houdt ook de werking des .Heiligen Geestes op, kan er derhalve van geen geloof in Christus meer sprake wezen, erk waai" geen geloof in Christus is, daar is ook geen Kerk van Christus meer. Het geloof is uit het , gehoor, zegt de Apostel, en het gehoor is uit het gepredikte Woord Gods.

Vandaar dat de Protestantsche Kerken reeds in de Augsburgsche confessie op deze beiden: de bediening des Woords en de bediening der Sacramenten, als de kenmerken, waaraan de Kerk moet getoetst worden, gewezen hebben en deze kenmerken in alle Protestantsche belijdenissen zijn overgenomen, gelijk ook geschied is in Art. 29 onzer Confessie. Overal waar het Woord Gods nog gepredikt en de Sacramenten nog bediend worden, hebben we met een Kerk van Christus te doen. Zuiyer is die Kerk, wanneer zij de reine, d. w. z. de onvermengde, predikatie des Evangelies brengt en de reine bediening der Sacramenten gebruikt, gelijk Christus deze heeft ingesteld. Naarmate deze prediking van het Evangelie en die bediening - der Sacramenten in zuiverheid afneemt, daardoor verkeerde elementen in de prediking insluipen en de Sacramenten niet meer heilig worden gehouden door de oefening der tucht, wordt zulk een Kerk almeer gedeformeerd. Gaat die deformatie zoover, dat de Kerk boven Gods Woord menschelijke inzettingen gaat stellen en bij de sacramenten door Christus verordend, haar eigen gemaakte sacramenten gaat voegen, dan loopt zulk een Kerk gevaar een valsche Kerk te worden. Maar wanneer in zulk een Kerk van een bediening van het Woord Gods ganschelijkgeen sprakemeer is en ook het gebruik der door Christus verordende sacramenten geheel heeft opgehouden, dan is er geen Kerk meer, dan heeft zulk een Kerk opgehouden een Kerk te zijn, dan is zij een schijnkerk geworden.

Zoo is dus uit de wezensbepaling der Kerk van zelf gevonden wat de kenmerken zijn, waaraan de schijnkerk is te herkennen. Indien zin verklaart dan ook de Confessie der Fransche Kerken in Art, 28 dat „waar het Woord van God niet meer wordt aangegenomen en men in geen enkel opzicht meer zich aan dit Woord Gods onderwerpt en waar er geen gebruik meer is van de Sacramenten, we daar niet anders kunnen oordeelen, dan dat er om in eigenlijken zin te spreken, geen Kerk meer is". Of wil men het beeld van zulk een schijnkerk nog vollediger geteekend hebben, dan hoore men wat Dr. A. Kuyper in zijn tractaat der Reformatie, blz. 112 als haar signalement teekent. Zulk een schijnkerk wordt daar gevonden, zegt hij, „waar geen enkel persoon meer is, die belijdt, geen kerkelijke bediening meer is, die de genademiddelen (d. w. z. Woord en Sacrament) brengt, en waar eiken morgen de zon opgaat en eiken avond de zon ondergaat, zonder dat een enkele knie gebogen wordt of een enkele tong Hem belijdt".

Men zal thans verstaan, waarom we meenden er tegen te moeten opkomen, toen Prof. Fabius de Hervormde Kerk èn als geheel èn wat haar plaatselijke afdeelingen betreft, voor een schijnkerk verklaarde. Al zijn er in de Hervormde Kerk plaatselijke afdeelingen, waarvan dit droeve beeld helaas maar al te juist de trekken der verwording weergeeft, toch kan dit zeker niet van alle plaatselijke gemeenten in deze Kerk gezegd worden. Er zijn indeHervormde Kerk God zij dank nog tal van gemeenten, k waar ware Christgeloovigen gevonden D worden, die den naam van Christus be­ g lijden ; nog tal van predikanten, die het l Woord Gods prediken en de Sacramenten E van Doop en Avondmaal naar de inzetting d van Christus bedienen ; en dat de Heilige r Geest in deze Kerk nog altoos zijn werking g niet heeft teruggetrokken, maar voortgaat b met door de prediking van hét Evangelie w d 'zielen ten leven te wekken, moet door d ieder worden toegestemd. Zulk een ë Kerk kan daarom ook geen schijnkerk worden genoemd. H

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen