Ideëel en reëel - pagina 35

33 Dat de dingen in het licht verschillende kleuren vertoonen, is een gevolg, niet alleen van het bestaan van licht, maar ook van hun verschillend zijn ten opzichte van de werking van het licht; dat de toestand, dien wij hardheid noemen bij verschillende warmtegraden verschillend is, is een gevolg van het onderscheid in de dingen zelf, ten opzichte van de werking der warmte.. Zoo zijn er allerlei relatiën tusschen de dingen onderling, en hun aard wordt ook daaruit gekend, dat men waarneemt hoe het eene ding werkt op het andere. Uitgeput wordt de kennis dezer relatiën nooit, daar nooit geconstateerd kan worden dat men alle dingen kent. Zooals nu kort geleden twee nieuwe stoffen gevonden zijn, het helium en het argon, wier relatiën tot andere dingen merkwaardige eigenschappen aan het licht hebben gebracht, zoo kan het ook in de toekomst geschieden. Dat nu deze geheele wereld buiten ons met al hare werkingen en verhoudingen niet in zich zelve is, zooals wij haar kennen, is eene bewering, die het Kantianisme niet kan bewijzen. Wij staan door geheel het organisme van ons kenvermogen, door onze zenuwen en hersenen en alle krachten die daarin werken, met die wereld in het nauwste verband, zoodat we haar niet alleen door de dingen buiten ons, maar door ons eigen lichaam, dat we, krachtens ons zelfbewustzijn, niet als iets dat ons vreemd is kunnen beschouwen, leeren kennen, i) i) Deze gedachte sprak ik reeds uit in mijne rede over Gezag en Wetenschap, die ik in 1892 hield en uitgaf. Pag. 20: «Volgens Gods Woord hebben de geschapen dingen hun eigen aard, onafhankelijk van onze waarneming, is de wereld door het Woord Gods (den Logos) toebereid, dat is in die orde gebracht en met die eigenschappen voorzien, die zij ons nu vertoont, en is de mensch daarin geplaatst als eene eenheid uit stnf en geest, door geheel zijn stoffelijk organisme verwant met de stof en aan hare wetten onderworpen, door zijn geest van het geslacht van zijn Schepper (die ook de Schepper van de stof is) en daardoor in staat de dingen naar hunnen aard te kennen." Ik vermeld dit, omdat ik eenigen tijd geleden in eene brochure »Wirklichkeitsstandpunkt. Kine erkenntnisstheoretische Sldzze von Dr. Rudolf Weinmann, Hamburg und Leipzig i8g6", pag. 8, dezelfde gedachte las: »Steht denn nicht unsererkennendes Bewusslsein mitten in der Welt ? Hiingt es nicht aufs allerinnigste — wir kennen gai keiu innigeres Verhaltuiss — mit einem Teil derselben, Korper, bezw. Gehirn genaimt. 3

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen