„Het Huwelijksprobleem in leven en literatuur”, door Dr C J. Honig en Dr G. Tazelaar.

Naar de in ons blad steeds gevolgde gewoonte, dat de Redacteuren zelf aankondiging doen van publicaties, die van hun hand verschenen ol waarin ze aandeel hebben, is het mijn taak, een overzicht te geven van het boek, door Dr O. J. Honig, arts, en Dr C. Tazelaar samen geschreven over „Het Huwelijksprobleem". ^)

Aanleiding tot dit boek is geweest, gelijk in de inleiding te lezen staat, de uitnoodiging, op de najaarscünferentie 1929 van Gereformeerde Studenten te spreken over het huwelijksprobleem. „We hebben ons toen bezonnen op de vraag, of een behandelen van deze quaestie van medisehen en van literairen kant meer kon z, ijn, dan een toevallige combinatie op grond van liet feit, dat men ons beiden uitnoodigde als spreker op te treden. Bij deze overwegingen werd het ons steeds meer duidelijk, dat een gezamenlijk aanvatten van dit onderwerp alleszins gemotiveerd zou zijn. En wel allereerst hierom, wijl het huwelijksprobleem, een urgent vraagstttk van dezen tijd, voornamelijk op populairmedische wijze en langs literairen weg komt tot de menschen van dezen tijd. Maar dan niet minder ook, omdat moderne 'bestudeering van deze materie ons leerde, dat beide vormen van behandeling het euvel vertoonden van foutieve probleemstelling. En dat is te gevaarlijker, waar populairmedische geschriften — die uit den aard der zaak reeds een attractie vormen voor het groote publiek — in 't bijzonder, wanneer ze handelen over het huwelijksvraagstuk, de belangstelling trekken ook van hen, voor wie ze niet zijn bedoeld; terwijl de schoone vorm, waarin de technisch geperfectionneerde moderne roman deze stol kleedt, haar eeai wel andere, maar niet minder bedenkelijke bekoring geeït. Zoo hebben we, 'Wij gemeenschappelijk overleg, tot een aanvaarden van de taak besloten. De resultaten bleken, bij de besprekingen op bovengenoemde conferentie de volkomen rechtvaardiging van onze meening en wekten bij ons den indruk, dat een blijvende vereeniging van beide referaten door uitgave in boekvorm misschien zou kunnen bijdragen tot een juister inzicht in het onderhavige probleem".

Dr Honig behandelt dan „Het Huwelijksprobleem in het leven".

In zjjn eerste hoofdstuk, „Het Huwelijk als idee en als ideaal", zet hij uiteen, hoe het huwelijk, aJs een aan de schepping voorafgaande gedachte van God, in zijn instituair karakter ook na deii val voor de menschen, bewust of onbewust, zich als ideaal verwerkelijkt. Het monogame huwelijk is dus een scheppingsidee, 'geen cultuur-product. Derhalve is het als idee onaanvechtbaar, al laat het ook in strikten zin als levensrealiteit geen bewijsvoering toe.

Het tweede hoofdstuk, „Huwelijk en Individu", bespreekt de beteekenis van het huwelijk voor den enkelen mensch, zoowel voor den man als voor de vrouw, wijst de plaats aan, die de sexueele verhouding in het huwelijk moet en mag innemen en spreekt over de zegenrijke vruchten van het huwelijk, de zelfbeheersching en de opofferingsgezindheid, de gehoorzaamheid en het vertrouwen.

In het derde hoofdstuk, dat als pendant van het tweede handelt over ^, Huwelijk en Gemeenschap" wordt de beteekenis aangetoond, die het huwelijk heeft voor de maatschappelijke samenleving en met klem van argumenten beredeneerd, hoe de zedelijke sam.enleving met het monogame huwelijk staat en valt.

In het vierde en laatste hoofdstuk, „Problematiek van het Huwelijk", worden dan de moeilijkheden onder 'toog gezien, die voortvloeien uit de onvolkomenheid van het menschelijk wezen, tengevolge waarvan de twee-eenheid, die in het huwelijk tot een eenheid worden moet, belemmerd wordt en nooit tot haar volle verwerkelijking komt. Waar deze eenheid wèl wordt bereikt, is zij dat niet in en door zichzelf, maar is ze uit God, omdat ook het huwelijk als dynamische factor bedoeld is tot uitbreiding der wereld en tot verheerlijking van Zijn Naam.

Dr Tazelaar begint het tweede deel over „Het Huwelijksprobleem in de literatuur", met een hoofdstuk over den „Probleem-roman", als tijdsverschijnsel en als spiegel van het moderne leven. Uit dit karakter, èn uit den grooten invloed, dien de roman (ten dezen de meest op den voorgrond tredende literatuurvorm) oefent, leidt hij af het directe en noodzakelijke verband, dat er is tusschen een 'bezien van het huwelijksprobleem, zooals het zich opdoet in het leven, en een belichten van dit vraagstuk uit de moderne romanliteratuur.

Hoofdstuk twee, over „De roman van het Huwelijksprobleem" wijst dan op de openbaring van het vraagstuk in die romanliteratuur. Rondom bepaalde motieven groepeeren zich de romans. De voornaamste van die motieven zijn, dat der driehoek-constellatie (hij, zij en een derde), dat van de moeilijke keuze, van de vrije liefde en van het moederschap der ongehuwde vrouw. In analyseerende bespreking van verschillende voorbeelden wordt aangetoond, hoe deze motieven in de romans worden verwerkt.

Het derde hoofdstuk sluit in de bespreking van „De tendenz van den huwelijksprobleem-roman" onmiddellijk bij het vorige aan, inzooverre wordt nagegaan, welke gedachte aan de gegeven voorbeelden eigenlijk ten grondslag ligt. Bij nauwkeurige beschouwing blijkt dan immer eenzelfde streven van stemming-maken tegen het huwelijk, omdat het in zijn bindend karakter de persoonlijke vrijheid van den mensch aantast, en in strijd wordt geacht met de autonomie, die het ideaal is van den modernen mensch.

Daaruit vloeit dan vanzelf voort een vierde hoofdstuk, dat over „Waarde en waardeering van den huweljjksprobleem-roman" handelt en in een toetsen van dien roman aan literaire eisehen, jnaar vooral ook aan liet christelijk levensbeginsel en een daarop gefundeerde levensbeschouwing, tot de conclusie voert, dat „gansch de zoO' veelvuldige bemoeiing van de literatuur met dit probleem een verwording beteekent van de quaestie en een heel gevaarlijke Tiesmetting voor het moderne denken".

Langs deze hoofdlijnen bewerken de schrijvers hun stol. Elk van de twee deelen is een opi zichzelf staande studie, die naar den aard van haar karakter en het vak van den auteur een eigen inslag vertoont. Maar eenheid van gedachte omtrent de zaak, waar het ten 'dezen om gaat, legt de band tusschen beide stukken, die noodzakelijk is om de bedoeling van het boek als geheel te verstaan.

1) Uitgave van U. M. Holland, Amsterdam 2e druk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen