GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

LITERATUUR EN KUNST

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Waarheid en verbeelding.

Rudolf van Reest: Het Verloren Vaderland. Uitg. Bosch & Keuning N.V., Baarn.

• Er is een tijd geweest, waarin velen aan liet woord roman, de beteelcenis van onwaar, ge- .t'anlascerd verhaal verbonden. Zij stelden die on- •waarlieid Oip één lijn met leugen en waren daarom zeer tegen de verbinding Christelijke roman, als zijnde een contradictio in verbis. Ongetwijfeld speelde de sam'enhang van roman en romantiek hierbij nog een rol. Verschillende producten van romantici uit den eersten tijd dier literaire be.vveging in ons land, waren uitingen van de ongebreidelste fantasie. liet liefst schreven zij over nooit zelf geziene natuur of vergelegeai, niet met eigen oogen aanschouwde landen. Daar zij geen studie wilden maken van de beschreven landen en zeden, omdat de realiteit dan de fantasie in haar vrijen loop zou belemmeren^ misten him werken elke reëele waarde, daar de onwaarheid er duimen 'dik op lag.

Niemand zal echter tegenwoordig verlangen, dat de roman waar is in dien zin, dat alle genoemde feiten, gehouden gesprekken en geuite gedachten aan de werkelijkheid ontleend moeten zijn. Elke roman is fictief, maar toch waar — als hij goed is - — omdat er waarachtig, echt leven in geteekend -wordt, geen marionnetten in optreden, maar levende personen, met een natuiu-lijk gevoels- en verstandsleven. De feitelijke gebeurtenissen kunnen, maar behoeven niet plaats gevonden te hebben, en de waarde van den roman stijgt niet naar gelang van de echtheid der feiten. Wel zal de .auteur, als hij een niet zelf aanschouwde realiteit lïeschrijft, studie idienen te maken van andere tijden en plaatsen of zijn gegevens van betrouwbare personen moeten ontvangen.

Dit laatste is het geval met den nieuwsten roman ^•an Rudolf van Reest „Het Verloren Vaderland, "^ die grootendoels speelt in het bekende Fransche Vreemdelingen-legioen.

Zooals de schrijver in een inleidend woord bekent, is de stof verzameld door den heer F. Kramer, die twaalf jaren lang in dat legioen gediend heeft en dus alleszins als betrouwbare bron kan worden aangemerkt. Deze heeft blijkbaar zijn bevindingen op schrift gesteld, waai'van de auteur gebruik heeft mogen maken. Hoewel het boek in den ik-vorm geschreven is, wil dit dus niet zeggen, dat Mer de gescliiedenis van den heer Kramer beschreven is, maar dat hier een roman gegeven wordt over een ficüef persoon, waarin de feiten betrouwbaar zijn. In hoeverre de roman dus waar is, valt moeilijk uit te maken en evenmin is het zeker in hoever het boek beantwoordt aan de bedoeling van den ex-legionair. Hiermede heeft de lezer ook weinig te maken, het komt er slechts op aan dat hij een verliaal leest, dat op hem den indruk van waarheid maakt.

Men zou het boek in twee deelen kunnen verdeden: het leven van den boerenzoon, Frans, en bet verhaal over het Vreemdelingen-legioen. Ze •vormen een eenheid', doordat Frans ook de boofd^ persoon is van het tweede grootste stuk. Den titel kan men ook op beide deelen laten slaan, door de dubbele ibeteekenis van het verloren vaderland, daar Frans zoowel in letterlij'ken- als geestelijken zin zijn vaderland verliest en hervindt.

De vertellende ik-vorm die het boek heeft, is niet gewoon voor een roman. De hoofdpersoon geeft na afloop van een belangrijke periode in zijn leven, daarvan een verslag. Diezie retrospectieve beschouwingen, na een ommekeer in zijn leven, looDcn gevaar dit geheele vorige leven te bezien van het veranderde standpunt uit, waardoor de hoofdpersoon aan zijn vroegere daden gedachten verbindt, die hij toen niet zoo kon hebben, maar nu zoo gevoelt. Nu, achteraf, ziet hij zijn buitenissigheid als een werking van den duivel in hem, die toch goed van hart ; en wil was.

- Door toe te geven aan den duivel, verstikte hij voortditrend het goede zaad dat in zijn hart gezaaid was. Kind uit zuiver gereformeei-d .gezin, kent hij te goed de waarheid, dan dat hij zich door moderne studievrienden kan laten meevoeren in allerlei nieuwe godsdienstige richtingen. Hij voelt zich steeds vreemder van het geloof, vervreemd van het ouderlijk htds en tracht zich zelf en zijn onrust te ontvluchten in het legioen. En juist in die goddelooze omgeving, waarin hij slechts menschelijke hulp ondervindt van enkele trouwe vrienden, komt God weer in zijn leven en vindt hij na schulderkenning den weg naar hel vaderland terug.

Het bezwaar van den romanvorm lijkt me hier, dat dit alles te weinig leeft, het wordt in het begin te veel van later-uit beredeneerd, in het vervolg te zeer verdrongen door de feiten van het legioenverhaal. De bijfiguren lijden daar ook onder. Als öien dergelijke oer-gereformeerde gezinnen kent, zal men tal van mooie trekken Mer ontmoeten, maar of een buitenstaander werkelijk zóó mee kan leven of zich in kan leven in zulk een gezin, dat hij het mooie en levensbeheerschende van de geloofsovertuiging zal gevoelen, is de vraag nog.

De titel slaat ook op de dxiizenden, die samen het legioen vormen, en na het verlies van hun eigen vaderland, hun leven wagen voor een vreemd land, dat, als in bittere ironie, op hun giraf laat schrijven: mort poür la France. Mooie bladzijden zijn hier geschreven over de trouwe vriendschap, het edel-menschelijke, dat nog stand hield in het helsche leven van de legionairen. Overtuigend, hoewel sober gehouden, is dit mateloos zware bestaan geteekend. Maar door den vorm van het verhaal is dit leven niet van binnen uit, maar van buiten af belicht. Hjet is een episode uit het leven van Frans, waardoor hij geestelijk gebroken wordt en tot zonde-hizicht komt. Daardoor wordt het niet een roman over het Vreemdelingen legioen, zooals de schrijver zelf het boek noemt, maar de levens- en bekeeringsgeschiedenis van Frans.

Hoewel door het dualistische van dezen roman, van twee kanten bezwaren üigebracht kunnen worden, is het toch een boek dat men met genoegen leest. Er staan prachtige gedeelten in, ofschoon het meer geleefd had, wanneer het van binnen uit beschreven was. Het milieu van den van zijn land beroofden soldaat is mooi geteekend, het boeit door zijn afwisseling en avontuurlijke gebeurtenissen. De stijl is wel niet steeds even verzorgd, maar de schrijver weet kleurige effecten aan te brengen. Wellicht had hij de tragiek beter getroffen, als hij zijn gegevens niet had moeten ontleenen aan een ander om die te gebruiken voor het levensverhaal van een fictieven derde, maar desondanks is hij er in geslaagd een boek te schrijven, dat door inhoud en strekking velen zal boeien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 september 1939

De Reformatie | 8 Pagina's

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 september 1939

De Reformatie | 8 Pagina's