Buitenland.

Duitschland. Herdenking van den 400-jarigen geboortedag van Philipp van Hessen.

Den 13 den November was het 400 jaren geleden, dat de landgraaf Philifp de Grootmoedige van Hessen geboren werd. Dit werd in Hessen feestelijk herdacht. Het hoofdfeest werd den 13 den November te Marburg, de geboorteplaats van den landgraaf, gevierd. Marburg mag den vorst wel in dankbare herinnering houden, wijl hij de stichter is van de Universiteit dier stad.

Naar aanleiding van het gedenkfeest zijn vele geschriften verschenen, waaronder één bijzonder de aandacht trekt. Het is eene verhandeling van den licenciaat Rockwell, welke handelt over den dubbelen echt of de bigamie van den landgraaf. Aan dit geschrift ontleenen wij het volgende:

Philipp van Hessen was op 19 jarigen leeftijd in den echt getreden met de 17 jarige Christine, dochter van hertog George van Saksen. Op 35-jarigen leeftijd sprak de vorst in een schrijven, dat Bucer aan Luther en Melanchton zond, het uit, dat hij met zijne vrouw niet kon leven, en dat hij gedurende den tijd van zijn huwelijk geen drie weken haar getrouw geweest was. Door het leven in ontucht was zijn geweten zoo bezwaard, dat hij niet het heilig Avondmaal des Heeren durfde gebruiken, al werd hij daartoe door de predikanten gedurig vermaand. Ook verklaarde hij geen kracht te hebben om de zonde der hoererij-te laten. Ten gevolge van zijn levenswandel, was zijn lichaam door een vreeselijke ziekte aangetast. En nu zocht de vorst zijn geweten tot rust te brengen en zijn lichaam te redden, door het aangaan van een tweede huwelijk. Philip meende daartoe recht te hebben, omdat ook de aartsvaders van het Oude Testament meer dan ééne vrouw hadden, en de veelwijverij voor gemeenteleden in het Nieuwe Testament niet uitdrukkelijk verboden was. Toen hij de 17 jarige Margaretha von der Sale leerde kennen, begeerde hij deze als zijn tweede vrouw en.... Bucer, Luther en Melanchthongaven een schriftelijk advies, waarbij zij het voornemen van den vorst goedkeurden. Dit alles is den historici bekend. Doch niet bekeud is het, dat het advies der reformatoren, door Melanchthon opgesteld, een bijna letterlijk afschrift is van een stuk, dat de landgraaf had opgesteld en aan Bucer had overhandigd. Dit stuk is door Rockwell in de staatsarchieven van Hessen gevonden. Dit stuk is acht bladzijden lang en bevat het volgende: God kan iemand van de wet om slechts ééne vrouw te hebben, vrijstelüng geven; Hij heeft dit tegenover de aartsvaders gedaan en ook uitdrukkelijk in de Mozaïsche wet beschreven. Christus heeft wel blijkens Mattheus 19 den Christenen het onmogelijk gemaakt om de polygamie als een algemeene zaak toe te laten. Toch kunnen Christenen, bij wijze van uitzondering, b.v. wanneer het een melaatsche geldt, een tweede vrouw, tijdens het leven van de eerste, nemen. Zij, die dit doen, zijn niet te veroordeelen. Daar de landgraaf zijn ontuchtige levenswijze niet kon nalaten, zoo mocht hij zich op de dispensatie Gods beroepen. Ten slotte wordt den landgraaf de raad gegeven, dat, wanneer hij er toe overgaat een tweede vrouw te nemen, hij dat geheim zal houden, zoodat alleen eenige vertrouwden daarvan weten. De wereld moge zulk eene vrouw eene concubine noemen, dat was bij vorsten niets ongewoons; daarom behoefde men op gepraat geen acht te geven.

Aan Calvijn komt de eere toe, dat hij deze redeneering ontzenuwd en aldus den eisch van Gods Woord gehandhaafd heeft, tegenover de afdwaling van mannen als Bucer, Lather en Melanchthon, waardoor vijf Hessische predikanten medegesleept werden.

De landgraaf betuigde aan Luther zijn dank door het zenden van een vat Rijnwijn; toen hij hem later nog 200 gulden aanbood, weigerde Luther dit geschenk te aanvaarden; Luther's vrouw kreeg toch nog een cadeau. Aan Bucer werd 100 gulden voor reiskosten vergoed.

Men heeft zich wel eens er over verwonderd, dat de 33 jarige vrouw van den vorst hare toestemming tot deze handeling van haren man gegeven heeft. Zij had den graaf zeven kinderen geschonken; de jongste was den 13den Februari geboren in hetzelfde jaar waarin zij hare toestemming voor de bigamie haars echtgenoots gaf. Maar men vergete niet, dat de edele, ongelukkige vrouw, voor de keuze stond om haar man zich aan vele vrouwen te zien verslingeren 5f een tweede vrouw naast zich te dulden.

Opmerkelijk is het ook dat, volgens de onderzoekingen van Rockwell, de landgraaf zelf het ontwerp opstelde van de korte rede waarmede de bigamie door den predikant Meiander werd voltrokken, waarbij Melanchthon en Bucer en nog zes anderen aanwezig waren.

Laat ons er aan toevoegen dat hoe smartelijk de stap van den landgraaf voor zijn vrouw geweest moet zijn, de landgraaf zelf daarover nooit bezwaard geweest is. Daarom is het te meer te betreuren geweest, dat de conscientie van den vorst niet door een man als Calvijn werd \oorgelicht. Het is wel te verstaan, dat de zaak van het protestantisme in Duitschland door het doen van den vorst onder, medewerking van drie reformatoren, niet bevorderd is. Ook verbaast het ons niet, dat Melanchthon er ziek door geworden is.

Frankrijk. Een adres aan deregeering.

Men heeft in Gereformeerde kringen eene adresbeweging op touw gezet om, nu de regeering op scheiding van kerk en staat aanstuurt, deze te doen plaats hebben onder de gunstigst mogelijke bepalingen. In dit adres wordt verklaard, dat men van Gereformeerde zijde de opheffing van het concorcaat zal aanvaarden onder voorwaarden: lO. dat aan de kerken al hare gebouwen zonder eenige beperking zullen gelaten worden; 2". dat de kerken het recht hebben eene vereeniging te vormen, die hare eigene organisatie en hare centrale kas voor het instandhouden van den eeredienst heeft; 3". dat alle ambtsdragers, die onder het concordaat benoemd werden, hun staatstractement levenslang zullen behouden.

Wij meenen dat die voorwaarden zullen verworpen worden. De Fransche Radicalen en Socialisten willen immers geen scheiding van Kerk en Staat om aan de Kerken hare vrijheid te geven, maar om deze te kunnen onderdrukken. Zij zullen daarom niet toelaten dat eene centrale organisatie gemaakt wordt, waardoor de kleinere, zwakkere kerken steun kunnen ontvangen van de grootere en meer vermogende kerken. Wellicht zal men, bij wijze van overgangsmaatregel, den predikanten en pastoors een deel van hun tractement een tijdlang blijven uitbetalen; doch op levenslange uitbetaling van het volle tractement hebben zij niet te rekenen, zooveel is wel van de ministerieele plannen uitgelekt. Ook vreezen wij, dat vele kerkgebouwen aan hunne bestemming zullen worden onttrokken; men zal ze voor nationaal eigendom verklaren, om ze te gebruiken voor vergaderingen van staatkundigen aard, enz. enz.

Wanneer de Fransche Gereformeerde Kerken door de scheiding van Kerk en Staat in het gedrang zullen komen, kunnen wij niet anders zeggen, dan dat zij maaien wat zij hebben gezaaid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen