Het kerkverband der Nederlandsche Gereformeerde Kerken, gelijk dat gekend wordt uit de handelingen van den Amsterdamsche Kerkeraad in den aanvang der 17e eeuw - pagina 49

GEZAMENLIJK BEËKEN MET DË EEMONSTRANTEN.

47

geensins en houden voor afgeweeckene van de Gereformeerde kercken, alsoo zij met ons bij de belijdenisse vande suijuere waerheijt gebleuen zijn. Ende wat het senden van een proponent aengaet Dat wij sullen doen t' gene wij in goeder conscientie, nae Godes Woord tot stichtinge der kercke verstaen Ie behooren" i). Dat was in dien tijd de gedragslijn van den Amsterdamschen Kerkeraad. En hij heeft die niet slechts zelf gevolgd, maar ook bovendien te weeg gebracht, dateer te dien aanzien in de gansohe kerk met steeds grooter eenparigheid werd gehandeld. Toen in 1610 de toestand der Gereformeerden hoe langer hoe hachelijker werd, en genoegzaam alle hoop op het eenige redmiddel, de Nationale Synode, hun benomen was, heeft hij, deels door zijn invloed op de vergadeiingen van correspondentie, deels door de werkzaamheid zijner aigevaardigden in de beide Hollanden, de Gereformeerde predikanten en Kerkeraden vereenigd tot een gezamenlijk breken met de Remonstranten ^). Alle denkbeeld van

^) Vgl., voor al het in de bovenstaande alinea gezegde, de hierachter in Bijlage E afgedrukte kerkeraadsnotulen. -) Uiterst klein was toen het getal der Gereformeerde predikanten, die daartegen waren, en die, ook nog in 1616 en vervolgens, wilden behooren tot de zoogenaamde «moderaten" : eeiie benaming, die toen ter tijd met betrekking tot kerkelijke personen ongeveer hetzelfde beteekende als in de 18e eeuw het woord «tolerant" en in onzen tijd de uitdrukking «irenisch". Van degenen, die in den aanvang van den A.rminiaanschen strijd zich zoo noemden, had in 1616 het grootste gedeelte zich reeds geheel bij de Remonstranten gevoegd. Het beginsel, waarnaar zij kerkrechtelijk handelden, had bij hen doorgewerkt, en hen van het Gereformeerde standpunt hoe langer hoe meer afgetrokken; en thans was hunne prediking, eerst nog zuiver Gereformeerd, geheel Remocstrantsch geworden. Trouwens, dat het zoo zou moeten gaan, was hun van te voren voorspeld; b. v. door Cornelis Gheselius (inderdaad een vredelievend man, en die in zijn dienst te Rotterdam eer te veel dan te weinig heeft toegegeven; maar toch in 1611 afgezet, omdat hij naar het oordeel der Overheid, die in deze zaak door Hugo de Groot geleid werd, niet genoeg toegaf; in 1612, omdat hij de Rotterdamsche kruiskerk bleef bedienen, uit de stad gezet; en daarna predikant te Edam geworden) in hetgeen hij reeds in 1612 schreef van den Rotterdamschen predikant Franciscus Lansbergius. Deze, zoo verklaarde Gheselius in zijne Corte Waeraclüiye Onderrichünge enz. (geschreven 1612; Ed. 1614, Catal. Meulman, nr. 1379, in Catal. Muller niet vermeld), «heeft dicmael gheseyt, dat hy myne Leere met zijn bloet wilde onderteeckenen (fol. I, 2 t)); en nick bekenne wei dat hy in zijn hei-te van de waerheydt is overtuyght (naer dat ick heb konnen mereken) ende dat hy oock staende dese verschillen, altemet wel trefïelijcken leghen het ghevoelen Nicolai Gremnchovii [een der woordvoerders van de Remonatranten] heeft gheleerdt. Maer hy roept dun wedei'om dat de teghenwoordighe verschillen maer zijn opinien over en weer , in voeghen dat hy onse rechtveerdighe saecke meerder schade doet, dan of hy de nieuwicheden selver mede openbaerlijcken Leerde; wat hy bedecktelijcken doet, rnoghen de veistandighe mereken. Hy vervalt soo schrickelijken, dat ik met vreese ende droef heydt bevanghen worde, als ick aeu de handelinghe van desen Man dencke" enz. (fol. R, 2 r). En die vrees van Gheselius is bewaarheid: een jaar of

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen