Evolutie - pagina 46

42

\ •; |_

, ,

het menschelijk „Lebewesen," dat zich naar twee zijden, physiologisch en psychologisch, ontwikkelt, en dat bij die ontwikkeling geen andere veranderingen kan ondergaan, dan ten gevolge van de uit plant en dier en mensch overgeërfde neigingen, van de associatie met andere gelijksoortige wezens, en van den weerstand der stoffelijke natuur. Noch heerschend princiep, noch organisch motief, noch een nagestreefd ideaal leidt hier. De mensch is op elk gegeven oogenbhk niets dan het product van in- en uitwendige omstandigheden. Van zonde of schuld kan niet anders dan in zijn dolende voorstelling sprake zijn, en de eenige prikkel die hem spontaan en duurzaam drijft, is de lust. Aanvankelijk komt dan de lust van den één met den lust van den ander in botsing. Maar gaandeweg slijt voor die botsing de oorzaak uit. Immers, hoe meer de mensch geassocieerd gaat bestaan, hoe meer juist de lust van het egoïsme niet tot zijn recht kan komen, zonder ook in de geassocieerde medevvezens eigen vreugd te zoeken. Dit altruïsme, of juister gezegd dit ^i?zellig egoïsme, worstelt dan nog een tijdlang met het ^i?üö/i?éröf^ egoïsme, door het gebrekkige der associatie. Maar ten slotte, als de associatie volkomen zal zijn, zal de sympathie egoïsme en altruïsme tot. hoogere eenheid doen saam vloeien, en vanzelf al datgene volmaakt goed zijn, waartoe onze lust ons aandrijft. Het begrip van zedelijke vrijheid wordt dan ook met spot ter deur uitgewezen. Ook op ethisch gebied bestaat er niets dan één doorloopend, zij het ook toevaUig, dynamisch proces, en gelijk in de natuur de trein der Evolutie rusteloos doorgaat, dank zij de spanning tusschen het eencellig- en het veelcellig leven, zoo is ook op ethisch terrein in alle ontwikkeling niets dan een blind proces te eeren, vrucht van het op elkaar stooten van den homo solus en den homo associatus, en van beide op de brute natuur. Een ethisch ideaal, dat ons magnetisch trekken zou, is er niet. Het is en blijft, altoos in edelen zin genomen, de atomistische n^ovn van Epicurus redivivus. Is op dit quasi-ethische spinneweb nu niet in letterlijken zin van toepassing, wat Carl Vogt van Haeckels Plastidulenhypothese schreef: ^,So wirfst du einfach die Psyche die Thüre

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen