Leestafel.

F. J. KROP, Hervormd Predikant te Rotterdam, DE OUDE CÉVBNOL door RABAUT SAINT-ÉTiENNE, Rotterdam J. M. Bredee's Boekh. en Uilgevers-Mij.

Ds. KROP biedt ons in dit boekje èn zijn vertaling van een Fransch werkje, waarvan de eerste uitgave reeds in 1778 verscheen èn zijn INLEIDING tot dit werkje..

De titel is niet bepaald duidelijk en wordt dit ook niet voor wie daaromtrent zijn licht tracht te ontsteken aan de INLEIDJ\G, want wel kan hij daarin op p. XXVIII lezen, dat die •titel een vertaling is van LE VIEÜX CÉNEVOL en dat dit zooveel zeggen wil als: sde oude bewoner der Cévennens, maar nu moet hij maar raden wiè die oude Cévennees is.

- Dit nu had Ds. KROP zijn lezers kunnen besparen door zoo van ondertitel als tite! van het Fransche werkje: . LE VIEUX CÉNEVOL. OU ANNECDOTES DE LA VIE D'AMBROISE BORÉLY, MORT A LONDRES, AGÉ DE CENT TROIS ANS, CCn vertaling, te geven. Ook den auteur z^ullen vele lezers wel niet zoo terstond thuis kunnen brengen. Omtrent hèm nu geeft de INLEIDING wel eenig hcht door' te vermelden op p. XXIII, dat hij de zoon was van den beroemden spredikcr der Woestijn», PAUL RABAUT, maar dé lezer mo'et dan weten, dat déze RABAUT gestorven te NÏMES in 1794, ^ de trouwe zielzorger en onverschrokken kampvechter was van de, door de Roomsche geestelijkheid en de Fransche regeering onderdrukte en vervolgde HUGENOTEN in de Cévennen. En wat nu den zoon zélf betreft, geeft de INLEIDING ook wel inlichting omtrent diens aandeel in den strijd voor de religie-vrijheid in Frankrijk, maar voor vele zijner lezers had dominee KROP toch lang geen overbodig werk gedaan met nog iets meer van hem te vertellen. Zoo, om iets te noemen, dat hij te NIMES, waar zijn vader predikant was, in 1743 geboren en in 1793 te Parijs op het schavot is gestorven; dat van dezen JEAN PAUL, RABAUT de naam SAINT-ETIENNE maar een schuilnaam was, hem te GENEVE, waar zijn vader hem op studie had gedaan, gegeven om hem aan de nasporingen der agenten van de Fransche regeering te onttrekken; verder, dat hij eerst als zijn vader, predikant is geweest; en eindelijk, dat hij later in de politiek ging en toen lid en in 1790 Zelfs voorzitter van de Nationale Vergadering is geweest^ en in het proces tegen - Lodewijk XVI, onder het aanvoeren van verzachtende omstandigheden, meê het schuldig over den Koning uitsprak.

Onder de vele geschriften van dezen J. P. • RABAUT behoort dan ook het, naar ik reeds vertelde, in 1778 verschenen werkje, waarvan de heer KROP ons nu een vertaling biedt. Een werkje dat meermalen is uitgegeven, het laatst nog in 1886 en ook in 1826, welke editie voor deze vertaling is gebruikt. In dit werkje, door hem gepubliceerd toen hij nog predikant was, teekent RABAUT in een gefingeerde familiegeschiedenis de verdrukkingen en-de vervolgingen die de Protestanten in Frankrijk te verduren hadden, .sedert het Edict van Nantes in 1685 door Lodewijk XIV was herroepen.

DE OUDE CÉVENNEES of ANNEKDOTEN UIT HET LEVEN VAN AMBROISE ' BORÉLY, GESTORVEN TE LÓNDBN, HONDERD DRIE JAAR OUD is, als men zoo 'wil, een roman, en dan een, die, bij zijn niet groote kunstwaarde, des te grooter waarde heeft gehad als tendenz-roman, doordat hij mee oorzaak is geweest, dat in de VERKLARING BETREFFENDE DE RECHTEN VAN DEN MENSCH Op 23 Augustus 1789 ook werd opgenomen, zooals Ds. KROP in zijn Inleiding vermeldt (p XXIII): „Niemand mag verontrust om zijn meeningen, zelfs niet om die welke betrekking hebben op den godsdienst, mits haar uiting de openbare orde, bij de Wet bepaald, niet verstore". De vertaler zet hier tusschen twee haakjes bij : „dat zelfs niet, bewijst wel hoe weiiiig men zich aan het denkbeeld eener volkomen vrijheid, kon gewennen".

En ja ! zoo was het maar. Want eenige jaren later in de Revolutieperiode, werd bij de proclamatie van den „eeredienst der Rede" de vader van J. P. RABAUT, uit zijn predikambt te NiMES ontzet; en in de Citadel der stad gekerkerd, en hij zelf is in 1793, zooals KROP op p XXVII schrijft, »met droefheid in het hart over.'het despotisme der mannen, die toch voor „vrijheid, gelijkheid en broederschap" heetten op te komen, als slachtoffer van het Schrikbewind gevallen."

Op p. XXIX van zijn INLEIDING schrijft Ds. KROP, dat hij deze vertahng van RABAUT'S roman biedt smet het doel om de verschillende' wetten tegen de Protestanten, sinds de herroeping van het Edict van Nantes uitgevaardigd, meer algemeen bekend te maken en een duidelijke schets te geven van hetgeen eiken Hugenoot kon overkomen, zoo die wetten v/erden gehandhaafd.» Ware nu het motief, dat hem tot dit doel bewoog, zijn lezers meer algemeen bekend te maken met een periode uit de Kerkgeschiedenis van Frankrijk, dan zou zulk een drang tot populariseering van zijn historie-kennis bij een geleerd theoloog als Ds. KROP zeker te billijken zijn. Maar wie den heer KEOP ook uit zijn andere publicaties kent, heeft niet al te ongegronde redenen om te vermoeden, dat wat hem ook tot deze zijn jongste publicatie bij jhet vierde eeuwfeest der Reformatie" dreef, zijn antipapisme i» geweest.

Bij aat motief wordt echter de vertaling van en inleiding tot LE VIEUX CÉNEVOL mij vrij bedenkelijk. .

Bedenkelijk allereerst, wijl de historicus hier achter-den fanaticus is schuil gegaan. Er zijn toch uit Ket verleden, men denke, om iets te noemen, aaa dat van ons eigen land, ook verschillende wetten meer algemeen bekend te maken tegen de Roomschen, en er is ook een schets te geven van hetgeen eiken Roomsche kon overkomen, zoo die wetten werden gehandhaafd; de onpartijdigheid, die voor den historicus onmisbaar is, eischt, waar men op het eene wijst, het andere niet te verzwijgen. Bedenkelijk ook, wijl de heer KROP door dit"

motief er ook toe gebracht wordt, »au de Fransche Revolutie de idee der vrijheid van denken en uiting op het gebied der religie toeteschrijven, terwijl haar verder verloop maar al te zeer heeft doen zien, hoe weinig zij ïich aan de toepassing van die idee heeft kunnen houden.

Bedenkelijk 'verder, omdat de heer KROP door zijn bovengenoemd motief vergeet, althans verzwijgt, dat de zoo even genoemde vrijheid ook door de Hervorming niet is voorgestaan.

Wat hij zeker niet zou hebben vergeten indien hij bedacht had, dat nog altijd staat in Art. 36 van .zijn GEREFORMEEKDE GELOOFSBELIJDENIS, dat het ambt der Overheid is: »om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valschen gods^ dienst, om het rijk des Anti-christ ten gronde te werpen en het Koninkrijk van Jezus Christus te vorderen; 't Woord des Evangelies overal - te prediken. 8 Vrijheid van religie en eeredienst is een denkbeeld, dat, na de Reformatie en vóór de Revolutie te zijn opgekomen, en door de laatste een oogenblik gewild, eerst in den jongsten tijd. men denke slechts aan > de maatregelen tegen de Afgescheidenen», tot verwezenlijking is gekomen eu wel sdoor de eischen vau samenleving van Protestanten en Katholieken«, zoo als eens PROF. SPRITYT schreef, '»in landen waar de Hervorming maar half geslaagd is."

En eindelijk komt mij het bovengenoemde motief v& i den heer KBOPook daarom bedenkelijk voor, wijivoor óns, Calvinisten van dezen tijd, bij alle principio.el verschil tusschen ROME'S via salutis, moraal en eeredienst, de verhouding thans een andere is geworden dan die was in vroeger eeuw. Onze Gereformeerde kerken zijn dan ook zoo verstandig geweest, toen zij vóór enkele jaren te UTRECHT in Generale Synode saamkwamep, den straks genoemden passus van Art. 36, die onder ons sedert jaren een gravamen tegen de Belijdenis was, uit haar te schrappen. Wij, Calvinisten van dezen tijd passen, gelijk nog onlangs de STANDAABD in een asterisk opmerkte, het epitheton »Christelijks niet metr, zooals nog de RÉVEIL deed, met uitsluiting van de Room.'^chen, enkel op gcloovige Protestanten toe, maar zonder allerminst te verdoezelen de zooeven genoemde verschillen, en onwrikbaar in ons Kerkgeloof met zijn SOLA FIDE, SOLA GRATIA en SOXA SCBIPTURA, zien wij in de Roomschen onze medechristenen, mèt wie wij kunnen en willen strijden tegen de «Vrijzinnigheid* of het los zijn voor' denken en leven van Gods bijzondere Openbaring. Zeker is wat de Roomsche geestelijkheid en de Fransche regeering tegenover de Hugenoten hebben misdaan een zonde, zij het dan ook een zonde van schuldige onwetendheid geweest, - maar het doet zeker geen deugd en is ook niet »Christelijk«, waar men, met het oog op zijn Protestantshe verleden hier zelf niet zonder zonde is, op deze zondaren het eerst den steen te werpen.

Op grond van al deze bedenkingen dunkt mij, dat Ds. KROP beter zou hebben gedaan met dit boekje niet uittegeven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen