Ideëel en reëel - pagina 24

22

Twee opmerkingen van gewicht zijn hier tegen in te brengen. In de eerste plaats toch is het feitehjk niet, of althans nu niet meer, juist wat Hartmann van de physica zegt, dat zij alle stof in systemen van krachten oplost. De physica spreekt voor haar doel^ en dan volkomen terecht, van stoffelijke punten. Wie de snelheid van beweging van een geweerskogel wil onderzoeken, denkt zich dien kogel als één punt. »Wordt een lichaam op deze wijze door een enkel punt vervangen, dan heet het een stoffelijk punt'', ^) zegt Lorenz. »Eene eindige of oneindig kleine massa, voorgesteld in eene oneindig kleine ruimte heet een stoffelijk punt", zegt Hertz. ") Let op de woorden vervangen door, voorgesteld in. Van eene oplossing der stof in krachtpunten is geen sprake. Wanneer Newton de massa definieert als het product van volumen en dichtheid ^), doet hij dat eenig en alleen met het oog op de mechanica, volstrekt niet om te zeggen: dat is nu in elk opzicht de massa. »Deze quantiteit der materie", zegt hij, » versta ik in mijn boek overal onder den naam van lichaam of massa.'' ^) Ja ik kan om de onjuistheid van Hartmann, wat het feitelijke betreft, aan te toonen, nog een stap verder gaan en verklaren op gezag der uitnemendste physici, dat zijn standpunt reeds is, wat men noemt een overwonnen standpunt. »Nog tot in het midden van deze eeuw", zegt Hertz, »werd dit als laatste doel en als de laatste verklaring der natuurverschijnselen, waarnaar men te streven had, aangezien, dat men ze terugbracht tot ontelbare, op een afstand i) Beginselen der Natuurkunde. Leiddraad bij de lessen aan de Universiteit te Leiden, door H. A. Lorentz, Leiden, Brill l88», iste cleel, pag. 60. 2I Die Principien der Mechanik, Band III van de Gcsammelte Wcrke von Heiiirich Hertz, Leipzig, Barth 1894, pag. 54. 3) Zoo wordt de definitie gewoonlijk gegeven, bijv. ook door Hertz pag. 8. Newton zelf echter drukt zich nauAvkeuriger uit: »Quantitas materiac est raensura ejusdem, orta ex illius densitate et raagnitudine conjunctim'". Philosophiae naturalis principia mathematica, editio tertia aucta et emendata, reprinted for Thomson and Blackburn, Glasgow, Maclehose 1871, pag. i. 4) «Hanc autem quantitatem sub nomine corporis vel massae in scquentibus passim intelligo", 1.1.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen