Een nieuw boek van Jörgen Rönne>

Een nieuw boek van Jörgen Falk Rönne. Meermalen reeds schreven we over het werk van den Deenschen predikant Jörgen Falk Rönne, dat door de Uitgeversmaatschappij' „Elsevier" in vertaling tot ons werd gebracht.

Reeds verschenen vier romans van Rönne in het Nederlandsch: „Met Kerstmis naa, r huis", „'tGe-•luksland", „En de Noordzee bruist", „Roode Rozen 1^ 't Geluk", aJfle in deze rubriek van ons blad "esproken.

De opgang, dien-deze eigenaairdige romankunst te ... ™zent maakte, zoo, dat in betrekkelij'k korten W vier achtereenvolgende uitgaven slaagden, bep-st wel, dat Rönne's werk zekere bekoring heeft, ie bij vernieuwing haar kracht uitoefent op het l^^'^nd publiek. En inderdaad heeft dit Deensche werk iets bijzonders, 't Is de pittige, losse stijl. de sterk-locale kleur van de Far-ör, o-ver welke Rönne bij voorkeur schrijft; 't is de teekening van de natuur en de menschen van die eenzame eilanden, daar hoog in de Noordzee gelegen; 't is de geheel eigen wijze van karakteriseeren ©n ontkleden — 't is in; één woord het marquant persoonlijke van dit werk, dat het zoo aantrekkelijk maakt. De frissche atmosfeer vari den zeewind waait uit deze boeken U tegen en yooral doet U weldadig er in aan de gezonde humor en de vaak geestige oorsproarkelijkheid, juist omdat ge die in den doorsnee-roman onzer eigen nieuwste letterkunde tè eenenmale mist.

Maa.r 't meest op-vallende van Römie's werk, terugkeerend in lederen roman, is de zeer bijzondere vrouwenfiguur, die hij' weet te scheppen. De karaktersterke vrouw, die geheel haar omgeving bezielt, de verhoudingen vervormt en beheerscht en'in de kleurloosheid van bet eenvormige leven op de eilanden nieuwen gloed brengt, eenvondig door de ontplooiing van het specifiek vrouwelijke, dat is de voornaamste figuur v; an Rönne's romans, dat is tegelijk het meest typeerende v.m de gebeele Röime-literatuur.

Laten we het, door z'n onderwerp ietwat anders gerichte, eerste boek even terzijde, (ofschoon ook daarin het beeld duidelijk te herkennen valt nu we meer van Rönne's werk gelezen hebhen), dan zien we in 'PIJD, de domineesvronw uit „Het Geluksland", in Elsbet uit „En de Noordzee bruist" en in Inger, uit „Roode Rozen ", (dat niet van de Far-ör, maar van het Jutlandsche vertelt), telkens hetzelfde type geteekend, dat we zoo juist iri omtrekken aangaven, wisselend wel in de uitwerking, maar steeds gelijk in z'n grondvoxm. Wie een van deze boeken gelezen heeft, weet aanstonds, wat ik bedoel en zal het ook toestemmen, dat in deze vrouwenfiguur zich de Iracbt, maatr tegelijk ook de bekoring van Rönne's werk samentrekt.

Een nieuw verschenen roman van dezen Auteur nu is weer van deze zelfde structuur. De titel op zichzelf zegt het al: „De Consulsvrouw". Weer hebben we hier de uitbeelding van diezelfde kracht-figuur, welker kracht eigenlijk alleen bestaat in zachtheid, of beter, in de vriendelijlcheid en weldadige warmte, waarmee ze haar omgeving opfleurt. De Consuls\TOuw is de van gedaante veranderde Pip' uit „Het Geluk'sland", duidelijk na, ar dat vooTbeeld gemodelleerd en niet minder gelukkig uitgevallen.

Nu heb ik, sprekende met menschen o-ver deze eigenaardige p'ersoonlijkheden van Rönne's werk, meermalen ook zekeren tegenzin ontmoet. Heel vaak een tintelend enthousiasme, maar ook wel een vragehd schouderophalen. Te twisten valt daarover m.i. niet, omdat de kleur van het beeld zoo sterk is, dat, wie van die kleur niet houdt, er ook moeilijk mee te verzoenen zal zijn. Pip is iemand, die zelf geen middenweg kent en die ook aan anderen niet openlaat, en de Consulsvroiuw 'is net zoo. Wie dus de eerstgenoemde niet waardeeren kan, zal ook de laatste niet op prijs stellen en doet beter, dit boek ongelezen te laten. Maar wie Pip met haar bbjheid gezien heeft a, ls het natuurlijke centrum van het geluksland, omdat ze in zichzelf vond het geluk, dat ze anderen wist te brengen, wie dus heeft verstaan wat Rönne bedoeld heeft met de sterk belijbde teekening van deze spontane vrouw, die zal ook weer genieten van de lectuur van „De Consulsvrouw".

In enkele grove trekken is de inhO'ud van het nieuwe boek aldus:

Petersen, eerst factor str& ks consul op Naes, (consul beteekent in de Far-ör-verhondingen zooveel als leider van .een officiëelen agenturenhandel te onzent) is o-p een handelsreis mét de „Flora" naar Europa. Hij is een vrijgezel, vastgeroest aan allerlei gewoonten, als al de notabelen van het stadje geheel een sleurmensch geworden, die geen verandering behoeft. Op de boot echter komt hij in kennis niet de linnenjuffrouw Hansen, die door haar energie, haar geestkracht, haar onvermoeid en zelfopofferend helpien, overal tegelijk, als het aanhoudend zware weer de reis zeer bezwaarlijk maakt, zijn rechtmatige bewondering wekt. Hij leert door zijn eigen egoïstisch bestaan zien ©"n veroordeelen, toont dat, als de nood heel hoog klimt, ook mei daden, en de linnenjuffrouw, die dat heeft gezien, aanvaardt zijn aanzoek en wordt consuls vrouw.

In 't kwaadsprekende stadje wordt ze met achterdocht ontvangen; de notabel-en houden zich op een afstand en bepalen zicli tot achterhandsche critiek. Maa, r gaandeweg wint de Consulsvro-uw door haar toewijding, haar eerlijken omgang, haar oprechtheid, alles aan den dag tredend in doortastend en pittig optreden, de genegenheid. Ze breekt de formeele, verveelde omgangsconventie en • bezielt deze met nieuw leven; zs weet den consul geleidelijk aan tot een ander mensch te maken, de zaken nieuwen bloei te bezorgen, allerlei verhoudingen te verbeteren — ze wordt de ziel van het stadje, aller achting verwervend en deelend in ieders gunst, zóó, dat op een feestmaaltijd op St. Olafsfeest, alle gasten om beurtehaiar verdiensten roemen en haar VOOT 't een of ander persoonlijk danken.

Zoo staat ook in dit boek de vrouwenfiguur van Rönne weer in het centrum, in de ontwikkeling weer van al de bezieling, die van de echte vrouwelijkheid uitgaat, in al den fleur van bloeiend geluk, dat ze heeft en geeft. En de bekoring, die op grond daarvan uitging van Pip (in „Het Geluksland"), straalt ook weer af van deze Consulsvrouw^ en stempelt het boek.

Bezien we de boeken van Rönne als geheel, in hun conceptie als roman dus, dan staan we doorgaans voor eenzelfde verschil met onze romankunst als in de katakterteekening. Bonw in den technischen zin vinden we in den regel niet; soms zoo weinig, (b.v. in „Roode Rozen...") dat van conceptie der stof nauwelijks sprake is. Alles richt zich naar en groepeert zich oni den hoofdpersoon en daarom is er weinig of geen logische groei, geen ontwikkeling in psychologischen zin. 't Meest vinden we deze nog in „En de Noordzee bruist", dat daa.rom als roman ook 't sterkste van Rönne's boeken is. Maar juist door dezen eigenaardigen opzet is de samentrekking zoo absoluut en komt de hoofdpersoon op den voorgrond, zoo duidelijk, als de alom lichtende vuurtoren van het staldje .ajan. de zee.

Ook „De Consulsvronw" is van deze structuur.

Midden in het verhaal komt een totaal andera geschiedenis, welks verband tot het geheel we ©en tijdlang in 't geheel niet verstaan. In een goedgeschreven schets maken we mee de uitreis vm het schip „De Albatros", de stranding, de gevaren, die kapitein Ludvigsen en de zijnen doorstaian, en we zijn e, erst weer op bekenden bodem, als Ludvigsen in het ziekenhuis te Naes ligt en het gestrande schip, (dat weer vlot kwam na de stranding), door schippers daar in de baai wordt gebracht. En dan ga; an we ook al gauw het verband verstaan, als 't blijkt dat Ludvigsen een vroegere verloofde is van de Consulsvrouw en dat hij in relatie heeft gestaan met Olevine, de correcte huishoudster van bet èonsulshuis. In de oritmoeting met beide vróuwèii aan z'n ziekbed, ligt dain ee-fi ii'iêüvv element voor de 'verdere ontwikkeling van den roman, daarop uitkomend, dat de Consulsvrouw, die door .dezen gang van zaken het geheim van Olivene's jeugd heeft ontdekt, het huwelijk van haair met Ludvigsen weet te bewefken, en Olevine weer vereenig't met den zoon, uït haar vroegere verhouding tot Ludvigsen geboren.

Uit het oogpunt van concepitie is dit gedeelte van het boek, met alles walt er uit volgt, van twij'felachtige waarde. De toevalligheden, die den sluier van het verleden doen optrekken, ^n in het heden onverwachte oplossing brengen, behoorden tot de nu verouderde romankunst; ze zij!n met de eischen van psycho-analyse en natuurlijke ontwikkeling niet vereenigbaar.

Maar in den geest.van Rönne's boeken, die immers niet ontleden maar groepeeren en conoentreeren, is zulk een verbandloo'Ze invoeging niet misplaatst. Want, nieuw licht valt er dooT op d© hoofdfiguur, naar welke elk onderdeel heenwerkt. Elk element, dat de kleur van deze centrale figuur versterkt, is bij dien opzet goed en ook alszoodanig te aanvaarden. Men kan dan over de beteekenisi ^ian deze boeken als proeven van romankunst van meening verschillen, In de boeken zooals ze zijn, in het karakter, dat Rönne er aan geeft, heeft een zoodanig samentrekken va, n.losse gegevens niet dat hezwaar, dat in andere gevallen daartegen zeker zou in te brengen zijn.

Komen we nu, na deze overwegingen, tot een conclusie, dan is het deze: gezien het feit, idat Rönne's werk een geheel eigen type heeft - en een afzonderlijk deel daa, rvan dus ook moet worden .beoordeeld naar den maatstaf, dien dat type .aangeeft, is „De Consulsvrouw" een voor tref if el ijk geslaagd boek, dat natuurlijk de frisohheid van het nieuwe mist, waardoor „Het Geluksland" zOiöveel lezers vond, maar bij ohjectieve vergelijking daar toch niet beneden staat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen