Gallenbach’s Kerstboek

(naar aanleiding van den lustrumbundel 1928).

Onze lezers kennen de uitgave, waarmee sinds eenige jaren de Vereeniging „Christelijke Bibliotheek" haar nieuwen jaargang begint, het Kerstboek, gewoonlijk met den naam van den Uitgever: Callenbach's Kerstboek genoemd. Velen zullen als lid van deze vereeniging, die al meer dan 30 jaren haar verdienstelijk werk heeft verricht, de verschillende edities, van dat kerstboek bezitten, en ook is elke nieuwe proeve bij zijn ver-

schijning in de recensie-kolom van ons blad besproken.

Het nieuwe kerstboek, , dat dezer dagen van de pers kwam, is het vijfde, een lustrum-nummer dus van de serie. Het wordt wel niet alszoodanig aangekondigd en is slechts aan zijn feestgewaad, witten band met goudstempel, als jubileumuitgave te herkennen, maar als vijfde vertegenwoordiger van het genre is het toch een lustrum-boek en we vinden dan ook in dit feit gereede aanleiding om te voldoen aan het verzoek, aan dit kerstboek als uitgave eens afzonderlijk de aandacht te wijden. En dus stellen we in dit artikel de vraag, welke dan de beteekenis is van deze uitgave in 't algemeen.

Ter beantwoording van die vraag wijzen we in de eerste plaats op het feit, dat dit kerstboek een christelijk kerstboek is. Het „kerstboek" behoort tot de actualilciten van ónzen tijd: in steeds grooter aantal en in voortdurend rijker uitvoering verschijnen de kerstboeken aan de boekenmarkt. Maar in den regel hebben ze geen ander karakter, dan de , , kerstgeschenken", die naar buitenlandsch voorbeeld, ter gelegenheid van het kerstfeest gegeven worden, d.w.z. met het kerstfeest alszoodanig hebben ze vrijwel niets dan den naam gemeen. Het zijn meerendeels keurig verzorgde verzamelingen in boekvorm van korte verhjilen, gedichten, schilderstuk-reproducties, penteekeningen, beschouwende artikelen, proeven van foto-kunst, die „elck wat wils" bieden en voor jong en oud interessant zijn. Een kerstsproke, een kerstboomteekening, enkele sneeuw-impressies vormen dan in den regel de verbinding met de gelegenheid van den tijd. Veelmeer dan een bepaald kerstboek wordt deze uitgave een soort van periodiek, die dan ook meer en meer den naam van „Winterboek" gaat krijgen, bedoeld dus als een bron van ontspanning van velerlei aard (want ook raadsels, puzzles e.d. gaan tot zijn inhoud behooren) voor de lange winteravonden.

In zijn samenstelling nu draagt ook Callenbach's kerstboek dat karakter van den tijd en daarin is en blijft het actueel. Maar — en daarin onderscheidt het zich van de steeds meer vervlakkende winterboeken — het bewaart de relatie met het kerstfeest èn in zijn inhoud èn , in zijn stemming; Elk deel begint met een bijdrage, die den naam van kerstmeditatie verdient. Men herinnert zich ongetwijfeld de artikelen „De Aanschouwing" (door Ds K. Schilder), „De Wijzen uit hot Oosten" (door Dr den Hertog), „Heengaan in vrede" (door Dr K. Dijk), „Het lied der Engelen" (door Ds H. Jansen) in de vier vorige kerstboeken, en ook dit lustrumdeel vangt met een zoodanig stuk aan; „De Vlucht naar Egypte" door Dr J. R. Callenbach. iin dan zijn er voorts in elke proeve afbeeldingen van de kerslgcschiedenis naar oude meesters, kerstverzen en kerstverhalen, in één woord: dit kerstboek wordt werkelijk door kerststemming gedragen.

Dit nu is het wat allereerst opmerking verdient. Waar in vele gevallen de naam „kerstboek" niet veel meer is dan een klank zonder inhoud, staat hier de gedachte aan het icerstfeest voorop. En dan brengt het in zijn meditaties, platen, verzen, liederen de ziel van den lezer waarlijk bij het wonder van den kerstdag, in zijn rijke en diepe beteekenis.

Intusschen, dit kerstboek is wat zijn samenstelling betreft, ook een kerstboek naar den modernen stijl; het bevat ook andere dan kerstverhalen en geeft ook andere, dan kerst-poëzie: schetsen, novellen, natuurdichtjes, impressiestukjes e.d. Maar dan zijn toch al die verhalen christelijke verhalen en is al de poëzie christelijke poëzie. De geest, de sfeer van dit boek is christelijk, in elk van zijn vijf vertegenwoordigers.

Zoo is dan Callenbach's kerstboek een christelijk kerstboek, dat is, beide elementen die in deze qualificatie liggen opgesloten, doet het tot hun volle recht Icomen. En gezien dit feit, dat we met dankbaarheid constateeren, behoeft het wel geen nadrukkelijk betoog, dat daarin de eerste en voornaamste factor van zijn beteekenis ligt.

Slaar er is meer. Callenbach's kerstboek heeft ook waarde voor de christelijke literatuur.

Immers, de samensteller, die elk der deelen redigeerde, do heer P. J. Risseeuw, heeft er steeds naar gestreefd, het beste te geven wat hij vinden kon en legde 'zich van meet aan er op' toe, onze christelijke Schrijvers en Schrijfsters van naam 'bij dit kerstboek te interesseeren. Als men de rij nagaat van hen, die in een of meer der vijf deelen bijdragen leverden, ziet men, dat inderdaad vrijwel geheel de kring van christelijke auteurs en dichters is gemobiliseerd. Men vindt zoowel de namen der ouderen: G. Schrijver, Joh. f^reevoort, J. II. F. de Liefde, L. Penning, S. Ulfers, als die van de jongeren: Gera Kraan—v. d. Burg, Joh. F. Ruys, Q. A. de Ridder, Mevr. Sevensma—Themmen, en naast dezen staan velen, die niet tot deze beide uiterste .groepen behooren, maar wel de verschillende perioden van onze christelijke kunst vertegenwoordigen; Wiima, P. Keuning, L. E., Ignatia Lubeley, Mevr. Hoogstraten—Schoch, Mevr. Westerbrink—Wirtz, Mevr. Kuyper—van Oordt, W. G. v. d. Hulst, K. lianterman's. Ds H. J. Heynes, Ds A. K. Straatsma.

We geven met opzet deze namen-opsomming, om te doen zien, dat dit kerstboek waarlijk het werk > is van de besten onder de christelijke Schrijvers en dat het dus, in zijn vijf deelen, een werk is, dat waarde heeft voor de christelijke literatuur. Want ook ten aanzien van de poëzie-bijdragen zien we hetzelfde beeld: er zijn verzen van Wapenaar, een der ouderen, maar ook van Ten Kate, Laura Olivier ei^ J. H. de Groot, de allerjongsten.

Dit nu te constateeren is in de tweede plaats antwoord op de vraag, die we aan het begin van dit artiJ^el stelden. Callenbach's kerstboek is metterdaad een soort „magazine" der christelijk-literaire kunst.

Tegelijk is het daarmee een fonds, waaruit de christelijke kunst wordt verrijkt. Want, als we den inhoud aan novellen en schetsen nagaan, zien we meer dan één bijdrage, die óf de kern is van een later verschenen roman, óf met andere vereenigd, deel is van een nieuwen bundel, die een Auteur heeft gegeven. Ten voorbeeld wijzen we op de schets „Knotwilgen" van Mevr. Gera Kraan—v. d. Burg (Kerstboek 1926), die het begin is van' den laterëïi roman van dezen titel, en op de drie bijdragen van Ds Heynes „Paardebloemen" (1926), „Het verdriet van Opa van vaderskant (1927) en „De Hond" (1928), die samengevoegd zijn in den pas-verschenen bundel „De Noord-Hollandsche wei".

l'en slotte heeft ook dat wat geheel behoort tot het karakter ^van het kerstboek ia den algemeenen zin zijn beteekenis: de bijdragen over plastische kunst, de illustraties, de schilderstuk-reproducties. Want, zoi-gvuldig gekozen en veelal proeven van gewijde schilderkunst, kjjnnen ze het aesthetisch gevoel verheffen den volkssmaak veredelen. Als sprekende voorbeeldejl Avijzeli we op de verschillende-bijdragen, van Hanal („De Hollandsche molen en de Hollandsche schilderi kunst", „Het Avinterlandschap en de Schilderkunst" f „I^andschapskunst", „Het Portret en de Schilderkunst" en op de serie pracht-platen bij het artikel „De Hetl derspsalm" uit het kerstboek 1928. In dit opzicht lieef|| elk van do vijf deelen zijn eigen verdiensten.

Vatten we nu onze beschouwing over Callenbacli'J kerstboek samen in één antwoord ojp de gestelde vraasl dan zeggen we, dat het voor onzen christelijken krinif in meer dan één opzicht waarde en beteekenis lieefll en een der beste bijdragen is tot de lectuurvoorzieuinJ van het christelijk lezerspubliek. Wie de vijf deelenl bezit, heeft een schat van goede, bouwende, christelijkel lectuur, christelijke literatuur ook, die een fonds iJ voor heel het gezin om er voortdurend van te pro-f fileeren.

We schreven dit artikel naar aanleiding van den vijtj den, den lustrumbundel van dit kerstboek.

Als nieuAVste deel van de serie vraagt dit nog eren| onze bijzondere aandacht.

Verschillende van zijn bijdragen hebben we in hetl voorafgaande reeds genoemd. We-voegen daaraan nojl toe de vermelding van de goede schetsen „Kribbe Kruis" door Willem Evers, „De Wolkenwagen" doorl Joh. P. Ruys, „Die dag", door M. A. M. Renncs-Boldingh, naast verhalen van L. E., W. G. v. d. Hulst, ! Ignatia Lubeley, Hendrika Kuyper—van Oordt, Avelkej aan die van vorige bundels volkomen gelijkwaardig En we wijzen op een geheel nieuw soort artikel, „'s Win-1 ters buiten" van Ds A. L. Boer met foto's van J. P.l Strijbos, dat ligt in de lijn van de interessante moderne I natuurboeken als „De Roep der Velden", „Zou opl de golven", e.d.

Das is ook dit vijfde deel een Avaardig vervolg vanl de serie en een beloften-rijke inzet van een nieuwen I cyclus van vijf, die op het met zooveel succes betredenI spoor ongetwijfeld zal volgen. Uitgever en verzamelaar | komt voor dit belangrijke, nuttige, actueele werk den| dank toe van heel onzen christelijken kring.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen