Wat nog gebeuren moet.

Nu ons blad deze week weer in volledigen omvang verschijnt en er dus ook weer plaa.ts is voor de rubriek Literatuur en Kunst, moeten we een schuld inlossen, die tot nu toe niet kon worden afgedaan.

Als blad, dat regelmatig de aandacht schenkt ook aan wat er plaats grijpt in den kring van schrijvers en dichters, moet „De Reformatie" nog gedenken het overlijden van Querido — een abonné, die, getuige verschillende brieven, steeds met belangstelling de christelijk-literaire critiek volgde — Buysse en Langenboven.

Uiteraard moet dat met soberheid geschieden. Alom is over dit gebeuren, dat reeds meer dan een maand in het verleden ligt, in de pers geschreven. Daarom zou een lang artikel er misschien toe kunnen leiden, dat men met een ietwat wrevelig: „dat weet ik nu wel" den blik van deze regels afwendt. En dan ware beter gezwegen.

Ik ga dan ook niet spreken over het werk van de overleden Auteurs en de beteekenis, die dat werk heeft gehad. Dat is, althans ten opzichte van de beide eerstgenoemden, bij herhaling gedaan naar aanleiding van nieuw-verschenen boeken of van jubilea (b.v. bij Buysse's 70en verjaardag in „De Reformatie" van 18 Oct. 1929) en behoeft niet weer te worden gezegd. Maar ik wil onze lezers er toe opwekken, uit alles wat hier en elders over deze drie auteurs werd geschreven, dit profijt te trekken, dat ze zelf van hun werk kennis nemen. Dat te doen is óók hun nagedachtenis eeren, omdat het is een zich inleven in wat ze hebben gedacht en gedaan.

Uit de breede rij van Querido's geschriften zou ik dan wiUen aanbevelen de twee deelen van zijn (helaas onvoltooid gebleven) cyclus „Simson", epische kunstwerken, waarin de historische Simson de centrale figuur is van een Icunstenaars-verbeelding, zooals alleen Querido die scheppen kon: grootsch van visie, geweldig van plastiek, machtig van taal. Al de bijzondere kwaliteiten van Querido's talent leert men dan zien, leert men ook met bewondering erkennen, en, aldus zelf ervarend de eminentie van zijn kunstenaarschap, zal men begrijpen, wie en wat Querido voor onze nationale literatuur is geweest. Zeker, die kennis is eenzijdig. Er was. ook een andere kant aan Querido's werk: een bar-realistiscbe. Maax daarover is men voldoende ingelicht in allerlei periodieken en beschouwingen om de reserve, die van christelijke zijde steeds ten aanzien van Querido's ktoist in 't algemeen is bepleit, als gerechtvaardigd te kennen. Wat men als christen van die kunst genieben kan, vindt men in déze boeken het best en rijkst i) en die genieting te zoeken is plicht der dankbaarheid, nu hij is heengegaan.

Van het vele dat Buysse geschreven heeft is misschien het meest karakteristiek zijn roman „Het Ezelken". De hoofdzaak van dit verhaal is wat de essentie was van zijn werk : meedoogen met menschenleed en menschenlot. En de vorm is die van Buysses beste kunnen: schilderachtig, kostelijk van echten humor, krachtig in oprechten eenvoud, 't Is niet een boek voor jongeren — zoomin als zijn andere werk, enkele natuur-impressies uitgezonderd, voor de jeugd geschikt is — maar het is hteraire kunst, die klaar en overtuigd Buysses kunstenaarschap doet kennen. Van den geest van dat kunstenaarschap staan we als christenen verre; ik heb dat in het bovengenoemde artikel uiteengezet, maar, en ook dat heb ik daar geargumenteerd, we erkennen de beteekenis, die het heeft gehad voor de literatuur als kunstvorm. En die beteekenis kunnen we zien, als we „Het Ezelken" lezen.

Bij G. J. Langenboven, den Afrikaanschen dichter en schrijver die medio Juli overleed, stond op den voorgrond het streven, zijn volk de waardij te doen beseffen van den eigen geest en de eigeni taal. Daarvoor heeft hij gewerkt met al de kracht die in hem was, in zijn woord, dat fel en hartstochtelijk kon zijn, in zijn geschriften, die afwisselend lyrisch, dramatisch en critisch waren. Het best is hij te kennen uit zijn episch dichtwerk „Die Pad van Suid-Afrika". Daarin geeft hij een historisch-symbolische schildering van de volksgeschiedenis, met name van den tijd der echte voortrekkers. Piet Retief en zijn mannen, wier tragisch einde nog altijd op den Dingaansdag onderwerp vormt van nationale herdenking. Het centrale moment uit dit diep-doorvoelde Afrikaansche kunstwerk is een zang „Die Stem van Suid-Afrika", dat spreekt van moed en offerbereidheid, maar vooral ook van Godsvertrouwen en afhankelijkbeidsgevoel en alzoo een getuigenis is van de vroomheid, die dezen Afrikaanschen dichter kenmerkte. In de slotwoorden:

„Soos ons vadere vertrou het, leer ons ook vertrou. [o Heer,

Met ons land en met onze nasie sal dit wel wees, [God regeer., "

heeft hij als in één greep de krachtader van Afrika's verleden en toekomst gevat.

Wie dit veelszins profetische gedicht leest zal begrijpen het woord van Prof. Pienaar, als hij zegt dat Langenboven een van de vruchtbaarste en meest beteekenende kunstenaars is geweest, die de Afrikaansche letterkunde heeft voortgebracht.

* Zoo iets lezend van het werk dat de kunstenaars, die heengingen, hebben nagelaten, zal men in wat over hun beteekenis in persbeschouwingen en graforaties werd gezegd meer relief zien. De eigen ervaring geeft dan aan die woorden inhoud en Ideur. En in het opmerken van de fonkeling der gemeene gratie, die hier, zooals in ieder waarachtig kunstwerk gevonden wordt, zal men zich realiseeren wat het is, dat tot een gedenken in erkentehjkheid

^) Desgewenscht vindt men een bespreking van den Simsoncyclus in „Tienjaren-Oogst", p. 2—9.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen