Nieuwe gegevens over Allce Nahon en haar werk.

IIL (Slot.)

Het is bekend, dat \yat bovenal de poëzie van Alice Nahon voor velen zoo aantrekkelijk maakte was, dat ze zoo heel eenvoudig was, zoo zonder ojjsmuk of pretentie en — althans gold dat voor de beide eerste bundels — zoo onmiddellijk voor ieder te begrijpen. En omdat men iets wist van wat er achter deze poëzie stond, van de droeve omstandigheden en het diepe levensleed, van verloren jeugd en verloren hoop, kon men zoo heel goed voelen wat er schrijnde en schreide in de klare bekentenissen, die ze waren.

Om dien eenvoud zijn haar verzen, dadelijk bij hun eerste verschijning in 1922, hoogelijk geprezen door menschen als Querido, Ém. de Bom, H. G. Cannegieter, e.d.

Intusschen zal het diegenen onder u, die regelmatig van de literaire critiek kennis nemen, niet izijn ontgaan, dat er over deze verzen van Alice Nahon ook anaere geluiden zijn gehoord. Sommige beoordeelaars van wat van en over haar verscheen hebben in die eenvoudigheid juist een bezwaar gevonden. Ze konden in die simpele verzen geen kunst zien en achtten den lof, dien anderen er voor hadden, te hoog gestemd, ja zelfs artistiek niet verantwoord.

Dit nu is ook nog een van de dingen, waarover de nadere gegevens helderder licht doen vallen.

Hetzelfde handschrift over „Mijn Dichten", waaruit ik een en ander citeerde, help, t ons ook hier verder.

De dichteres begiut daaria zelf over de eenvoudigheid van haar poëzie en dan zegt ze merkwaardige dingen, die de quaesüe naar mijn meening volkomen beslissen. Haar eenvoud, aldus vertelt ze, kreeg haar poëzie eerst „na veel hervatten en herzeggen". Want „eenvoud ontstaat uit nood: nood aan klaarte en orde. Eenvoud is geen fotografie van het eenvoudig gemoedj eenvoud is reactie tegen de wanorde en stuurloosheid, die het leven in ons brengt. Eenvoud kan alleen dan gevonden worden, als er is eerbied voor het •wezen der poëzie, dat klank en hooge trilling in woorden wil dienstbaar maken aan, gedachte en droom; als er is drift van verlangen naar stevigheid, wanneer de gedachten onvast en wankel zijn geworden; als er is een moeite doen, om uit het ingewikkelde los té komen en het woord zoo te kiezen, dat het de gedachte draagt met de volle kracht van zijn beteekenis. Eenvoud eindelijk is het fteimwee om uit de wanhopige veelzijdigheid te 'komen tot de hai-monie, tot daar, iwaar onze taal met z'n duizenden facetten herleid is tot drie woordekes: zoo is het."

Ik weet niet, of het nu nog noodig is u te zeggen, dat die critici ongelijk hebben, die in de eenvoudige verzen van Alice Nahon geen kunst zien. Mij dunkt dat uit deze woorden blijkt, hoe de eenvoud juist is de kristallisatie van Alice Nahons kunstenaarschap.

Wat ik aldus aan nieuwe gegevens u meedeelen kon, moge dienen ter aanvulling van wat ik indertijd schreef in m'n boekje „Alice Nahon en haar gedichten" en in verschillende persartikelen. Juist omdat er iets aan te vullen was, heb ik de gelegenheid, die deze gedenkdag bood om nog eens over Alice Nahon en haar werk te spreken, aangegrepen.

En dan besluit ik met nog een enkel woord te zeggen over het Gedenkschrift, dat komen gaat

Ik heb er trouwens, al een en ander van vermeld.

Diat Gedenkschrift zal zijn een boek met opstellen over Aüce Nahon en haar geschriften, door Mamix Gijsen, Luc. Indestege, Frans Smits, Urbain van Voorde, Gerard Walschap en Lode Zielens, de toonaangevenden dus onder de jongere Vlaamsche dichters. Ze hebben allen een artikel bijgedragen. Urbain van Voorde .schrijft over „de poëzie van Alice Nahon", Frans Smits en Luc. Indestege geven „Herinneringen". Gerard Walschap gedenkt de dichteres in een „In Memoriam", Lode Zielens vertelt van „de laatste dagen" en Marnix Gijsen heeft afgestaan zijn „Toespraak bij het graf".

Het vers „Nachtdeun" uit „Vondelingskens", dat door Jef van Hoof in muzikale compositie is gebracht, wordt in facsimilé in het boek opgenomen.

Voorts brengt het portretten. Voor een deel onbekende, van de dichteres, en foto's van haar huis te Cantecroy, in het geheel 15.

Afgedrukt wordt de volledige tekst van de lezing over „Mijn Dichten"^ waaruit ik citeerde.

En eindelijk bevat de bundel eenige, nog niet gepubliceerde gedichten, in Alice's eigen handschrift gesteld.

Een van deze gedichten moge ik omdat het zeer opmerkelijk is. voorlezen

't Is het vers „Magnolia", immers den tulpenboom, die in de lente bloeit:

Magnolia.

Dit is de tak met de bloem afleen. De andere hoornen gaan al moe en zwaar van loof naar de aarde toe.

Dit is de tak dié ten heme in zuivere kelken van albast de witte wijn uit den donkeren bast. Zóó teerheid, die uit droefnis wast.

Hoe zal ik noobler gedenken u, u, teere ziel, sterk maar sereen, dan bij deze mystieke brank: de tak met de bloem alleen!

Dit is de devote magnolia Voorzichtig in uw handen geleid. Van koninklijke tulpeboom de prinselijke teederheid.

Ik noemde dit vers opmerkelijk.

Want de tak, zonder den tooi van groenend blad, ze is beeld van het leven der dichteres: vreugdeloos, arm.

Maar die tak biedt ten hemel, in zuivere kelken, den witten wijn uit den donkeren bast! Dat is beeld van haar zielegesteldheid, van het gelouterd zijn door droefenis.

Tak met bloem alleen, dat wil zeggen: leven zonder fleur, maar desondanks toch gevend een rijken bloei — 'tis de schuchtere bekentenis, dat de weg naai-de hemelvaart der poëzie toch door de dichteres in de verte is gezien.

De uitgave van dit Gedenkschrift, die voor Nederland wordt bezorgd door de firma A. W. Sijthoff te Leiden, geschiedt ten bate van een fonds tot het plaatsen van een monument op het graf van de dichteres, welk fonds door een comité van Zuid-en Noord-Nederlandsche vrienden is gevormd.

Wie dus dit boek koopt verrijkt zijn inzicht in het wezen en werken van Alice Nahon, maar draagt tegelijk bij tot een bescheiden hulde aan de nagedachtenis van een kunstenares, die, gelijk Marnix Gijsen het uitsprak bij haar graf: „liefderijk was in haar verzen voor de geteekenden, de schuwen, de vernederden, de eenzamen dezer aarde, die haar woord met evenzooveel liefde en dankbaarheia hebben aanhoord."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen