GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

LITERATUUR EN KUNST

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Oude Romantiek.

Franz Kliche: Stormweer. — La Rivière & Voorhoeve, Zwolle.

De historische roman, zooals die bij ons vooral in de 19e eeuw gesclireven werd, behand'edde op een prettige wijze een stuk uit onzie geschiedenis, dat onze belangstelling waard wa§, door de blijvende gevolgen van de daarin gebeurde feiten- Geen wonder, dat vooral het eind van de zestiendeen het begin van de zeventiende eeuw tal van onderwerpen leverden voor de nationale romantiek. De verbreiding van de nieuwe leer, en * 80-jarige oorlog, die daarmee in nauw verband' stond, - hebben een zoodanigen omkeer teweeg^^

rijsit, dat we de geschiedenis van ons land daarmee achten te beginnen.

Een soortgelijke be'weging, ten deele ook in zijri ffevolgen, is geweest de reformatie in Duitschland. ten boek. dat den onrustigen tijd beschrijft, waarin Lutlier optrad, zal daarom ook in ons land kunnen gewaardeerd worden. En dat dit het .geval is bewijst de tweede uitgave van het boek van Üiche: Stormweer, dat uit het Duitsch werd vertaald.

De schrijver wil met zijn verhaal laten zien de „roote moeilijkheden waarvoor Luther en zijn volgelingen komen te staan, daar velen denken dat de nieuwe leer vooral ook een nieuwen econoniisclien toestand in het leven zal roepen. Naar [wee zijden komen er excessen voor. Eenerzijds voert een verkeerd begrijpen van bepaalde bijbeluitspraken tot een bünd fanatisme en een verwachting van een nieuwen hemel op aarde. Het nieuwe Jeruzalem, dat Thomas Munzer sticht te Jluhlhausen, zal straks nog de Nederlandsche Wederdoopers voor oogen staan.

Anderzijds zien velen het nieuwe als een evanoelie van haat, en zij gebruiken den ontsloten bijbel om hun aanspraken te rechtvaardigen tegenover hun onderdrukkers. Wanneer beide stroomingen zich vereenigen en de godsdienstige dweepzucht, die zich in vernielende woede keert tegen de oude kerk, kracht verleent aan de eischen der eeuwenlang onderdrukte boeren, die nu den tijd oekomen achten, zich te wreken op hun onderdrukkers, den adel en ^gezeten burgerij, dan dreigt dit stormweer zoowel het oude als het nieuwe te zullen vernietigen en den chaos te brengen.

De boeren-oorlog, die in 1525 geheel West- Duitschland teisterde, vormt de sombere achtergrond van het verhaal.

De adel is onderling verdeeld, door het geloofsverschil. Er kan geen groote kracht van uitgaan. Maai' ook in de gezinnen zelf brengt geloofsverschil verwijdering. In het kamp der boeren heerscht een evengroote verdeeldheid, daar niemand een ander als zijn meerdere wil erkennen. Dit gebrek aan leiding biedt enkelen de gelegenheid afzonderlijke troepjes boeren onder zich te vereenigen, om hun persoonlijke veeten uit te vechten. De eenige, die leiding kan geven is Luther, maar hij weigert beslist zich aan den kant der boeren te stellen. Moeilijk is zijn taak, om de nieuwe leer Ie verbreiden en zich met Gods Woord te stellen tegenover de wereldlijke macht, daar de oproerlingen zijn naam en zijn geschriften gebruiken om hun bloedig geweld tegen die overheid te dekken. Hier geldt geen heilig recht van opstand, want niet om geestelijke vrijheid gaat het, maar om losmaldng van knellende maatschappelijke banden. Tegen dezen achtergrond laat die auteur z; ijn personen optreden. Het is een eenvoudige liefdeshistorie, van het ouderwetsche type. Een edele jonge ridder, die verliefd is op een even edele jonkvrouw, heeft als mededinger een heel slecht ridder, die niets verhevens in zijn karakter heeft. De slechte edelman, al spoedig door ieder veracht om zijn zwart karakter, schijnt het te zullen - winnen. Alle onheil schijnt over de hoofden der onschuldigen te zullen worden uitgegoten. Telkens weer moeten zij het afleggen; hun deugd schijnt niet opgewassen tegen de üsten van hun gemeenen vijand. Maar tenslotte overwint toch het goede en deze overwinning is volkomen.

Even eenvoudig als de ontwikkeling van het gebeuren, is de teekening der karakters. De auteur vertelt het alles, men hoort meer dan men ziet. AUes is weinig gecompliceerd, Jervnjl er dik-wijls nog bespiegelingen worden vastgeknoopt aan de karakterbespreking. Door den verteltoon van bijna het geheelc boek, hindert den lezer weinig de statige onnatuurlijkheid der gesprekken. De vorm (laarvan is geheel ondergeschikt gemaakt aan den inhoud ervan.

'Ondanks al deze bezwaren weet de schrijver toch de aandacht gespannen te houden. Het grootsch tafereel der geschiedenis weet hij aanschouwelijk voor te stellen. In het middelpimt staat Luther, de Duitsche geloofsbeld en hervormer ook op maatschappelijk gebied. Zijn kinderlijk geloof bij mannelijke daden, steekt heerlijk af tegen het woeden der memschen, die met eigen kracht zich een nieuwe wereld willen veroveren. Luther wil niet vrijmaken van het gezag, want onder aUe omstandigheden wil hij dat gehoorzamen en handhaven, maar hij brengt de leer der uefde, der ondarünge verdraagzaamheid, de ware gemeenschapszin. Dat ideaal teekent de schrijver ni een zijner figuren, die daardoor een voorname föl speelt in het werk.

Ieder die belang stelt in groote gebeurtenissen J'au het verleden, zal met voldoening dit boek tezen, meer om de romiantische beschrijving van **n grootsche worsteling, dan om de literaire betekenis vaii het boek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 24 januari 1936

De Reformatie | 8 Pagina's

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 24 januari 1936

De Reformatie | 8 Pagina's