Kerkelijk Leven.

Het kan niet genoeg betreurd, dat wijlen prof. Rutgers zoo weinig pennevruchten ons heeft nagelaten.

Hoeveel veirreikehder had zijn invloed kunnen zijn ook op' de komende geslachten van Gereformeerden, wanneer hij de res'ultaten van zijn studiën op' kerkhistorisch en kerbluechtelij'k gebied in jhiandboek'en had vastgelegd.

Nu vormen zijn geschriften slechts '•^^m^'mem& stapel, vooral wanneer gij ze naast die van Kuy-P'Cr en B.avinc|k legt.

En toiöh, welke z'elfstandige inzichten had hij in de geschiedenis, vooral yan de keirken der Re-' foirniatie! Hó© was hij met het leven van Calvijn vertrouwd! Hoe fij'ntjes kón hij' er hen tusscihen nemen, die meer hun phantasie hadden laten werken, dan dat ziij alle bronnen hadden gera; adpleegd. Hoe gaf hij niet slag op slag blijlfc' van wonder© scherpïzannigheid. Hoe grensde zijn acribie (nauwkeurigheid) niet aan het O'i^g-elooMijk'e.

Op hem' waren dan O'Ok voor ©en Kerkgeschiedenis • en een handboek voor kerkrecht de oogen gevestigd. D'an — hoe O'Uder hij' werd, hoe meer 'die hoop vervloog. Hij neiserveelrde zich-niet genoeg tijd om zulk een arb'eid te voltooien. Want wat daarvoor inzonderheid benoodigd is, is cpnoeritratie van' werkzaam'heid. B.oviendien stak' in hem' geen schrijver.

Zijn leerling en opvolger, prof. Dr H. H. Kuyper heeft dit op hem' voor. Hij weet de pen te hanteeren. En waar hij reeds bij de' aanvaarding van zijn hoogleeraarsambt de belofte • aflegde een vaderlandsche kerkgeschiedenis ons te zullen geven, daar voe'gen wij er den vplensch aan toe, dat hij ook nog een handboek voor kerkrecht samnearstelle.

De „Kerkelijke Adviezlein" van proif. Rutgers, waarvan thans het eerste deel bij den Kampenscihen uitgever Kok verscheen, doen de noodzakelijidheid hiervan te dieper gevoelen.

Dr H. C. Rutgers zegt zelf ïa hel W.oord vooraf: ••%Ten slotte versla inien wel de bedoeling bij' dözfe iiitgaal Het is geenszins de bedoeling om een soort officiëele oomm'entaar op de kerkenordening te geven, zojodat voortaan kerkelijfee zaken^ dia in geschil zijm, met ©en beroep op'.deze adviezen kunnen uitgenaaalct worden zond-^g^^-er feenige tegenspraak mogelijk is." 'H^^j'

Blijkbaar ligt hier de nadruk'.|^^p|©t woord: officiëele. Maar het woord: öorh'rrientaar had in denzelfden nadruk kunnen deelen.

Want een samenhangende verklaring^^ï^^^iUfe^ ^Kerkenoide wordt hier niet geboden. ' - -^^^%-^

Men heeft hier een verzamieling van losse adviezen, die na.ai' da artikelen. .yan.delCerkcnordo gerangschikt zijn. M^SS^Sft^^tt;

Niettemin vernegenwooMigieh-•'UÏè • - i^lfc-shooge waarde.

En dankbaarheid past ons jegens den-^zóéïl-èn" de dochters, die deze nalattenscjiip van hun vaideifi aan de publiciteit wilden toevertrouwen.

Zij hebben daardoor onze kerken aan zich verplicht.

Dit boek'-Ml'''steeds een vraagbaak blijven.

Natuurlijk m'ag nien niet meenen, dat met het - , : .O; 0ideel va)n prof. Rutgers de zaalü feitelijk beslist is.

" Op de eerste bladzijde van. dit boek word' daartegen reeds gewaarschuwd. ... , ,

Daar vindt mien twee molfos

Het laatsLe luidt: „Wanneor over öemge" Saak' en .gevoelen, wordt, uitgesproken, is het zeker niet gbtiverschillig, van wien dit afkomistig is. Maar iten 'sloitte zijn hel toch de gronden en motieven, die beslissen'! moeten."

Dat is een uitspraailc van prof. Rutgers |zelf.

Ook vergete mien niet, dat de gevallen, die zich - ^jxi het kerkelijk leven voordoen zóó variesrend zijn, %^iat ze niet altijd terug te brengen zijn toit de gevallen, welke hiier worden be|handeld.

Dit boek behoort dan ook miet onderscheid gebruikt te worden.

Het mlaalkit hel oordeel van de thans fancitioneerende hooglöeraren in het kerkrecht a.llenninsil overbodig. ^ ^

Trouwenis, de vraagstukken op dit gebied vermeerderen zich met den dag.

Memgmaal zUllen deze k'erki^lijke adviezen dan ook in den steek laten en is nieuw advies need zakelijk. 0Q^jir, ^: ,

Maar dit alles neemt niet weg, dat deze "adviezen door iedieren kerkeraad dienen bestudeerd te worden. Het mloet alleszins gewienschit geach'-, dat in eiken kerkeraad een of meerdere exemplaren ervaii in ciroulatie w, ordien gegeven.

Prof. Rutgers schreef zóó eenvoudig en lielder, dat er geen hooge ontwikkeling gevorderd wordit om hem te begrijpen.

En waar juist, in kerkrechterlijke zaken soms nog zulke zonderlinge ideeën in onze kerk lopigeld doen, kan dit boek uitnemend helpen om gezonde denkbeelden ingang te doeïi vinden.

Vaak zial men moeten glimlachen over Ü© kos'telijke manier, waarop' prof. R. omspringt m; et iein.and, met wien hij het niet feens is.

Zelden spralk hij iem'and lijnrecht tegen.

Hij begoin meermialen met iemand schO'On gehjk te geven, m'aar kwam dan door een hoffelijke zins'wending tot een tegenovergestelde conclusie.

Zoo knloet .(ik heb het sleclhts van hooren zeggen) een examinandus eens beweerd hebben, dat AmOis proifeteérde na de ballingschapi. En Rutgers tnoet daarop, zijin rechterwijsvinger langs den neus strijjkende en oen smelckend geluid m'et den mond makend, geantwoord hebben: hieel goed, de nagedachtenis van Amos leefde na de ballingschap voort, maar zelf leefde hij vóór de balli.ngsch]ap', wamt in het eersle vers van zijn profeitieë.n worden genoemd de koningen... Examinandus moest invullen.

Iets dergelijks vindt gij hier en daar ook in zijin Kerkelijke Adviezen. Zoo b.v. op . bl. 126, waar men leest: „Natuurlijk kan prof. B. dit niet zoo bedoeld heb'ben, al staat het^ in zijn boeik eigenlijk wel. Denkelijk zou hij antwoorden, dat hij bij die. uiteenzietiting stilzwijgend O'nderstelde enz"

Die lichte ironie, wellie zijn woord op verga-. deringen zoo aantnellckelijk maak'te, geef! op' Menige bladzijde ook tint ^^an dit boek.

Geven we nu nog 'een enkele proeve uit dez!e.

Ik kies daartoe de vraag op bl. 252: Mag^'eon predikant voor den nechter geroepen worden 'om te getuigen over wat hij als predikant hoorde?

Hierop volgt, dit antwoord:

Aan eene aanschrijving, om voor den Rechter, commissaris te verschijaen, moet ge nataurtijk voldoen, daa; r dit altiji ieders plicht is. Maar dat 'brengt geenszins mede, dat ge dan ook op alle v 1' a g e n, iu zake 't geen u bekend iS' van dei door u bedoelde zaak, moet of moioigt antwoorden. Dat behoeft niet, en dat mag zelfs niet, met betrekking tot keirlrelijke aanklachten, verhooren, ondeizOiekingen, enz., die nog geenszins cfpfenbaar zi|a maar nog alleen maar binnen den besloten kevkeraaidskrin^ bekend zijn, en die ge slechts weet in uwe .qua li t eit van D'i«n a ar des W, o o rds. D'.ain geldt ook vöoir u, wat fieldt voor een p(astQor, eeii dokter, •enz.; terwijl ge daarentegen op! andere vragen wel zoudt moeten antwootrden. Die hierop betrekking hebbende bepaling van het „Wetboek van, 'Strafvordering" • luidt aldus : „Art" 163. Van liet geven van getui.genis, ©n jsedfs •\'Un het afleggen van onbeëedigde veirk'.aring, kunnen zich ook Vcïschoonen zi|, die uit hoofde van linnnen stand, hun beroep; of han a, mbt tot getieimhöin.ding verplicht zijn, doch alleen omtrent h'etgeen, waa.i'van de wetenschap aan ben als zoodanig is toevcrtrouwd."

Bij 'de'kerkelijke behandeling van tuchtzaken is natunilijk, zoolang de zaak nog in behandelingi is len bij toep-assing van. zoogenaamde „stille ce.n-, .. ... suur", ieder opziener der. gemeente, en allereerst ^^Sdie Dienaar dos Woórds, uit hoofde van zijki am: 'bt ^, c7*j-tot geheimhouding" vei'plichlt, althans voor zoö^^oel hij uit kracht van zijn ambt kennis, van de z-aken heeft, die bijl zondör dat ambt niet zou hobben.

Over de motieven van de bovengenoemde ibe-. j'aling, 'en over haïe toepassing, zou zeker - nog ^^yeel zijn te zeggen; maar dat zou een juridisch i^'ftopfetel moeten AVörden, 't geen niet . van mijne •completentie is.

Acheruitgang der Modernen.

De achteruitgang der Moidernen kom'i in-de Pers opnieuw ter sprake, vooral naar aanleiding van een inge'zonden-stuk in het „Weekblad voor de Vrijz, . Hervormden".

Daarin vindt men de volgiendo opmeri^elijlce., pi-as; , sages?

Niet eeftijdspiessini; Lsme, doch op grond van hetgeen ik 'waïim'eem, begin ik te wanhopen aan de vrijzinnig-godsdienstige richting, in W'Olk k'srkgenootschap' dan ook. Als ik goed zie, heeft die richting! niet ingeslagen, ia, ilc zou haast zeggen{? ? i|fe: ^gemaakt. :

Om mijn droevige mieening toe te lichten, wil ik mij bepialen tot de provincie Zuid-Holland. Het in kerkelijfc-piotestantsch opzicht beruchte Noord-Holland is mij niet bsfcend, ook ni'St, wegens het nooit eens ronduit in de bladen verteÜen, hoe ihet zit met die onfcerksch'heid, ongelaovigheid of onverschilligheid der Noord-Hollandeïs, een soort struisvogel-politiek, welli^e niet la, nger gehandhaafd moest worden. - '§S& ''S^& £Sv& ^^: : •

Opgevoed in 'oea Z.-H. '^id^jf^^^^^cm^ der ' eerste en m'eest geprononceerde, .maar tevens een der lemstigste 'en ijverigste moderne p'redikanten • stond ïn dé Ned. Iferv. Kerk, naast een der zachtzinnigste, eminentste dominee's van dezelfde i richting bi| de Reraonstranben, herinner' ik mij wel, liO'O de opkomende nieuwe leer enkelen afstiet, doch het overgroote deel' bleef de predikanten getrouw en 'eerst Aa jaren kwam er een ; ; embryo evangelisatie. Die groote keark was des Zondagsmorgens bij'na gevuld met een aandachtig gehoor, dal luisterde naar oen godsdienstige rede van 1 üur, zonder buitengewoon georgsl. Des middags om 2 uuir gingen velen W'sder op onder 't ge^' hoor van den onvèi'moe'iden dO'iuinee, waar I'M toehoordors voior leen middagbeutt geacht werden niet voel te zijn. Ook de tweede der fee3tdag, ©n en 'is winters 'de Woensdagavondbeurten trokken nog Voldoende hopirders. Da vooraanstaanden uit de gemeente en ook de helder© denkers ontbraken niet.

Steeds waiPen in de gemeente vrijzinnige predikanten, doch wat veWschil na 40 jaren. De vool'namo zooeven genoemden, of hun kinderen en kleinkinderen „do'sn er„niet meer" aan, de leenvoudigen zijii allen orthodox geworden en oodergebriacht in 2 bloeiende evangelisati'es, zoodat een klein getal getrouwen de enkele, korte godsdienstoefeningen met veel afwisseling van zang en orgel blijven bezoeken. Zoo 'in de Ned. Hdrv. Kerk, zoo in de kleine Remonstrantsobe gemeente."

Dan betoogt hij, dait de moderne preéken veel te intellecltualistisch zlijn, zoiodat ze de mieeste hoorders niet intenesseeren en vraagt: , , Hoie is 't nu met de vrijzinnige richting in de steden Leiden, Gouda, Den Haag enz: .? " En "hij besluit hiermee:

De 'geschiedenis der laatste 50 Jaar is ook daar om er op' te wijzen, dat de vrijzinnige richting niet inslaat 'Cn gedo'emd is te verdwijinen en op te 'gaan in orthodoxie voioir de meerderheid en atheïstische piolitveke clubs voor h'et overige deel.

Wat waren ©r in midden Zuid-HoUand vroeger tal van Remonstrantsche gemeenten in de dorpen. Verdwenen zijn ze in Moordrecht, Rleiswijk, Zevenhuizen, HaZ'érswoude, Alphen en de nakomelingen der leden zijn orthodox, evenals vesten der oude Remonstranten in, de nog' bestaand© kwijnende gemeenten."

Vóór wij nu dit verschijnsel bespreken, wil ik ia dit verband oiök.nog even wij'zisn op de advertentie, welkte de 'Vrijzinnige Hervormden bij de jongste kerkelijke verkie^zing in Atoaisterdam • plaatsten in „Het '\''olki, ; ^jg0j5yaa, rin zij hun candidaiten aldiKi aanbevolien: ï \*''i5i ^

„De Herv. Gem. te Amsterdaml. is in banden van de uiteWste reactionaire èleuiieinten. Daiairdoor staat deze gemeente vreemd tegenover d© groote vragen van den nieuwen tï|d. Brengt hierin vö". andering door, enz.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen