Ideëel en reëel - pagina 16

14

ooit daarmede zou kunnen congrueeren, die echter niettemin hare realiteit bezit, i) Is dan alles gelijk en eenerlei wat wij ideëel noemen en wat wij reëel heeten, een stoffelijk ding en een geest, eene werking van een stoffelijk ding en eene gedachte? De vraag zelf geeft reeds het antwoord. Wie van gelijkzijn spreekt, stelt niet alleen een zdjn, maar een hoe-zyn^ eene wyz^e van zijn; hij voegt dus aan het begrip zijn, een ander begrip toe; maar wie alleen van het zijn spreekt, ontkent daarmede in geenen deele dat andere begrip. Er is inderdaad velerlei realiteit, velerlei zijn, en er is een maat van realiteit, van zijn. Niet slechts vele realiteiten zijn er, maar velerlei; niet alleen die van de geest en van de stof, maar tusschen de stoffelijke dingen onderling en de geestelijke dingen onderling bestaan verschillende verhoudingen en werkingen, die, omdat ze met dezelfde noodzakelijkheid bestaan, in dit opzicht evenzeer realiteit bezitten als die dingen zelf. Laat ons slechts bij de stoffelijke dingen blijven en daaraan een voorbeeld ontleenen. Wanneer ik mij voor den spiegel plaats in een vertrek, waar licht is, aanschouw ik mijn beeld in den spiegel. Heeft dat beeld realiteit, is het ? Wie er aan twijfelt neme de proef, stelle zich voor den spiegel en vrage zich dan, zijne volle opmerkzaamheid wijdende aan het beeld dat hij ziet, of het is of niet is, en hij zal gedwongen worden te erkennen, dat het is, dat het realiteit bezit. Het beeld is, het bestaat, maar het bestaat als beeld; het is een rechtstreeks afhankelijk zijn, maar het is een ^j/'ra, dat gij waari) Kr. der rein. Vern. pag. 104 Kirchm. Ook Spinoza stelt terecht de cogitationes onder de res, Ethices I, def. II, ofschoon hij het begrip res niet definieert. Berkeley zegt: «ding of wat is, is de algemeenste van alle n a m e n ; daaronder vallen twee geheel van elkander verschillende en heterogene klassen, die niets met elkander gemeen hebben, namelijk geesten en ideeën. Principles cap. LXXXIX. De ideeën zijn voor hem, wat wij gewoon zijn de materieele dingen te noemen; hij definieert zeals: trage, vergankelijke, afhankelijke dingen, die niet op zich zelf bestaan, maar gedragen zijn door of bestaan in geesten of geestelijke zelfstandigheden; zij heeten werkelijke dingen. Cap. XXXIII.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen