Schuld en straf - pagina 55
Rede, gehouden bij het overdragen van het rectoraat der Vrije Universiteit
49 God vergeldt het kwaad. Ook de aardsche Overheid moet het kwaad vergelden krachtens ordinantie Gods. Op het kwaad, dat binnen het terrein der aardsche Overheid valt, moet vergelding volgen. Gelijkheid is er, wat het strafbegrip aangaat. Maar die gelijkheid wil niet zeggen, dat nu kortweg de Overheid straft in de plaats van God, en alsof zij God ware. Inderdaad mag worden gezegd, dat indien zelfs iemand als SEUFFERT geen betere middelen heeft om een standpunt aan te vallen, dit door den aanval eer in kracht wint dan lijdt, en dat het ongeloof moeielijk de onbekrompenheid schijnt te geven, die ook anderer meening ongeschonden binnen den horizon der wetenschappelijke beschouwing opneemt. Inmiddels houdt de strijd niet op. En geen wonder. Maar al te zeer toch blijkt de juistheid van hetgeen MERKEL zegt, dat de strijd tegen de vergeldingsstraf samenhangt met een loslaten van de ethische ā€˛Selbstherrlichkeit", des menschen, van zijne verantwoordelijkheid; van verdienste en schuld; dat alle bestrijders van de idee der vergelding daarin eenen vorm vinden, waarin de individueele verantwoordelijkheid hare praktische uitdrukking vindt 256). ,Men wil van schuld niet weten. Het toerekenen van de daad in verband met het vrije zedelijke leven moet ophouden. De individueele zedelijke verantwoordelijkheid moet weg; mag althans zich niet doen gelden. Vergelding tracht men te bannen. Zoo moet voorts ook het begrip van straf vervallen. Wel ken ik de bewering, o. a. door MODDERMAN herhaald, dat juist alleen op deterministischen grondslag straf zich denken laat 257)^ maar deze voorstelling is eigenlijk valsch. Men schuift dan eerst in het strafbegrip de deterministische opvatting van middel om te determineeren in de toekomst, en verbindt daarmee, dat wie het determinisme loochent, eene vrijheid van wil leert, die allen invloed van buiten, ook door straf, ontkent. Men laat eerst voorkomen alsof een eigenaardig strafbegrip door ieder gehuldigd wordt; geett voorts eene teekening van 4
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 20 oktober 1900
Rectorale redes | 130 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 20 oktober 1900
Rectorale redes | 130 Pagina's