Achteruitgang der Modernen.

II.

Waar va.'n zóó onverdachte zijde" de achteruit-. gang der Modernen'wordt gecions'talteerd, waar dö yiij'zinnjg-Godsdienstigen zulk© • middelen als de Volk-advertentie ite hulp roepen, is alle twijfel buitengeslolien, of hun zaak' ook zwak staat.

Kuypers kijk op het Modarnisinie als een Fata Morga.na wordt hierdoor gereichitvaardïgd.

Oud is de mo'deme ricihting nog niet.

Men kan haar opkomst stellen rond heU jaar 1840.

Zij heeft alz, oo.Mog maar tachifig jaren achter zich.

Dikwijls is zij van gedaante veranderd.

In het zich aanpassen bij ni-euwe ti^jdsomsitandigheden vond zij scihiier haar wte'dergade niet.

Toch is haar schip op het punt van te zjinkon.

Wel staat hel R)echts-m.O'dlemiisme dag en naoht aaïi de p.omp. ;

Het leeft, dichter bij het volk dan" hel rationeele en ethische mo'dernismisi.

Maar het 'kan de vrij'zanniggodsdi'enstigfe' richlling niet redden.

Zijn eigen mannen moieten toegeven, dat het volk er niet of althans nieil b-e'duidend en in elk geval niet naar verwachting op reiagieert.

Het vi'ndt meer sympailhie in We't.enschappelijke en aristocratische, dan' in volkskringen.

Het volk heeft van heil miodernisme meer dan genoeg.

Het ziet 'er zich in b'edrogen.

Het wil 'koinsekwentio en die biedl het inodernisme niet.

De Modernen hebben iniet de Bijzondere Openhan'ng afgerekend.

En wat blijft er dan over.

Het religieuse feit, antwoordt men.

Waarin bestaat dail religieuse feit?

Wat is het wezen en de O'orsprong en hel doel der religie?

Men krijgt honderd verschilliende antwoorden op elk dezer vragen.

Dat voelt het. vo.lk.

Het raoderaisme is één in het negatieve: geen geziaghebbeindie b'jzpndere Oplehb ; Mn'; m!a r m Ihet positieve gaal hel als ieen stralenbunde'l uiteen.

Zoo 'moet het op dein duur hel beslag op de geesten verliezen.

Zelfs heeft het geen. krachi het volk in godsdienstige bijeenkomsten Ite vergaderen.

'Want het kun he! kerkgaan nieit' a'inprijzen alö een zaak van roeping, maar alleen uit het oogpunt van nut en als 'bevrediging van beihoisffce. Ma.ar wanneer m'en .op 'eie-n oogenbli.k, voor een tij'd geen behoefte bee'!? Dan blijven de aanhangers van het mod'ernisme weg en de voorgangers hebben niets om te vermanen.

Zóó moet het wel. leegbloeden.

En nu kan het zijn; dat oip een enkele plaats het miodeitusmte terrein heeft moeten afstaan aan de orthodoxie van allierlei richting.

Vergeleken bij een halve eeuw terug is dat stellig voor een groot deel des lands het geval.

Maar de laatste decleinniën ontwikkelde zich hi'et. proces naar den tegenovergestelden kant.

Niet de orthodoxie haalde de afvalligen van helt modernisme binneii, maar de onkerkelijkheid, de vrijdenkerij, bet platvloersche ongeloof.

De Anistetdanasöbe wleijihorider D© Miranda wiees er in ziign O'ulangs verschenen boek „AmSterdani •en zijn bevolking in de 19e eeuw" op, hoe een nieuwe categorie der bevohdng, welke een eeuw vroeger vrijwel onbiefcend was, thans steeds aangroeit, n.l. van hen, die to't gie? n kerkelijke gezindte behoor en.

Terwijl Rotóe steeds nog in 0: jf3'rs stijgt, neelmt het pro'tesilan'tsche delel gestadig af.

De gro'otsje vie: iiie!z, jn lijden daarb'j de Mo'd? rnen. Hier'mee luiden we nog niet de doodsklok over het mo'dernjsme.

Hoelang het zich nog kan s'taa.nd'e ho'uden, valt niet te voorspiellen.

Maar het is ten doode opgeschreven. Wij verheugen ons daarover niet.

Want het modernisme', ho'ö sterk wij er ons tegen kanten, heleft toch altijd nog een idealistische trek. En izij^ die elke kerke.lijke gemeenschap den rug toefceieren, vervallen over het geheel tot het grofste ma(teri.alismle.

En als we kiezien moieten hebben we liever niet het idealistale, daln mK bat m'xteri lUsme van do3n.

Hoewel — len dit mlag nooit prijsgegeven — idealisme alleen nooit zaligt.

Slechts bergt 'bel een grootere mate' van algemee'ne genade in zich dan bet materialisme.

Men handelt alzoo vorkeerd, wanneer men over de aftakeling van bet modetrnisme jtiidhi, als beteekiende dit wins'L voior ons.

In plaats van allerlei mieelings tegen Rome te hotiden, deed mien verstandiger de. herkerstening mot volle ki'acht aam i[ie vatten en door te zietten in het geloof, dcit God Zijn hulp aan dat werk niet zal onttrekken.

Tegecover cliei aeldzamje o-vieïgangen na-r Rome's' kerk staat eein massal© afval naar het brii; , e ongeloof: de ontkerstening.

- De Waarheidsvriend en de Vrije Universiteit. I].

Een poosje geleden deed „Ba Wa-irheidsvriend" een vraag.

De GereJo-imeerde Pers, ook ons blad, van bescheid. diende

Maar „De Waarheidsvr.ieind" is niet voldaan. - Luiisterein we el^rsl na"X hi; r bezwaren.

Wat meer bijzonder „De Heraut" betreft, gaan we hier voorbij. „De Heraut" ziil zelf daarop wel van repliek dienen, indien ze dit noodig aaht.

Men , zal zich heriiineron, dat wij de vraag hebben gedaan, — niet voor ile eerste maal_ nu — ot de ViTJe Universiteit niet kon opho'uden een Hoogeschool voor de menscheti uit de C4eref. Kerken te zijn, om te worden een Hoogescbool op Gereformeerden grondslag voor de geloovigcn in dezei) lande, die saam zich scharden rondonr Gods Woord, die saam leven uit de Gereformeerde, ochtreformalorische beginselen.

„De Hei-aiit", , , De Bazuin". , , De Reformatie", , , L)c Wachter" ook even, , zijn op deze vraag ingegaan, ieder op andere manier weer; rmiar het resultaat is , züowat het.zelt'd.e. De dirugen zullen wel blijven, .zcoals , ze zijn. De Vrije Universiteit verlaat de pJaat, 3. waarop , zij in het' midden van de Geref. Kerken groep staat, niet, . „De 1-leform.atie'' zegt: laten de Hervonnden het eerst onder elkaar maar eens eens Worden."

De Heraut" , zegt: de Theologische Faculteit staat in den weg. „De BaiZluin" , zegt: 't Zou Jiog niet , zoo kwaad zijn, maai' 't kan tocli niet, , , De Wachter" vindt wel niet, dat „De Heraut" in alles ' gelijk heeft, maar er kan toch niets van konien, ' om met de Hervormden saam te gaan, 't fs dus nul óp 't request. Men legt onze ..enkele platonische wenschen" eigenlijk naast zich neer.

Verder verduidelijkt zij haar bedoeling aldus:

We kunnen begrijpen, dat , , De Heraut" de Theologische faculteit naar voren schuift en .aanstonds vraagt: of wij, Hervormden, dan zouden eischcn, . dal het contract tussehen de Theologische faciüteil en de Gereformeerde Kerken , zou moeten worden verbroken.

Maar is bet nu verstandig, om ifit kruidje-roerme-niet vooruit te schuiven en te zeggen, daarover moeten we 't nu eerst in alles met elkaar eens izijn, anders kunnen wij niet verder gaan. „De Heraut" die weet, dat er ook nog zoO' iets als een kwestie . tussehen Amsterdam en ICampen, wat deze zaak betreft, bestaat, welke kwestie, bewezen heeft, ' dat .men zelfs in eigen kring niet in staat is, oin deze .zaakjes zoo gauw op te lossen, had het nu niet van dezen kant, maar meer van den breeden kant moeten aanpaldten.

Wij, voor ons, zouden er niet, aan denkeu, om aanstonds den eisch te stellen, dat het contract tussehen de Theologische faculteit der Vrije Universiteit en de Gereformeerde Kerken moet worden vej'. broken.

We zouden over de opleiding .van onze a.s. Hervormde predikanten en alles wat daarmee samenhangt, afzonderlijk willen handelen.

En bij óns, - Hervormden, èn bij de Gereformeerde Kerken bestaan in deze zulke eigenaardige ver-• houdingen, dat dit onmogelijk en passant er maar bij genomen kan worden.

Men kan da.t betreuren, ma.ar het feit ligt er nu eenmaal, dat het zoo is. En de Gereformeerde Kerken moeten den Hervormden, en de Hervormden moeten den Gereformeerden Kerken in deze nu niAar eens geen .verwijten doen.

Wij hebben de vraag om mogelijke samenwerking van alle Gereforrneerden .inzake 'het Hooger Onder-'\vijs gesteld, allereerst denkend aan die faculteiten, die met het breede publieke leven in .zoo nauw verband staan.

„De Heraut" \Taagt hierbij ook: zou het financieel geen nadeel geven, als de ba.nd met de Gereformeerde'Kerken en de Virije Universiteit verbroken werdt. Zo'uden er dan tiit den kring dier, Gerefor-• •, mjeerde lierken niet mirider bijdrajggn komen en zo'u dat wel worden •v; er'g^ed door de bijdragen ...der Hervormden? .,

Natuurlijk, lals men in den kringl der Gereformeerde Kerken de mogelijke samenwerking zóó opvat, dat het daar verkoeling zal geven; terwijl van die stuniperds van Hervormden tóch maar een lüttef bedrag is te verwachten — ja, afs men zóó tot deze jzaak, welke vvij voorstelden, nadext, dan is het maar het beste om er verder niet over te praten. Wij dachten natuurlijk, dat als men de noodzakelijkheid èn de nuttigheid van een aaak voelt, dat de financiëele bijdragen zouden vermeerderen bij de ; Gereformeerde Kerken en dat het misschien bij de Hervormden niet , zöu tegenvallen. Maar als men meent, dat de Gerefonneerde Kerken dan losser zouden komen staan van de Vrije Universiteit en de financiëele bijdragen misschien dan voortaan b.v. naar Kampen-zouden zenden — ja, dan moet men het niet doen.

Maar het dan ook maar zeggen.

En voortaan niet meer doen alsof men do Vrije Universiteit zoo graag toch ook als een Ho-ogeschool voor de Hervormden zoU willen maken.

Wil men dus samenwerking oi) gelijke voorwairden, ja of neen?

Wij gelooven. dat , , l; e W; iarheidsvriend" ons heeft misverstaan. ' '^^^a^--Daarom willen wij dit een volgend r^^^tógeven toelichten.

- Geen nood.

„De Wachter" heeft he! over ons n, ie-iivvo woord: herkerstening. , Ms^^Ê^^^^^M

Het klinkt wat vreemd, zté§'t'''''fel'^fl^^^^& ger is - misschien wel wat voor tè zietggenV; ^^^

En dan oppert hij het _ bezwaar': 'T^AIS 'fer''nu maar geen artifcelen-slrooin) loskom! vóór ol' t-ogen ..Herkerstening" en inmiddels vergelen wordt het werk te doien, dat „Evangelisatie" bedoelt en „'Herkersten.ing" zuiver aangeeft! Want dat is in onze dagen b'oodnoodig. Alle krachten moiötcn da-i-vcor worden ingespannen."

Naar mijn meening biestaat daarvoior g> e--> n nood.

De toestand, waaiin onzö kerken thans verkeeren, is - niet van dien aard, dat er een arlikelen-stroiom hierover te vreezen is.

En m, ocht het werk zelf er onder gaan lijden, dam zou ik de eerste zijn' om te waarschuwen: dat r.oioit, behoudi dan liever he^l min-juisie ^voord maar.

Doch zoo iets voorzie ik niet. %,

Laat ik in verband hiermee de vraag van een onzer lezers beantwoorden of herchnstening niet bet^r zo'u zijn.

Ik. merk daartegen op, dat dit woord etym'ologisch onzuiver zöu weaen.'

Wij spreken niet van cihris'.ening, maar v; n ktrstt\n]ing, niet vrn on; dhrislening, maar van cnikrrsttning. Alzoo mag oioik n.let. gevormd: herchristening, maar herkerstening.

Wil men vreemde termen leizigen, dan kan men nevens elkander stellen: christianisatie, dechristianisatie en rechrisaaniistitië.

Doch ik geel aan 't Nederlandsch de voorkeur.

HEPP.

Verbetering ^^SfefKerkelijk.^fflAfe^Sn^ons nummer moet zijn: Kedcielijke Adviezen.

H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen