GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

LITERATUUR EN KUNST

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Een zeer bijzonder boek.

Willem Kramer: Roelie. — N. V. Gebr. Zomer & Keuning, Uitg.-Mij, Wageningen.

Het aantal beschrijvingen van het kinderleven neemt nog voortdurend toe, en daaronder bevinden zich boeken, die tot de beste behooren van de tegenwoordige literaire productie. Elk daarvan draagt een eigen merk en hoewel zij globaal gerekend tot een zelfde soort literatuur behooren, loopt vergelijking meestal op onjuiste waardeering uit.

Do jongste aanwinst in dit genre, „Roelie", door Willem Kramer, onderscheidt zich wel buitengewoon van zijn soortgenooten. Want niet alleen is Roelie anders dan zijn kornuiten, omdat hij in Enkhuizen woont, een stil visschersplaatsje, waardoor milieu en taal geheel anders weer zijn dan in vorige romans van dit genre, maar zoowel om zijn auteur als om het thema is „Roelie" een bijzondere verschijning.

Het is immers wel een unieke gebeurtenis, dat een blinde een roman publiceert, een boek dat een zuivere weergave is van de werkelijkheid. Welk een rijke schat van herinneringen moet de schrijver bezitten, welk een fijn innerlijk onderscheidingsvermogen, om de werkelijkheid zóó te kunnen weergeven als hij het deed. Het eenige, waarin dit boek zich uiterlijk van andere onderscheidt is de stijl waarin het is geschreven. Bijna uitsluitend komt de enkelvoudige zin voor, en zelfs wanneer logisch het zinsverband samengesteld is, wordt de hoofdzin van zijn bijzin losgemaakt. Zoodoende wordt een zeer eenvoudige, maar ook zeer heldere stijl verkregen, daar wegens de doorzichtigheid van het zinsverband geen enkel trekje verborgen blijft. Dit is ongetwijfeld een voordeel voor den lezer, daar de schrijver alles laat zien in zijn korte zinnen.

Wat de inhoud van dit boek betreft, geeft de auteur niet slechts een levendig, met humor ge-

kruid verslag van een jongensleven, maai' het hoofdthema is het langzaamaan volkomen blind worden van een jongetje, dat reeds een oog miste.

Hoe gemakkelijk zou het geweest zijn de lezers te verteederen door een aandoenlijk, zielig verhaal. Maar het mooie van dit boek is, dat alle sentimentaliteit er vreemd aan is, dat er de reactie van het kind op zijn naderend onheil zóó in wordt beschreven, dat ieder voelt, dat deze volkomen natuurlijk is. Roehe wordt niet zwaai'moedig om zijn

lot, en evenmin aanvaardt hij het, zij het dan ook na strijd. Was dit zoo geweest, de kleine höofd'fignur zou slechts medelijden opgewekt hebben en deze Roelie vindt niets zoo verschrikkelijk als dat. Hij gevoelt de deernis van volwassenen met zijn toestand als een beleediging, een achterstelling bij anderen. En Roelie wil niet minder zijn, hij zal geen nietsnut zijn, voorwerp van hoon en spot van zijn speelmakkers en van medelijden voor oudere menschen. Zijn heele jongenshart komt er tegen in opstand.

Deze opstandigheid', de booze drift, die spot van onbarmhartige makkers met treiteren betaalt en misbruik maken van zijn slecht zien beantwoordt met soms geraffineerd gesar, maakt het boek zoo diep-menschelijk. Roelie is heelemaal geen brave jongen, die heul en troost bij zijn moeder zoekt, maar een echte kwajongen, die soms listig gebruik maakt van den angst van zijn moeder ^m haar hulpeloos kind, om straf te ontloopen, als hij weer eens kwaadaardig wraak genomen heeft op scheldende vriendjes. Roelie is geen vroom jongetje, dat lijdzaam zijn lot verbeidt, maar hij is vroom in zijn verzet, in zijn vurig bidden om behoud van zijn eene oog, opdat hij niet minder zal zijn dan anderen.

Hoe wemig beseffen wij in het gewone leven de blijdschap van het mogen genieten yan het schoon geschapene. Roelie beseft het evenmin als een voorrecht, maar hij vecht om te behouden, wat voor ieder de meest gewone zaak is en die hij straks zal moeten missen, waardoor hij minder zal zijn dan anderen, minder zelfs dan zijn domme, gemeene vriendje Kees. En dat is voor hem het erge.

Het boek is sterk concentrisch geschreven, steeds blijft Roelie het middelpunt en toch blijft hij soms zelf onopvallend. Mooi is beschreven de verhouding van Roelie tot de buitenwereld, die zich bepaalt tot het loomeloos genieten van het kind in zijn spel. Pijn veroorzaken hem alleen de menschen, de kleinen, zijn makkers, omdat zij onbewust wreed zijn tegen het ongewone. Zij schelden hem voor schele, omdat hij, nu ja, omdat hij anders kijkt dan zij, omdat zijn slechte gezicht maakt, dat hij minder kan dan zij. En dat maakt Roelie telkens razend, niet het slechte zien, want hij denkt zich de consequenties daarvan amper in, maar het gevoel van mmderwaardigheid. Dat prikkelt hem tot bravoure stukjes, waarvoor hij telkens zwaarder moet boeten, daarom verzet hij zich legen het gaan naar de blindenschool, omdat die voor jongens het begrip van onvolwaardigheid behelst.

Wreeder is voor hem de 'houding van enkele — faföilkleden. Haat laait in hem op, als een tante een eerlijk verdiende schoolprijs hoonend toeschrijft aan medelijden met zijn zwakke oogen. Hij' zou het mensch wel willen slaan en trappen en geniet heerlijk van elk ongeluk dat haar zoon overkomt. Weldadig doet ~ hem daarentegen aan dte houding van zijn lieve grootmoeder, wier beeld zoo in hem is gegroeid, dat hij haar naar het leven kan teekenen. Een der beelden idie hem later lichtend zullen bijblijven, als zijn oog haar niet meer zal kunnen zien. Prachtig beschreven is die groei van het innerlijke zien. Naast haar zullen blijven leven, zal hij altijd kunnen zien, zijn vader • en moeder, zoo verschillend reageerend op het verdriet, dat door hen aanvankelijk dieper gevoeld wordt, dan door Roelie zelf. De angst van den sterken vader voor zijn hulpeloos kind, die zich uit in boosheid als hij weer iets doms heeft gedaan, de grenzenlooze liefde van de moedför, die alles kan vergeven, omdat zij zoo volkomen begrijpt wat er in haar kind omgaat. Een liefde zoo groot, dat Roelie er gerust misbruik van kan maken.

Zeer zuiver is geteekend de langzaam groeiende begeerte van Roelie om toch naar de gehate bhndenschool te gaan. Als de groote menschen er met moeite over kunnen spreken en niet weten hoe zij de zware tijding aan het kind zullen meededen, voorkomt hij hen met de vraag, wanneer hij gaan mag. Want in hem is de zekerheid ontstaan, dat juist die school hem kan geven, waarvoor hij altijd gevochten heeft, toen hij nog iets kon zien — de mogelijkheid ook nuttig te kunnen zijn, geld te verdienen voor zijn moeder, die haar handen bloedend wilde werken voor hem. Nog geen onmachtig buigen voor een benauwend noodlot, maar een gezonde jongenswensch, een nuttig werkman te worden als vader, een man, geen nietsnut.

Het is een voorrecht voor den schrijver, dat God hem het kunstenaarstalent gaf zoo uit te kunnen schrijven, wat alleen iemand kan, die uit eigen ervaring weet te spreken. Zulk een gaaf boek is de vrucht van een overwinning.

Dit boek is door zijn verheven eenvoud, zijn diep peilende menschenliennis, zijn ontroerend fijne ontleding van het gemoedsleven, zijn gezond christelijlie levensaanvaarding een der beste boeken van onzen tijd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 augustus 1938

De Reformatie | 8 Pagina's

LITERATUUR EN KUNST

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 augustus 1938

De Reformatie | 8 Pagina's