Gereformeerde Apologetiek - pagina 16

18 bezweren. En toen dan ook het Deisme het kanaal overwoei, werd het niet zonder welbehagen ingeademd. Zijn naturalisme vond een bondgenoot in het Fransche geestesleven ondermijnen­ de skepticisme en ploegde den grond om voor het zaad, dat weldra de Encyclopedisten, R O U S S E A U en VOLTAIRE uitstrooiden. Een nieuwe apologetische beweging ontstond, maar nieuwe apologetische wegen werden niet betreden. Er werd weinig anders opgediend dan opgewarmd cartesianisme. In Duitschland verliep het nog vreemder. De even machtige als beruchte Aufklärung diende zich aan als bij uitstek apologe­ tisch. ) De Theodicee van LEIBNIZ strekt daarvoor ten bewijze. LEIBNIZ verzet zich zoowel tegen het Deisme als tegen het Cartesianisme en de wijsbegeerte van MALEBRANCHE. Maar in rationalisme doet hij voor deze systemen niet onder. Zijn psycho­ logie is door en door intellektualistisch, zijn wereldbeschouwing mechanistisch en deterministisch. Het Christendom geldt voor hem slechts als de meest volkomen uitdrukking der natuurlijke religie. Nog erger maakt het W O L F F . Boven de Leibnizsche tegenstelling tusschen rede- en feitenwaarheden komt hij niet uit. Tegen­ strijdigheden bestaan er voor hem niet. Bij hem staat voorop de onfeilbaarheid der menschelijke rede. En zulk een man nu werd gelauwerd als de filosofische en apologetische Heros uit het be­ gin der 18de e e u w . ) De Aufklärung ging zóó in apologetiek op, dat het Christendom zich zonder rest in het redelijke op­ loste. ) Men beleefde het wonderlijke geval, dat apologie in de eerste plaats noodig bleek tegen de apologie, dat de christelijke religie beschermd diende te worden tegen haar apologeten. Of wat dunkt u van de volgende theologieen, welke in dezen tijd uitgevonden werden? De astrotheologie, die het bewijs van een al-goeden, al-wijzen, al-machtigen God wilde schaffen uit de hemellichamen evenals de hydrotheologie uit het water, de pyrotheologie uit het vuur, de lithotheologie uit de steenen, de insektotheologie uit de insekten, de testaceotheologie uit de slak­ ken en mosselen, de chionotheologie uit de sneeuw, de phytotheologie uit de planten, de petinotheologie uit de vogels, de brontotheologie uit donder en bliksem, de akridotheologie uit de sprinkhanen. ) Smakeloozer rationalisme laat zich wel niet den­ ken ! En wel kwam daartegen reaktie van de zijde van het supranaturalisme. Maar dit streefde in oppervlakkigheid het rati37

38

39

40

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen