Evolutie of revelatie - pagina 17

15 „de vernieler") 48), aanduidt een Gewittergott, die op het gebergte Sinai een heiligdom had en wiens symbool, wellicht een donderkeil, in de arke des verbonds werd meegevoerd 49). Hoog stond deze Jahvegod nog niet; hij was een grimmige woestijngod; een god van onweder en strijdgewoel, een god die menschenoflfers vroeg en in de verdelging van volkeren lust had; een god die, zooals Wellhausen zegt, „unberechenbare Lamien hat; er liess sein Antlitz leuchten und verbarg es, man wusste nicht warum; er schuf Gutes und schuf Böses, strafte die Sünde und verleitete zur Sünde, — den Satan hatte ihm damals noch keinen Teil seines Wesens abgenommen" 50). Het was daarom gelukkig, dat Israel, in Kanaan binnengetrokken, daar bekend raakte met den zooveel vriendelijker Baal, den god eener rustige, landbouwende bevolking, wiens cultus veel rijker ontwikkeld was en met vroolijke oogstfeesten gepaard ging. Evenals de beide volkeren saamsmolten, zoo geschiedde ook met hun goden; er vond een theocrasie plaats, zooals Wellhausen het noemt, tusschen Baal en Jahve; het ruwe beeld van den krijgsgod kreeg nu zachtere trekken; zelfs moet in dien tijd naast Jahve een vrouwelijke wederhelft, de Ashera, zijn opgetreden 51). Zonder gevaar was deze vermenging echter niet; was Jahve streng en wreed, de dienst van Baal had een zeer zinnelijke zijde, getuige „de heilige prostitutie", die nu ook in Jahve's heiligdom binnendrong. Maar juist dit sensualisme riep als reactie een nieuwe evolutie in het leven, het profetisme, dat de schepper is geworden van het ethisch monotheïsme. Het wezen Gods wordt door de profeten gespiritualiseerd; tegen beeldendienst en hierodulen de kamp aangebonden; Jahve, de nationale god van Israel ontwikkelt zich tot den Schepper van hemel en aarde, wiens innerlijk wezen gerechtigheid is en die over alle volkeren regeert. Aan dit profetisme is de decaloog te danken. Maar ook dit profetisme komt niet op uit een supranatureele oorzaak, het vindt zijn natuuilijke basis in de ecstatische Baaispriesters — de dansende derwischen van vroeger tijd — en daaruit heeft het zich ontwikkeld tot die hoogere zedelijke opvatting, waardoor het de geestelijke leidsman van Israel werd. 52). Een tijd lang staat nu de ontwikkeling stil; zelfs dreigt achteruitgang, waar het ethisch monotheïsme verloopt in het nomisme — de wetsgerechtigheid van de priesterschool na de ballingschap, die haar praecipitaat vindt in de Thora. Maar zoodra deze ontaarding in het Pharizeïsme haar toppunt bereikt heeft, staat de jonge rabbi van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen