Over het leven en tien arheid van L. Penning.

IV. Penningsschrijversnaam gevestigd,

Wanneer we ide ontwikkeling van Pennings belangstelling in de geschiedenis der Transvaalsche .'Boeren willen nagaan, moieten we terug naar de jaren 1880—1881, die van den Transvaalschen Vrijheidsoorlog.

i& elijk bekend is, had de ontdekking van goud-.mijnen in Znid-Afrika in de 70-6r jaren geleid' tot «en geforceerde annexatiepolitiek van-Engelands : zijde: in een quaestie tusschen den Oranje Vrijstaat en een Griqiia-opp'erhooM vond Engeland ajanleiding om zich in het bezit te stellen .van Kimber-Jey en het daarbij behoorende mijngebied, en toen ; in 1877 Transvaal een niet gelukkigen strijd voerde met de "Matabelen, bezette de regeering der Kaapkolonie Pretoria, onder voorwendsel, dat de onmacht der Boeren tegenover de inboorlingen maat-Tegelen van veiligheid voo-r de Euroipeanen in Zuid-Atrika noodig maakte. Dit optreden van Engeland stuitte op hevig verzet van de Boeren. Onder leiding van Kruger, Pretodus en Jonbert begonnen ; zij een onafhankelijkheidsbeweging, die in December 1880 tot gewapend verzet voerde. De Boeren streden met succes en het gevecht op' den Ama-JLibaheuvel (of bpitskop) besliste het geding te hunnen gunste: de Engelsche regèering zag van verdere actie af, erkende de bezetting van Transvaal als een daad van onrecht en sloo-t met de Boeren een verdrag, waarbij de onafhankelijkheid van Transvaal werd vastgesteld.

In dezen kamp „voor Vrijheid en Recht" had Penning hartelijk meegeleefd, „ik had mijn vaderland lief met waarachtige en on]3a, a; tzuchtie liefde ... en in de Transvaalsche Boeren zag mijn oog een loot vaSi den Nedeirlandschen stam". Bovendien was aijn „levendig rechtsgevoel" een „machtige faetoï" in zijn sympathie, zoodaf de overwinning in den Amajubaslag (dien hij .„glorieus" noemt), gevolgd •door de redelijke schikking, die het ministerie-Gladslone trof, hem een groote voldoening waren. .Zelf wilde hij nu naar Transvaal vertrekken, om mede te kunnen werken tot eei^ versterken van den band tusschen Oud-Nederland "en het jonge Transvaal. Maar zijn moeder, die reeds haar beide andere zoons daarheen had zien vertrekken, weerhield hem, zij het met moeite. ZoO' bleef hij een meelevende vanuit de verte, maar da.ii een, die met de grootste belangstelling den gang van zaken daar volgde.

Dit alles nu moeten we weten, willen we verstaan de emotie, die de Nieuwjaarsdag van 189G bij Penning te weeg bracht. Toen werd n.l. bekend, hoe Dr Jameson met enkele honderden mannen een, geheel ongemotiveerden, inval gedaan had in Transvaal, met het doel, zich van de goudmijnen om Johannesburg meester, te maken. Wel mislukte de poging en werd Janjeson bij Krugersdorp-' ge-vangen genomen, maar het feit, dat Cecil Rhodes, , de leider van de geoctroiëerde Engelsche Compagnie, van het plan bleek af te weten en de gezindheid der - Regèering, - sinds het aftreden van Gladstone in 189-i, geheel veranderd was, gaf toch aan het incident een zorgwekkend karakter. Penning was een en al verontwaardiging: op zijn manier vertelt hij, hoe hij 't in huis niet houden koai, doch naar buiten moest om lucht te krijgen en hoe hij 's nachts te onrustig was om te slapear. yteed's meer groeide de behoefte, wat er in hem leefde aan sympathie vooï de Boeren, neer te schrijven, in verhaalvorm, zóó, dat iedere lezer daarin zou kunnen doelen. Ten slotte kwam hij O'p^ het, reeds eerder „inslaand" gebleken idee, een feuilleton in

„De Drie Provinciën" te schrijven en, onder goedkeuring van 'den Uitgever van hst bk'u, bêgóh hij zijn verhaal' onmiddellijk. De i-elaties, die hij in Zuid-Afrika had en zijn. eigeai kennis van zjken, in z'n jarenlang meeleven met de Transvaalsche aangelegenheden verwoxveu, verschaften hem het noodige materiaal.

Het was intusschen een heel werk, dat hij ondernam, en als steeds was zijn tijd beperkt. Maar hij benutte iedere gelegenheid tof schrijven „in het rijtuig, in den trein, met de leeren graanmonstertasch op zij wandelend op-den dijk" of %.ls er „een buitenkansje" was: „de stoomboot in een zwaren mist midden op den strooan voor anker ging liggen", „het wiel van het rijtuig heet liep", geschuild moest worden voor zwaar weer, altijd was - hij met z'n novelle over „De Helden van Zuid-Afrika" bezig en zoo was ze Vrij spoedig voltooid.

Met bijzondere belangstelling werd dit verhaal ontvangen. Zelfs Ds Lion Cachet, de Transvaalkenner, die aanvankelijk sceptisch tegenover Pennings plan had gestaan, betuigde zijn ingenomenheid er m& e en hij was het, die het ee-rst sprak over uitgave in boekvorm. Toen ook van anderen kant daarop aangedrongen weid, besloot Penning een poging te doen, ofschoon de herinnering aan vroegere eirvaringen hem niet zeer aanmoedigde. De eerste Uitgever, dien hij vroeg, durfde de zaak niet aan, een tweede voelde wel iets VOOT het plan, maar wilde alleen tof uitvoering overgaan, als Penning voor d'ö helft der kosten garant was. Deze stemde toie — èn zoo^ verscheen, op zijn 42e levensjaar, Pennings eerste boek in druk!

Het ideaal van zijn leven: „een boek van mijn hand VOOT het Nederlandsche vo^lk bestemd", ging in vervulling.

De critiek op deze eerste pennevrucht was vrij gunstig en ook de verkoop stelde niet te leur. ]31ijkbaar zelfs zag de Uitgever goede perspectieven in een vermeerdering van dit soort verhalen. Althans, een jaar later stelde hij aa, n Penning VOOT, vervolgdeelen op het eerste boek te geven. Penning „duizelde van het plan", maar vatte het werk toch aan. Op de geschiedenis van „De IJelden vau Zuid-Afrika", het verhaal van deai uittocht der Boeren uit de Kaa^pkolonie naar het Kaffergebied, kon een lieschrijving volgen van den Vrijheidsoodog van 1880, en in een dqrde deel zou de historie van Jamesons verraad behandeld-kunnen woTden. Zoo zag de enthousiaste schrijver zijn project; de titels der vervolgdeelen zouden zijn: „De Scherpschutters van Zuid-Afrika" en „De Ruiters van Zaid-Afrika", en met groeten ijver toog hij' aan 't werk.

„'t Was een lust. Mijn pen kon mijn brein niet bijhouden. Het schip voer met volle zeilen en met een krachtigen wind in den rug naar dé begeerlijke haven, en toen het werk was voltooid, zeide ik tot den Uitgever met een triomfantelijk gebaar: „Ik kan wel vijf en twintig boeken schrijven".

De serie was goed en wel klaar (matig, maar toch bevredigend verkocht) toen de verwikkelingen in Zuid-Afrika plotseling in het brandpunt van de belangstelling hier te lande kwamen te staan. De perfide politiek van den Engelschen minister van koloniën. Chamberlain, die teruggreep op de overeenkomst van 1884 door Gladstone gemaakt en een conflict uitlokte, leidde tot een ultimatum en daarna tot een oorlogsverklaiing der Boeren aan Engeland. Het heroïsme, dat uit deze daad van een kleine Republiek tegenover een wereldmogendheid sprak en de erkenning, dat hier een duur gekochte vrijheid op het spel stond, deden in Nederland allerwege de geestdrift voor de Boeren en hun strijd ontvlammen.

En toen was het, dat ineens de vraag uitging naar Pennings verhalenserie. Ieder wilde nieer van de Boereir weten en in die behoefte voorzagen Pennings boeken voortreffelijk. Hij werd in eens de man, die over het vraagstuk van den dag schrijven kon en zoo' kwam als 'vanzelf de uitnoodiging vair de Firma Daamen tot hem, om den oorlog, die nu ontbrand was, voor het Nederlandsche volk te beschrijven. Zoo werden de drie novellen de aanleiding tot het groofe werk, dat Pennings naam als schrijver voor goed vestigen zou: „De oorlog in Zuid-Afrika". „Het ijs was gebroken. Ik was ineens een bekend volksschrijver geworden. En wat ik schreef werd gaarne geplaatst. Er werden schetseii geschreven en met mijn initialen onderteekend, al waren ze niet van mijn hand. 't AVas om de onderteekening te doen, dat was de hoofdzaak. Mij werd een mooie betrekking in Amerika aangeboden; ik werd geïnterviewd; men was belangstellend mij te Qntmoeten.... ik wil maar zeggen, welk een beteekenis aan (mijn naam) werd gehecht."

Zoo was inderdaad het gewichtige keerpunt in Pennings leven gekomen: zijn wensch, .lange jaren geleden reeds in hem levend, in de d'agen toen hij te Weener op het kantoor va, 'n den heer Hesse zat, was volkomen vervuld. En het getuigt van Pennings vroom gemoed, dat hij', bij het neecschrijven van al deze successen, zegt: „God beschikte dat alles zoo. Hij had de pen in mijn hand gedrukt En ik kon eeir mijlp^aal opricliten en er op schrijven: „Rehoboth — De Heere heeft mij ruimte gemaakt".

„AVat was toch de reden" zoo^ vraagt Penning zelf, „dat „mijn verhalen zooi'n buitengewoon succes hadden?

„Zat het hem in de bekwaamheid van den Schrijver?

„A^olstrekt niet. Het zat hem in het Nederlandsche volk, dat door een golf van geestdrift en vaderlandsliefde was opgetild, en in mijn arbeidf, in spijt van al het gebrek, den waren harteklop •der vaderlandsliefde hoorde."

Penning kennende, behoeven we aan de oprechtheid van dit getuigenis niet te twijfelen. Maar zijn „volstrekt niet" in antwoord opi de vraag, of de bekwaamheid van den Schrijver hier in 't geding was, onderschrijven we toch niet. De bijzondere gave, die hij ontvangen had en die reeds in zijn jonge jaren aan den dag getreden was, de ga, ve van het v e r t el 1 en, was in dezen zeker een factor van zeer groote beteekenis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen