LITERATUUR EN KUNST

Vlaanderen roept.

Eens, eeuwen geleden, was Vaanderen het groote cultuurcentrum van het Noorden. Toen Amsterdam en Rotterdam nog maar onbekende visschersdorpjes waren, toen het „lage land bi der see" nog geen rol speelde op het wereldtooneel, stond Vlaanderen reeds op het hoogtepunt van zijn roem.

Gent, Brugge, Yperen hadden reeds wereldvermaardheid; de nijvere burgers hoopten schatten op en bouwden hun prachtige stadhuizen, kerken en markthallen. Onverschrokken verdedigers hunner vrijheid, durfden zij den strijd aan met het machtige Frankrijk. De Guldensporenslag verleerde den trotschen adel neer te zien op den plompen dorper en verachtelijken burger. „Vlaanderen, de Leeuw!" zong het vrijheidslied van de talrijke machlige belforten.

Wanneer wij onze oudste letterkundige werken opslaan, kunnen wij met trots wijzen op een der mooiste ridderromans uit de Middeleeuwen, de „Karel ende Elegast"; op het fraaiste en overmoedigste, geestigste en merkwaardigste staaltje van burgerlijk verzet tegen adellijke en geestelijke grootdoenerij, dat het epos „van den vos Reinaerde" ons biedt. Het is alles Vlaamsch, maar wij voelen het als bij ons behoorend. Was niet de Vlaming Jacob van Maerlant „de vader der Dietsche dichteren algader? ", dus ook van de Nederlandsche?

Wel waren in de Middeleeuwen de staatkundige grenzen anders getrokken dan tegenwoordig en behoorde een deel van het tegenwoordige Noord- Nederland tot Vlaanderen, maar toch was de innerlijke band die beide landen nu aan elkaar verbindt, toen niet hechter. Het grootsche Vlaanderen der Middeleeuwen is voor ons gevoel een stuk van onze geschiedenis.

En toch heeft er steeds een groote tegenstelling tusschen beide stamverwante landen bestaan.

Vlaanderen industrieland, Holland zeevarende mogendheid, het eerste Roomsch-Katholiék, het laatste Protestantsch.

De reformatie, in Vlaanderen begonnen, heeft Holland bevrijd van Spanje, in denzelfden tijd dat de inquisitie het nieuwe geloof in het Zuiden uitroeide en het land tot den bedelstaf bracht. Hollands glorietijd is het tijdperk van diep verval in Vlaanderen. De oude stadhuizen, gildehuizen, hal-, Ien, belforten, kerken en kloosters wekten slechts herinneringen op. Steden als Brugge lijken een verstarden droom. Een eeuwenlange slaap versufte het Vlaamsche volksdeel, zoodat bij de geboorte van den Staat België het merk van achterlijkheid op Vlaanderen gedrukt werd.

De beste zonen van het land bonden den strijd weer aan met het Fransche element, de heldengeslalten der middeleeuwen treden weer naar voren, de oude strijdkreet: „Vlaanderen, de Leeuw" klinkt weer luid op. Vlaanderen riep om Noord- Nederland en de roep werd opgevangen. De groote Vlaamsche schrijvers, Gezelle en Streuvels, werden hier gelezen en bewonderd. De enorme opbloei der Vlaamsche literatuur werd gesteund door het hartelijk meeleven in het Noorden.

Diep heeft de Vlamingen gegriefd de houding der Fransch voelenden in en na den grooten wereldoorlog. Het eenige stukje van België dat vrij bleef achter den IJzer, was Vlaamsch, verdedigd bijna uitsluitend door Vlamingen. In plaats van dankbaarheid, was groote vernedering het loon der dapperen, maar hun taai volharden in de moeilijke jaren na den oorlog, heeft resultaat gehad. De roep van Vlaanderen klinkt weer luid.

Het is daarom een goede gedachte geweest van de fü"ma Bosch en Keuning om een forsch boekwerk geheel te wijden aan Vlaanderen. De „roem en de rouwe" van het oude cultuurland wil het doen hooren en zien in woord en beeld.

De fraaie foto's van het boek laten het land en zijn bewoners zien, zooals het was en is. Het

206 grootsclie verleden staat er naast het krachtige heden. Novellen, schetsen, verzen en folkloristische artikelen verhalen wat er leefde en leeft in het oude volk, dat zich een nieuwe toekomst schept.

De stem van Vlaanderen klinkt ook sterk uit Zeeuwsch-Vlaanderen en Limburg. Deze Nederlandsche gewesten vinden hier dan ook een bebeschrijving. Mr Dieleman geeft een historisch overzicht van den Vlaamschen invloed op het zuidelijkste gedeelte van Zeeland, dat nog sterk de trekken van den nabuur vertoont, terwijl de priester Hilarion Thans een sympathieke, liefdevolle kaa-akterteekening geeft van Limburg.

Oude, bekende auteurs ontmoet men naast jongere in de novellen. Is het om den Nederlandschen lezer tegemoet te komen, dat alle stukken in onze taal geschreven zijn, met soms een geringen Vlaamschen inslag? Wij zijn de laatste jaren gewend aan streekromans in dialect en schrikken niet meer terug voor een wat vreemd lijkend dialect. Wel is waar zou de veelsoortigheid van het dialect, vooral het echte gesproken Vlaamsch geen eenheid geven, maar te duidelijker zou zijn uitgekomen de eigen aai-d van elk der Vlaamsche streken. Als dit echter onoverkomenlijke bezwaren zou hebben opgeleverd, waarom dan niet het literaire Vlaamsch gebruikt, dat we zoo goed kennen uit Streuvels boeken? Ik voor mij vind deze „gelijkschakeling" te betreuren.

Hel is niet mogelijk alle afzonderlijke stukken te bespreken. Er zijn er bij die tegenvallen, en juist van hen, die tot de grooten behooren. Gelukkig heeft ieder van Streuvels genoeg gelezen om hem te kennen en hem niet te schatten naar de korte novelle waarmee dit werk begint. En ook Felix Timmermans heeft Vlaanderen wel eens raker getypeerd, dan hij het hier doet met zijn lieve sprookje.

In andere stukken ontmoet men echter wel degelijk de echt-Vlaamsche „leute", naast de zware tragiek van den verongelijkten Vlaming. Dat de nieuwe Vlaamsche letterkunde goede novellisten oplevert, ziet men ook hier. Gerard Walschap, August van Cauwelaert, Staf Weyts, A. Thiry e.a. gaven heel goede staaltjes van vertelkunst.

Van de artikelen wil ik even noemen die van Filip de Pillecijn en van W. A. van Griethuysen. jylleldenhulde in Vlaanderen" beschrijft eenvoudig, waar en waardig de vernederingen die de Vlamingen moesten dulden in en na den grooten oorlog en hun liefdevolle wraak. Een volk dat zoo volhardt in kwade dagen, zal eens de volkomen bekroning van zijn volhardend streven zien. Voor ons, Protestantsche Noordelingen, is het zeer interessant het historisch overzicht en de zeer geleidelijke voortschrijding te lezen van „Het protestantisme in Vlaanderen".

De bezwaren die een verzamelbundel aankleven — waarop ik onlangs wees — treft men ook ten deele hier aan. Zelden zal ieder er door bevredigd worden. Maar het fraai uitgegeven boekwerk, dat hier gegeven wordt, zal niemand teleurstellen. Moge het de liefde van-velen voor dit mooie land en zijn stoere bevolking opwekken of verdiepen. Vlaanderen roept ons, laten we luisteren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen