GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Het doel gemist

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het doel gemist

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Rob Sterkenburgh: „Het kruis langs de weg". Uitgeg. door Jan van Tuyl. 1949. Amersfoort-Antwerpen.

Nu de boeken zoo duur gaan worden, is het voor de boekenreeksen, de series, een gulden tijd. Zij-bieden veel, voor weinig geld, aan een groot publiek. Dat de inhoud veelal afgestemd is op de breede massa, is voor den uitgever een paedagogische eisch, voor de lezers niet steeds een voordeel echter, Ook al is het uiterlijk goed verzorgd, dan nog ontleent het boek zijn waarde alleen aan den inhoud. En hier moet voor gelden, dat het beste nauwelijks goed genoeg is.

Het hierboven genoemde boek opent een nieuwe reeks, de Triomf-boeken, die in hun keurig blauwe, kunst'eeren band een goed figuur zullen maken in vele boekenkasten.

Het eerste deel is populair geschreven, goed gedrukt en forsch van omvang. Volgens een toegevoegde beoordeeling geeft de schrijver hier zijn tweede boek, hoewel hij zijn pseudoniem nu voor het eerst gebruikt. Dit hangt vermoedeüjk saam met het feit, dat hij „zijn vulpen over een andere boeg heeft geworpen", zooals de recensent meer oorspronkelijk, dan duidelijk er aan toevoegt. De ware naam is dus verborgen, wat er niet veel toe doet, hoofdzaak is het verhaal, ondanks de eigenaardige manupilaties met de vulpen, breed uit beschreven.

Een soort van legende verklaart, waarom langs den eenzamen straatweg in het Brabantsche grensgebied, een oud steenen kruisbeeld staat opgericht. Eenmaal heeft het kruis de toovermacht eener bekoorlijke, doch duivelsche vrouw gebroken. Het staat daar nu als symbool van de overwinning op het booze.

Het thema is weinig gebruikt: een politie-, of liever nog, een maréchaussee-roman. Op de wijde, onherbergzame heide en bosschen strijdt de Koninklijke Marechaussee een strijd op leven en dood met de handige, gewetenlooze smokkelaars. Daarvan weet de schrijver onderhoudend te vertellen en naar het mij voorkomt, met kennis van zaken.

Reeds dadelijk wordt de lezer gepakt door het verhaal van den moord op den beruchtsten smokkelaar uit de omgeving, een misdadiger, die steeds zich uit de handen der politie wist te houden en daardoor een zekere populariteit genoot in het grensstadje. Het onderzoek naar den dader brengt de keten van zonden aan het licht, die dezen vrijbuiter bond. Het is een triest verhaal van hartstocht en wraak, van enorme geslepenheid en groote naïeveteit, waardoor zulk een primitieve misdadiger een gemakkelijke prooi en werktuig wordt in de handen van intelli-

gente schiirkeri, die zelf achter de schennen blijven-

Heel gemakkelijk had de schrijver hier een opwindend wild-west-verhaal van kunnen maken, want hij bezit stellig talent in die richting. Gelukkig weet hij echter steeds zich in te toornen en houdt het politieelement de overhand. Wel wordt de spanning sterk opgevoerd door de zich ontwikkelende liefdesverhouding tusschen den flinksten politieman, 'n jongen Protestantschen wachtmeester en de Roomsche dochter van den eigenlijken hoofdmisdadiger, waardoor het probleem wordt toegespitst op het dilemma van liefde en plicht.

Er zitten in het gegeven dus vele mogeüjkheden; deze zijn echter niet alle op even gelukkige wijze benut. De voornaamste oorzaak hiervan is, dat de schrijver een veel beter verteller, dan psycholoog is. Zoolang hij zich kan laten gaan in zijn beschrijvingen, loopt alles voortreffeHjk en hij neemt zijn kansen uitstekend waar.

In een roman is evenwel niet de buitenwereld het belangrijkste, maar de mensch met zijn gedachten en problemen. Én deze vragen een eigen ontwikkelingsmogeiijkheid. In plaats van zich nu bescheiden terug te trekken, houdt de schrijver vast aan zijn vertelprooédé. Hij verklaart letterlijk alles, beeldt de karakters niet uit in een passenden dialoog, maar bespreekt • eiken karaktertrek en toont aan hoe ieder gezegde voortspruit uit die of die overweging. De lezer, ontslagen van elke mogelijkheid zelf eens na te gaan denken, wordt daardoor kriebelig; hij krijgt niet eens de gelegenheid verkeerd te gaan raden of onjuiste gevolgtrekkingen te maken, wat het aardige juist is in een misdadigersroman. Het psychologische proces wordt daardoor zeer vereenvoudigd, zonder evenwel bewondering voor den schrijver te kweeken. Immers, ondanks de herhaalde verwijzingen naar de scherpzinnigheid van den wachtmeester, maakt niet diens vernuft, maar het uit liefde geboren verraad van 'de dochter een eind aan het misdadigersbestaan van den groot-smokkelaar.

Het zijn juist de 'personen, die het meest in den schaduw' blijven, met wie de auteur zich minder bemoeit, die het zuiverste voor ons gaan leven, uitgenomen dan de pastoor, die er ook zoo nog bekaaid afkomt.

Het allerminst bevredigt het godsdienstige element in het boek. Ook dit lijdt aan het euvel, dat het niet is samengeweven met de zielsgesteldheid der personen, doch er aan toegevoegd wordt als afzonderjijk behandeld element. In verschillende situaties heeft de schrijver bhjkbaar vergeten het tot zijn recht te doen komen, zoodat de „calvinistische" wachtmeester soms weinig verschilt van zijn roomsche collega's. Pijnlijk-comisch is daardoor het slot, wanneer de innig geliefden' ineens tot de ontdekking komen, dat zij niet kunnen trouwen wegens geloofsverschil. „Zij poogde te lachen, terwijl de tranen haar in de ogen sprongen. „Ik heb er nog nooit zo over gedacht", bekende zij slikkend. „Neen, dat was onze fout!" sprak hij gedempt." Dat zij dit den schrijver niet verwijten, pleit misschien voor hen, het verontschuldigt hem echter geenszins. Het vrome stukje over het kruis aan den weg, dat hen eenmaal samenbracht als door een toeval, en dat hen nu even toevallig scheidt, kan de schromelijke tekortkoming van den schrijver niet wegnemen. Een roman wordt niet christelijk, als er een vroom stukje aan wordt toegevoegd. De schrijver is hier de dupe geworden van zijn tactiek of onmacht. Evenmin als een persoon een psychologisch wezen wordt door toevoeging van enkele karaktereigenschappen, wordt een roman christelijk, als er een z.g. christelijk sausje over wordt gegoten, als hij vorm-klaar is. Een roman i s «hristehjk, of hij is het niet; hij kan niet christelijk gemaakt worden.

Er staan in dit eerste deel van de Triomf-reeks heel goede stukken, die een goed verteller verraden. Als hij zich ertoe had bepaald een verhaal te schrijven over het politieleven aan de grens, zou hij zijn lezers hebben geboeid. Nu heeft hij te hoog gegrepen en heeft hij als romanschrijver gefaald.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 25 februari 1950

De Reformatie | 8 Pagina's

Het doel gemist

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 25 februari 1950

De Reformatie | 8 Pagina's