Gereformeerde Apologetiek - pagina 24

26 geestelijke inzinking der reformatie op het eind der 17de eeuw moet mede op zijn rekening gesteld. Wat T R O E L T S C H den naam geeft van Neuprotestantismus duidt slechts aan de overwinning van het humanisme op de reformatie. ) Deze nieuwe beweging kenmerkte zich toch door de emancipatie van alle geestelijke autoriteit, zoowel van de Schrift als van de k e r k . ) Zij proclameerde uit humanistische aandrift de autonomie van den mensch. In de periode der Aufklärung beleefde zij haar puberteitsjaren. ) Maar haar eigenlijke profeet werd K A N T . Hééft men K A N T zoowel van Roomsche als van Protestantsche zijde zoeken te naasten en hem nu eens geheeten de wijsgeer van het Protestantisme, ) dan weder de wijsgeer van het Katholicisme, ) veelmeer verdient hij den naam van wijsgeer van het neo-humanisme. Hij toch heeft den mensch èn intellectueel (in zijn Kritik der reinen Vernunft) èn religieus (in zijn Religion innerhalb der Grenzen der blossen Vernunft) vrijverklaard van de autoriteit der goddelijke openbaring. En is K A N T de wijsgeer, G O E T H E is bij uitnemendheid de dichter van het neo-humanisme. Denkt slechts aan zijn: 69

70

71

72

7S

Ein guter Mensch in seinem dunklen Drange Ist sich des rechten Weges wohl bewusst. En vooral zijn Hermann und Dorothea kan hier als voorbeeld dienen. Ook de wijsgeerige stelsels van F I C H T E , F R I E S , S C H E L L I N G ,

H E G E L , spinnen aan deze neo-humanistische gedachte-draad voort. Totdat SCHOPENHAUER opstaat. Hij heeft geen vertrouwen in de goedheid van den mensch. Zijn onvoorwaardelijk pessimisme sluit zelfs de mogelijkheid der verbetering van individuen en maatschappelijke toestanden buiten. ) Daarmede kraakt hij voor zich en zijn volgelingen een der humanistische grondzuilen midden door. N I E T Z S C H E gaat nog verder. Stelt SCHOPENHAUER het medelijden zeer hoog, N I E T Z S C H E vervloekt h e t . ) Het humane zelfs gaat bij hem te loor. Het systematische egoisme van STIRNER, de selectie-hypothese van DARWIN, de klasse-theorie der sociaal-demokratie, de kuituurvijandige praktijken van het kommunisme, de herleving van het macchiavellisme in de staatkunde, de ontbranding van den wereldoorlog, de tegenwerking in den kultureelen herbouw van Europa geven blijk van afgestompt plichts- en verantwoordelijkheidsgevoel 74

75

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen