Schuld en straf - pagina 34

28

met zijne handeling geïdentificeerd kan worden, zoodat de toerekening eigenlijk slechts inhoudt: de leelijke daad staat met u in verband; wij vinden u leelijk; „das bist Du", „erkennt Dich im Spiegel deiner That." i6i) Op gelijke wijze draagt ook hij wiens uiterlijk niet mooi is, in de eerste plaats de „schuld" van het welgelijkend, en evenwel niet mooi, portret. In dien zin spreekt MERKEL van schuld. Maar nooit is beweerd, dat determinisme met dergelijk schuldbegrip onvereenigbaar ware. Inderdaad is zijne meening het schuldbegrip gered te hebben, zooals LAMMASCH zegt, „eine gefahrliche Selbsttauschung." 162) En de vergelding is bij MERKEL slechts de leedveroorzakende reactie van den Staat, w&ardoor eene verbindende wet geldend wordt gemaakt bij verzet tegen een' hoogeren wil, wijl het recht uitwendige sanctie niet missen kan i63). Maar dit aldus zich handhaven van het recht kan geen vergelding heeten. TRAEGER vat schuld op als „Verursachung... durch ein Wesen, das Einsicht in die Rechts- und Pflichtsgebote und in deren Bedeutung für das Allgemeine hat." i64) En hij voegt er, geheel in overeenstemming met MERKEL bij, dat de handeling toegerekend wordt, als zij 's menschen zedelijk bestaan onthult. Dan is hij de oorzaak der handeling, wat echter geenszins zeggen wil, dat hij de eerste oorzaak is. Veeleer is 's menschen innerlijk wezen ook weer veroorzaakt. Maar dan beteekent schuld anders niet dan dat de mensch de laatste schakel is in de wet der causaHteit, en geldt ook hier, dat dit schuldbegrip door het determinisme stellig niet wordt gewraakt. JANKA neemt schuld aan, zoo het intellect voldoende was om de beteekenis der rechtsbreuk te begrijpen, en daarom de handeling aan den dader mag verbonden worden. De voorstellingen, die uit het voorstellingsvermogen in het bewustzijn dringen, zijn tegen-motoren, als zich eene drijvende kracht openbaart. De sterkste wint het, en zoo ontstaat het besluit 166). Maar inderdaad blijkt niet, waarom het overwonnen worden van de tegenmotoren eene schuld is, zoo niet althans dat „intellect" uit de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen