Sprekende Portretten.

Een afzonderlijk soort van literatuur, dat meer de historische dan de aesthetische zijde der letterkmide betreft, is de personenbeschrijving, de bespreking van de beteekenis van toonaangevende mannen en vrouwen, de analyse van hun zielebeeld uit hun geschriften, de ontleding van hun karakter aan de hand van hun levensontwikkeliüg. We bezitten tal van zulke boeken over groote figuren, veelal in den vorm van interviews, samengesteld door Auteurs, die tot deze taak ten volle berekend zijn als Queridoi, Jan Veth, d'Oliveira, te Lintum e.d.

Dit genre is buitengewoon leerzaam en van groote ciiltuur-historische beteekenis. Het geeft voortreffelijk materiaal voor studie en verrijkt evenzeer onze kennis als ons inzicht in de structuur van den tijd.

Nu verscheen kort geleden een nieuwe bijdrage tot dit soort, wel niet uitsluitend zich bepalend tot figuren, die op het terrein der literatuur beteekenis hebben, en algemeener van inbond, maar toch belangwekkend genoeg, om in deze rubriek behandeld te worden: Sprekende Plortretten van

W. van Italië — van, Embden 1).

„Sprekende portretten" is de samenvoeging van verschillende, eerder in de „Haagsche P'OiSt" en de „Nieuwe Rotterdamsche Courant" verschenen, interviews met bekende mannen en vrouwen van dezen tijd. De titel van den bundel, die ook het opschrift was en is boven de afzonderlijke artikelen in de pers, is goed gekozen: de personen, wier fotografische afbeelding telkens wordt gegeven, vertellen van hun eigen leven en werk, daartoe door de Schrijfster, die bij hen op bezoek is, uitgenoodigd. Uitgaande van dé veronderstelling, dat de lezer weten zal, welke de beteekenis is van de personen, die spreken, in welk opzicht ze uitmunten en zich naam hebben gemaakt, heeft de bezoekster haar vragen zoo gesteld, dat de antwoorden een inzicht geven in de ontwikkeling van het leven en de karakters der sprekenden, in den groei van datgene, dat hen beroemd heeft gemaakt.

In een voorwoord stelt de Schrijfster de wa, ardij van zulke sprekende portretten in het licht. We hebben in den psychologischen roman „ten onluste toe" genoten van „de fijnste ziele-uitrafelingen" van „semi gefantaseerde modellen", schepselen, „door 's schrijvers fantasie uit vele aaxdsclie gegevens gebouwd, met den neus van den één boven den mond van den ander". Daarom is er te meer belangstelling voor, nu eens de „fysiek-levende modellen" te zien, „waarvan de ISchrijver alleen de contouren aangeven mag", maar met wie d© lezer, die bovendien op de foto's de beroemdheden als levend voor zich ziet, spreken kan, als mensch tot mensch. Dus zijn deze portretten psychologisch van groote waarde. Maar ook paedagogisch. Want, door den mensch geplaatst te zien in 't centrale punt, .„uit wiens aanleg, wil, doorzettingsvermogen, geholpen, of althans niet geknot door de omstandigheden, het werk zich natuurlijk ontwikkelde", wordt het den jongen of het meisje, die leest van „pogen en willen, vallen en opstaan, willen en vooruitgaan" van de held in zijn jeugdjaren, duidelijk: „met inspanning van al mijn krachten, zal ik dat in mijn sfeer, misschien ook vermogen te bereiken".

In dit licht dan zien we de portretten van de politieke leiders Jhr Mr A. F. de Savoinin Lohman en Mr Sam van Honten, van de emancipatie-strijdsters, Mina 'IKriiseman en Dr Aletta Jacobs, vaini de staatslieden Jhr Mr A. P|. van Kiarnebeek, Mr P. W. A. Cort van der Linden, Prof. Mr J. Oppenheim. Prof. Mr D. Josephus Jitta, van den geleerde Prof. Dr H. IClamerlingh Onnes, den componist Bernard Zweers, den Engelschen staatsman Lord Robert Cecil, van Jane Addams, de energieke leidster van het New-Yorksche emigrantenhuis, Hull-House, van Dr Maria Montessori, de beroemde paedagoge, van Dr Johann 'Büttikofer, den directeur van de Rotterdamsche diergaarde, wiens leven is geweest een voorbeeld van „pogen en willen, vallen en opstaan, willen en vooruitgaan". Een „In memoriam Louis Couperus", mededeelingen bevattend vaïi diens zuster, staat in de pla.ats van het sprekend portret, waarvan de grondlijnen reeds waren getrokken, toen Couperus stierf.

Interessante lectuur over belangrijke personen en hun werk, geschreven in voor tref f elij ken, afwisselenden stijl — noodig bij een opzet als deze — gekruid met pittige opmerkingen en fijn-rake zetten, is dit boek van beteekenis, psychologisch èn paedagogisch, en, naar ik meen, ook nationaal. Want de meeste portretten zijn van Nederlanders en hoe meer een volk zijn groote mannen en yxouwen kent, des te meer wo'rdt het versterkt in het besef van eigen nationale kracht.

1) Uitgave van A. W. Sijthoff's Uitgevers-Maatsoh., Leiden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen