Dr Ritters „Kritische Reis”.

Voor eenigen tijd verscheen bij de Uitgeversmaatschappij „Holland" te Amsterdam, in den weiverzorgden vorm dien. we van haar gewoon zijn, een interessant boek van eeii interessant man.

Dat deze laatste qualificatie juist is, zal men aanstonds toestemmen als we zeggen, dat de Schrijver is Dr P. H. Eittcr, de bekende journalistliterator. Hij is immers een auteur van bijzonder frisschen kijk op de dingen en een geheel eigen, pittigen, geestigen stijl. In een ongemeenen vorm weet hij de dingen te zeggen, in kleurrijke', typeerende woorden en zijn opmerkingen zijn veelal even raak als oriënteerend: hij doet zijn lezers niet slechts iets zien, maar hij geeft hen tegelijk «en indruk van het aanschouwde', die bijblijft. We behoeven ten bewijze slechts te herinneren aan zijn mooie boekjes „Het land van Wind' en Water" len „Zeeuwsche Mijmeringen". Wie in dit laatste b'.v. gelezen heeft de teekening van het Middelburgsche leven op den wekelijkschen hoogdag, heeft van dien markt-Donderdag een zoo sprekend beeld' gekregen, dat hij het niet weer vergeet, juist door het interessante, dat Ritters beschouwing er aan geeft. We kunnen ook wijzen op de indertijd in ons blad be.5proken brochure „De sociale beteekenis van de Arausementsliteratuur", dat al evenzeer blijk geeft van de bovengenoemde eigenschappen van den bchrijver; of op zijn dramatisch stuk „De Derde", dat, hoezeer ook van inhoud verschillend, toch ook weer Dr Ritter in. zijn interessante persoonlijkheid doet kennen.

Maar ook van dit nieuwe b'oek geldt de cfualificatie „interessant".

Het draagt tot titel: „De kritische Reis" en is een verzameling essays over schrijvers en boeken, die tal van zeer lezenswaardige bijdragen en merkwaardige opmerkingen, bevat.

De stof van dezen bundel is ingedeeld in vier groepen: De stijl der ouderen, Hedendaagsche lyriek. Roman en novelle in onze dagen. De essay, dat is dus, ze bestrijkt het geheele terrein der literaire kunstuiting.

In de eerste groep opstellen, over den stijl der ouderen, vinden we een typeering van het iichrijverstalent van Busken Huet, Dr Abraham Kuyper, Jhr Mr A. F. de Savomin Lohman, Prof. Dr Alb. Verwey. In 't bijzonder deze schetsen zijn het, die de belangrijke eigenschappen van het boek dragen: we kunnen dat doen zien, als we in 't vervolg op dit artikel uit de bijdrage over den stijl van Dr Kuyper enkele opmerkingen citeeren.

De tweede groep, over de hedendaagsche lyriek, geeft een overzicht van den stand der moderne dichtkunst, in de behandeling van liet werk onzer nieuwere dichters, ouderen als Verwey en No to Soeroto, maar vooral jongeren, als Greshoff, R. Houwink, Anthonie' Donker, Jan Engelman, H. Marsman, e.d. In den bijtitel voor dit onderdeel der 'behandelde materie: „de richting der hedendaagsche poëzie" 'is de inhoud van deze groep inderdaad precies samengevat en tegelijk de beteekenis aangegeven, die voor eiken ' belaiigstellendb in de lectuur van deze schetsen is gelegen.

Dan volgt de bespreking van den roman en .de novelle in onze dagen, even rijk in afwisseling van gekozen objecten als die der poëzie. We kunnen niet al de boeken opsommen, die hier aan de ord.'e komen, maar noemen enkele, om onzen lezer een indruk te geven van wat hem hier wordt geboden. Zoo zijn er opstellen over „Letje", „De Zondaar", „Merijntjo Gijzens Jeugd", „Gouden Teugels", Eva", „Alex Vrouwen", alle boeken van dezen tijd, die tot de bekendste proeven van moderne romanliteratuur behooren. En het is belangrijk, maar ook zeer instructief om het oordeel van Dr Ritter te lezen, te meer, omdat hij aan vele van idëze boekbesprekingen algemeen© beschouwingen verbindt over stroomingen en verschijnselen in de nieuwste romanproductie. Wat we b.v. verleden week in ons artikel over „De Avonturen van den Muzikant" citeerden over de verandering, die zich openbaart in de wijze van zielkundige ontleding in den roma!.r, is aan een dezer bijdragen ontleend. En wanneer men stuk voor stuk de besprekingen nagaat en dan verzamelt, wat er aan algemeen-literaire beoordeeling in gegeven wordt, krijgt men een geheel, dat men zou kunnen betitelen als: de richting iu het hedendaagsch proza.

Do vierde groep is die van de essay. Gaandeweg is de essay (de verhandeling) over literatuur zelf geworden bijdrage tot de literatuur, belangrijk ook in en op zichzelf. Ritter Avijst daarop, als hij handelt over de essays van Verwey, v. Deyssel, Havelaar, Gorter, Casimir, Bruning en Marsman en hij doet de wezenlijke waarde zien, die dergelijke verhandelingen over letterkmid'e hebben. Samengevat zou men ook deze groep een opschrift kunnen geven.: de richting van d'e hedendaagsche essay.

Eindelijk is er nog een afzonderlijke bijdrage: „Uit de werkkamer van den Schrijver". Dr Ritteivertelt hierin iets over de voorgeschiedenis van letterkundig werk naar aanleiding van zijn persoonlijke ervaring. In 't bijzonder in dit stuk komt nog weer eens uit, wat we zeiden aan 't begin van. dit artikel, dat de Schrijver een interessant man is. Want wat we hier te lezen krijgen is metterdaa'd een zelfportret. En zoo goed als het indertijd belangrijk was van een Auteur als Robbers te hooren hoe een roman ontstaat i) zoo is het van werkelijke, inzicht-vormende waarde hier Ritter te volgen in de analyse van zijn werkzaamheid'. En bovendien, al pratende over zichzelf en zijn arbeiil, geeft hij weer tal van goede opmerkingen ton beste over de Schrijverstaak en liaar moeilijkheden 'm 't algemeen.

Voegen we aan dit alles nu nog toe de raededeeling, dat bij elk der behandelde bundels en boeken bibliografische aanteekeningen gevoegd zijn door den heer P. H. Muller, zoodat men over ieder onderwerp ook nog een goed-gekoze'n literatuuropgave verkrijgt, dan. zal het duidelijk zijn, dat we terecht dit nieuwe boek een interessant boek hebben genoemd en zal men de conclusie willeu aanvaarden, , dat het rustige lezing alleszins waard is.

Bij de overstelpende veelheid van romans en dichtbundels, die karakteristiek is voor dezen tijd, is het omnogelijk, dat men alles zelf lezen kan. En toch wordt in allerlei verhouding bekendheid met de productie der moderne literatuur gevorderd. Men is dan ook aangewezen op, wat ik zou willen noemen, verzamel-boeken, die deze taak verlichten, door indrukken te geven en materiaal tot oordeelvcrraing verschaffen. Daarbij is het echter van 't grootste belang, dat de leidsman een betrouwbare gids is, één die kennis van zaken heeft en critisch vermogen. Welnu, Dr Ritter is zulk een gids. IMen zal het zeker niet altijd met hem eens zijn; met name zal men in de principieele 'beschouwing wel eens geheel van hem verschillen: maar hij geeft immer zooveel materiaal, dat men gemakkelijk een eigen inzicht zich vormen kan en dat aan het zijne kan toetsen. Wie in eenig verband leiding te geven heeft bij literatuur-studie of vereenigingswerkzaamheid kan aan 'deze , , Kritische Reis" heel veel hebben.

Ter karakteriseering van den inhoud, maar ook om het belang, dat dit onderwerp uiteraard' heeft voor onzen kring, willen we gaanie het opstel over den stijl van. Dr Kuyper nader doen zien. Zulks vordert echter meer ruimte, 'dan we nu nog hebben. Dit daarom in een volgend artikel.

') Uit het boekje van H. Robbers; „Het ontstaan van een roman".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen