Het calvinisme en de kunst - pagina 40

88

heeft, zij het ook schoorvoetend, het dichtend en dichtlievend publiek eener jongere generatie in Cats den Dichter weer geëerd. Niet laag sla ik den zegen aan, die aan ons Calvinistisch volk uit zijn Dichtader is toegekomen. Doopersch Dualisme, en methodistisch Pedantisme, hielp zeker niemand beter dan Cats uit ons midden bannen. Om den wat stroef gesloten mond van den Calvinist heeft Cats vaak een gezonden lach doen spelen "^). Poëzie in niet te hoogen stijl is door hem in kringen ingedragen, die anders allicht aan alle aesthetische ontwikkeling gespeend waren gebleven. Hij heeft tot opmerken genoopt, tot nadenken geprikkeld, en bij jong en oud zin voor intuïtieve wijsheid gewekt. Aan dat wondere huislijk leven, waaraan hij zijn motieven en tinten ontstal, heeft hij dien rooi met woekerwinste weergegeven. Ea onder jok en scherts, onder beeld en gnomen door, blijven hem toch altoos de hemelen geopend en zingt hij voor het oor van den Kenner van ons hart. En vraagt ge — om, eer ik eindig, nogmaals Cats en Bilderdijk saam te voegen — of Bilderdijk dan toch niet onvergelijkelijk hooger staat als één, met wien Cats nauwlijks in gelijken adem te noemen zij, dan tintelt er in Bilderdijk, behoeft het nog gezegd, een macht van genie, een weelde van taal en rythmus, van omvatting en schittering, waarbij Cats geheel wegvalt. Bij den een de bergstroom, die u meesleept, bij den ander een matig vlieten, waarbij de roeispaan niet te onpas komt. Mits ge maar ook inziet, hoe Cats juist in dien kalmer eenvoud, door zijn zelfbeperking en de concentratie van al zijn geest op één enkele levensgedachte, een weldadige rust en daardoor een klaarheid en natuurlijke levenswarmte in zijn poëtische wereld inbracht, als waartoe Bilderdijk nooit geraken kan. Het verschil tusschen Cats en Bilderdijk is dan ook niet, dat de een slechts rijmelaar, en alleen de ander Calvinist zou geweest zijn. Calvinistische dichters, en dichters van eerste orde, stichters zelfs van een eigendichterschool,zijn ze b e i d e n geweest. Slechts hierin gaan ze uiteen, dat al wat Cats zong d e m o c r a t i s c h van toon en type was, terwijl in Bilderdijk al de kracht blonk, maar ook al de schaduw uitkwam van den a r i s t o c r a t i s c h e n geest""). Voegt nu die beide saam, en immers ge moogt roemen in uw rijkdom.' Nooit zal Bilderdijk populair worden, noch ooit Cats smakelijke spijze bieden, gelijk de adel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen