Het calvinisme en de kunst - pagina 83

81 heid, op den staat, op de maatschappij en op de wetenschap een andere te doen worden; ons in dezelfde wereld der antieken a n d e r s d a n de a n t i e k e n te doen voelen, denken en willen; en ons in dit zuiverder bewustzijn de y.asSafo-*? van Golgotha en een geheel andere gemeenschap met de onzinlijke wereld te schenken, dan noem ik tegen-Christelijk elke kunstopenbaring, die tegen dit doel van den Christus ingaat; onchristelijk elke kunst, die zich met dit doel niet inlaat; maar C h r i s t e l i j k elke kunstuiting, die dit doel helpt bevorderen. Ligt nu de tegenstelling tusschen de antieke en de Christelijke levensbeschouwing in tweeërlei: t e n e e r s t e in een laten opgaan van den mensch in den kosmos hij de antiekon, terwijl het Christendom ons subjectief vrijmaakt en aan onszelven als C e n t r u m van den Kosmos ontdekt; en t e n t w e e d e in de belijdenis, dat ons ideaal moet zijn h e t b e e l d van God te dragen, terwijl de antieken aan hun goden h e t b e e l d v a n d e n m e n s c h leenden, — dan is elke kunst Christelijk in haar werking, die op deze beide hoofdlijnen de antieke gedachte terugdringt en de Christelijke opvatting steunt. Cf. CARRIÈRE, Die K u n s t i m Z u s am h a n g d e r C u l t u r e n t w i c k e l u n g . SeAuflage. Lpz. 1880. Vol III p. 47 en IV. t v v. Waarde heeft te dezen het getuigenis van een man als PFAU, die zoo scherp mogelijk tegen het Christendom overstaat, maar toch erkent: „Wie voll und ganz uns auch ein Römisches Individuum in seiner specifischen Entwickelung ersclieinen mag, es begreift sich nur als Stuck des Staates^ wiihrend der moderne Mensch sich als Glied der Menschheit erkannt hat. Die abgcrundete, in allseitiger Fülle enlwickelle Persönlichkeit, die, Welt und Menschheit in sich tragend, auf der Höhe des Gedankens thront, wo sie von ihren eigenen Schatzen zehrt und zur Noth die Aussenwelt entbehren kann — ist eine Christlich-germanischc Erfindung, und war damals noch nicht bekannt". L. PFAU, F r e i e s t u d i ë n , Stuttgart 18G6 p. 539. Vergelijiie vooral K. CH. PLANCK, G e s e t z u n d Z i e l d e r i j e u e r e n K u n s t e n t w i c k e l u n g i m V e r g l e i c h e m i t d e r A n t i k e n . Stuttgart, 1870. p. 4—14, en 113—120. °^) Cf. G. PoRTiG, Das C h r i s t u s - I d e a l in d e r T o n k u n s t . Heiliironn, 1883. p. 4. V. V. Zie ook B i j b l a d v a n d e H e r v o r m i n g . 1885. P r o t e s t a n t i s m e en K u n s t . ""') Ook O r l a n d o di L a s s o was een Nederlander, eigenlijk R o l a n d De L a t t e r (Delattre) geheeten en uit Bergen geboortig. Hij was in elk opzicht Palestrina's evenknie. Metterdaad had Nederland, reeds eer het zijn meesterschap op het gebied der s c h i l d e r k u n s t veroverde, in Jan van Moers, Dufay, Okkeghem, Willaert, Cyprian de Rore, Josquin de Pres en Di Lasso zich het Europeesche meesterschap op het gebied der toonkunst weten te verwerven. De wetenschappelijke opvatting der toonkunst is van Nederland uitgegaan. Geheel deze muzikale ontwikkeling was echter, tot zelfs by di Lasso k e r k e l i j k gebleven, en vandaar, dat ze met het opkomen van de Reformatie, schier plotseling ons ontging en naar Italië wierd overgebracht. Cf. BELLERMANN, D i e M e n s u r a l n o t e n u n d T a c t z e i c h e n d e r 15e u n d 16e J a h r h u n d e r t . Berlin 1858; en FÉTIS, Biog r a p h i e u n i v e r s e l l e d e m u s i c i e n s , deux. éd. Paris 1866, in n o m i n e ; en vooral VAN OORDT, P r o e v e e e n e r g e s c h i e d e n i s d e r Muzijk. Doesborgh 1860. ^°) BiLDERDiJK toekent dezen Dichteradel meesterlijk in W i n t e r b l o e m e n . Haarlem 1811.p. 78,79; in A f f o d i l l e n . Haarlem 1814. p. 127; in N i e u w e Meng e l i n g e n . Amsterdam 1806. II. p. 179 en K r e k e l z a n g e n . Rotterdam 1823. III. p. 52. Ook in den v o o r z a n g , p. 3 romein. H e r b a r t stelt de Plastiek hooger. Zie HERBART, K l e i n e r e P h i l o s o p h i s c h e S c h r i f t e n Leipzig 1843. III. p. 435: „Die Plastik ist die Edelste Kunst weil ihre Ruhe den Zuschauer auf 6

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen