Evolutie - pagina 44

40

lokken, die met de vrucht de pitten inslikte, ze door zijn ingewand liet gaan, en elders aan de aarde toevertrouwde. En dat een beuk of ceder ons schoon toeleek, ja, dat viel dan wel noch uit insect, noch uit vogel-attractie te verklaren, maar lag dan weer uitsluitend aan de gewoonte, omdat we nooit anders dan den gewonen boom, met stam-, tak- en bladvorm hadden gekend. Toch begrepen de Evolutionisten zelven wel, dat, al school in dit alles een element van waarheid, het ons toch de rijke wereld van het schoone van verre niet verklaarde, en in die verlegenheid zochten ze toen een uitweg in het subjectivisme. Dat ge dwepen kunt bij het turen op het zevengesternte, of in de bergen verrukt staart op zoo wonder-schoone lijnen, of geniet in stroom en waterval, het is alles slechts subjectieve gewaarwording, en niets waarborgt u het daaraan beantwoorden van een objectief schoon. En dan de tonenwereld, die van buiten af uw oor nadert en door het oor in uw ziel dringt? Doch waartoe meer? Zelfs de vlucht in de tent van het subjectivisme heeft de Evolutieleer hier zichzelve afgesneden. Mechanisch moet ze niet alleen ons uitwendig, maar evenzoo ons inwendig leven verklaren, of haar Monisme is om koud. En al wat haar daarom rest, is de aesthetische lijn tot in de Moneren te vervolgen, en ons diets te maken dat in een plastidule niet alleen verstand, wil en geheugen, maar ook schoonheidszin aanwezig was, schoonheidszin chemisch gewerkt door de golving of de uitstraling of de trilling van moleculen of van de waterbel die ze omringt. En zelfs dan is ze er nog niet, want ook dan moet ze nog aantoonen, hoe de alzoo gewerkte gewaarwording met de objectieve wereld, om schoonheid te kunnen genieten in verband staat. Overmits nu de Mechaniek des Weltalls, noch tot het ééne noch tot het andere in staat is, zoo volgt dat óf ter wille van de Evolutieleer het gebied van het aesthetische naar het rijk der inbeelding zou moeten worden verwezen, óf wel, dat zoo het aesthetisch schoon èn subjectief èn objectief onloochenbare existentie bezit, de aesthetiek de Evolutie-hypothese op het krachtigst veroordeelt. Met de Ethiek staat het niet anders. Ongetwijfeld heeft Spencer en de Schotsche school tegenover de Kantianen gelijk,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen