Filteren
Het Réveil in het verenigingsleven 1830-1870
Het nu voor u liggende nummer van DNK bevat de schriftelijke neerslag van een zevental bijdragen dat geleverd werd tijdens de studiedag van de stichting Réveil-Archief op 5 november 2004. Het thema van deze dag luidde ‘Het Réveil in het verenigingsleven 1830-1870’. Ter inleiding volgen hier een k ...
Het Réveil als splijtzwam in de predikantenkring (1844-1870)
De eerste provinciale predikantenvereniging verdachtOp 31 mei 1844 werd in Leeuwarden door veertien predikanten de eerste provinciale predikantenvereniging in het vaderland opgericht.1 Voorzover na te gaan waren ze daarmee de vierde beroepsgroep in Nederland die zich organiseerde. In 1830 ...
Willem de Clercq en de genootschapscultuur
InleidingWillem de Clercq (1795-1844) is opgegroeid in de tijd van de ‘sociabiliteit’. Voor hem ging die gezelschapscultus van maandagse familiebijeenkomsten tot het bijwonen van vergaderingen van genootschappen als Felix Meritis en de belangrijkste, de Hollandsche Maatschappij van fraaije ...
De vereniging als nieuwe organisatievorm binnen het Nederlandse christendom
De verbondenheid van kerk en staat was een van de belangrijkste kenmerken van het ancien regime. In vrijwel elk West-Europees land was sprake van een kerk die het recht en de macht van de staat legitimeerde. Daar stond tegenover dat de staat de betrokken kerk beschermde door haar eigendommen en i ...
Willem Hendrik Suringar als propagandist en intermediair van praktische filantropie
InleidingWillem Hendrik Suringar (1790-1872) is het prototype van de verenigingsman uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Achter de schrijftafel op het kantoor van zijn vader in Leeuwarden schreef hij niet alleen rekeningen en bestellingen, maar bereidde hij al in 1806 de ‘wetten’ v ...
Van eensgezindheid naar reveil
InleidingIn zijn geruchtmakende pamflet Bezwaren tegen den geest der eeuw bekritiseerde Isaäc da Costa in 1823 onder meer de ijver waarmee zijn tijdgenoten verenigingen met een of ander maatschappelijk doel oprichtten. Hij vroeg of ‘het geen afschuwlijk bygeloof [is], wanneer men, gelijk t ...
Réveil van het volk
Van Abraham Kuyper is lang beweerd dat hij de ‘kleine luyden’ in Nederland mobiliseerde en het orthodox-protestantse volksdeel heeft doen ontwaken. Kuyper zou de als achterlijk verachte orthodoxe protestanten tot ‘een samenhangend wetenschappelijk, religieus en politiek bewustzijn’ hebben gebrach ...
Een eeuw vol gezelligheid
De vereniging Floris van Teylingen werd in 1861 opgericht met de viering van het Ontzet van Alkmaar als doelstelling. Wat we ons bij zo’n viering moeten voorstellen blijkt bijvoorbeeld uit het feestprogramma van 1864: 1. Opening door de voorzitter 2. Zingen van een gel ...
