GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Wereldoorlog en theologie - pagina 7

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Wereldoorlog en theologie - pagina 7

Rede uitgesproken ter gelegenheid van den Dies Natalis der Vrije Universiteit

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

mee men gerekend had bij de voorloopige analyse van de 20e eeuw, bleken bedenkelijke hiaten voor te komen. Deze eeuw bleek niet allereerst de eeuw van de ziel te zijn, noch die van het kind, maar voorloopig die van den oorlog en de vernietiging. Het vertrouwen op kennen en kunnen van den mensch, wiens adel en zin voor het hoogere een goede toekomst schenen te garandeeren, werd in hevige mate geschokt. De 19e eeuw — de eeuw van ontwikkeling op schier elk terrein — stierf naar Kuyper's woord wèg onder de hypnose van het evolutie-dogma s ) . Maar deze eeuw lag nog maar weinige jaren achter ons e n . . . de wereld stond in brand. Het behoeft ons niet te verbazen, dat een anti-evolutionistische, een antihumanistische tendens aan het licht kwam. Men versta dit echter goed. Er is geen sprake van, dat het humanisme over de geheele linie den doodssteek ontvangt. Het blijkt zich in elke catastrofe weer in nieuwen vorm te openbaren. We kunnen slechts spreken van antihumanistische tendenzen^). Ook na 1918 wordt het Christelijk geloof nog meermalen vanuit humanistisch aspect belicht, zooals we duidelijk kunnen zien in allerlei vormen der moderne theologie. Het humanisme met z'n autonomie-gedachte blijft zoowel in het rechts- als in het linksmodernisme een beheerschende factor. Ook waar van „gericht" hier en daar sprake is, is het moeilijk hierin het gericht Gods te herkennen over den autonomen mensch. Ik zou dan ook bezwaar hebben om zonder meer van de „crisis" van de humanistische levenshouding te spreken. Wanneer Just Havelaar in zijn „Humanisme" den levenskijk van het humanisme bespreekt, gaat hij tot den aanval over: „Wie 3) A. KUYPEE, Evolutie, 1899. •*) De term „antihumanisme" is in de huidige literatuur vrij algemeen. Zie b.v. HERBERT WERNER RUSSEL, Gestalt eines Christlichen

Humanismus,

1940,

die in cap. 5 handelt over „der Antihumanismus in der protestantischen Theologie" en daarbij o.a. memoreert LUTHER, CALVIJN, KIERKEGAARD en de dialec-

tische theologie. Ook BANNING heeft een apart hoofdstuk over het antihumanisme (Wat dunkt U van den mensch? 1936) waarin hij behandelt de sociale krachten, die zich tegen het humanisme hebben gekeerd, voorts aanvallen van de zijde der wetenschap o. a. de psychologie en tenslotte de moderne bewegingen van fascisme en nationaal-socialisme, waarin het humanum wordt bedreigd (pag. 186—195). Ook GUSTAV SLEKOW ziet de humaniteit in een ernstige crisis o.a. in de moderne dictatuur, den doodvijand van het humanisme. In de Reformatie ziet hij echter een versterking van het zelfvertrouwen in de menschelijke kracht. (Humanitat in Gefahr. Eine Analyse, ein Weckruf, 1936, pag. 28 en 59). H. DE Vos wijst er op, dat thans „het humanisme hevig bestreden wordt en de waarden, die het handhaafde voor minder dan niets of zelfs voor een kwaad worden geacht, zo zelfs, dat humanisme, eens een erenaam, tot een invectief is geworden" {Christelijk humanisme in het licht der nieuwere Wijsbegeerte, 1939, pag. 6). Ook ROESSINGH spreekt van „de onverbiddelijke afwijzing van het „humanistisch" element in de religie van den nieuweren tijd". Zie ROESSINGH, Het humanistisch en eschatologisch element in het Modernisme. (Verzam. Werken II 1926, pag. 347 vv.). DOOYEWEERD spreekt van „nieuw opkomende antihumanistische cultuurmachten" („Phil. Ref." 1941, pag. 163) vgl. ook HEINRICH BARTH, Die Krisis

der

Humaniteit,

„Zwischen den Zeiten" 1930.

5

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 22 oktober 1945

Rectorale redes | 52 Pagina's

Wereldoorlog en theologie - pagina 7

Bekijk de hele uitgave van maandag 22 oktober 1945

Rectorale redes | 52 Pagina's