Wereldoorlog en theologie - pagina 40

eens inzake Rom. 13 : 11 „wie ich dabei gerade an dem Besonderen dieser Stelle, namlich an der Teleologie, die sie der Zeit zuschreibt, an ihrem Ablauf zu einem wirklichen Ende hin, mit viel Kunst und Beredsamkeit vorbeigegangen bin" 112). „Und man sieht vor Allem mit Erstaunen, dasz in meiner Auslegung ausgerechnet das einseitige überzeitliche Verstandnis Gottes, das zu bekampfen ich ausgezogen war, als allein greifbares Ergebnis auf dem Plane blieb". Barth zegt, dat het noodig was zijn theologie weg te halen „aus dem Engpasz des Verdachtes", alsof ze slechts theologie der crisis bedoelde te zijn. De eschatologische reactie was te sterk, te willekeurig en te eigenmachtig. In dit verband werd het noodig, zegt Barth, in de laatste jaren duidelijker en positiever te spreken over de verhouding tusschen kerk en staat n s ) . Juist omdat God de Eeuwige is in de drie dimensies van Romeinen 11, is de tijd niet „leeg" maar vol van zin „durch die reale und so tröstliche und gebieterische Gegenwart Gottes" ii4) en daardoor zal de ethiek in de toekomst „ganz neu zum Problem werden mussen." In dit alles zien we iets van de tragiek van een reactie-theologie. Want juist in de nu ten deele door Barth e. a. gecorrigeerde oorspronkelijke schema's lag de oorzaak van veel verwarring en tegelijk van het steeds verder om zich heen grijpend conflict dergenen, die tegenover de anthropocentrische theologie der 19e en 20e eeuw hadden willen pleiten voor een theologie des Woords. Men kan respect hebben voor openhartige zelfcorrecties en toch tegelijkertijd constateeren, dat op den langen weg van 1920 tot 1940 juist de gecorrigeerde ideeën sterken invloed hebben geoefend niet zonder consequenties voor de practijk van het leven o.a. in Duitschland en Holland, ook bij hen, die van de correcties van Barth geen kennis hebben kunnen nemen. We kunnen tevens duidelijk zien, dat elke eenzijdige reactie in de geschiedenis van kerk en theologie weer een nieuwe reactie oproept en dat in een later stadium de verwaarloosde elementen zich weer op onstuimige wijze en dan wéér onzuiver baanbreken (Brunner; Gogarten!). Vooral in catastrophale tijden is een eenzijdige reactie wel begrijpelijk. Toen men weer geboeid werd door de majesteit, heiligheid en souvereiniteit Gods en tegenover een lichtvaardige, humanistische, anthropocentrische vroomheid en theologie en tegenover het cultuuroptimisme de „grens" van het „gericht" ging aanwijzen, werd door de wijze, waarop dit geschiedde, midden in den chaos de zin van het tijdelijk leven en der historie illusoir. De theologie interpreteerde den chaos als „gericht", anderen lieten dit aspect vallen en saeculariseerden hun visie op den chaos: Spengler, Heidegger e. a. "2) Idem, 716. "3) Idem, 719. 1") Idem, 719.

38

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen