Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 53

52 den anti-revolutionnairen volkomen duidelijk was geworden, dat ze op het gebied van kerk en school van haar niet het minste te verwachten hadden, en er ongeveer tegelijkertijd verwijdering ontstond tusschen liberalen en Roomsehen, was het met de macht der conservatieve partij gedaan. Alleen de verdeeldheid der liberalen, waarvan ze ook al vroeger had geprofiteerd, was oorzaak, dat ze nog tot '88 invloed kon oefenen. Men meene niet, dat tegelijk met deze partij ook de nawerking van de regeering van Willem I tot een eind kwam. Dit zou zoo geweest zijn, als de liberalen niet slechts ten opzichte van het persoonlijk gouvernement, maar ook op de andere punten, kerk en school inzonderheid, zich tegen diens regeerstelsel hadden gekant. Het is waar, ze hebben het ook met betrekking daartoe niet geheel intact gelaten: in '48 wordt vrijheid van onderwijs geproclameerd en alle voorwendsel tot godsdienstvervolging uit de grondwet weggenomen, terwijl ~ aan de Roomsche kerk wordt toegestaan zich vrijelijk te organiseeren; maar over het geheel hebben ze te dezen, in samenwerking met de conservatieven, de lijn van Willem I voortgezet 1). Zoo ten opzichte van het Lager Onderwijs. De opvolgers van Willem I waren anders dan hij, zij hebben beproefd aan den onder hem begonnen schoolstrijd een eind te maken, Willem II door de instelling van een commissie al heel spoedig na zijn troonsbestijging, Willem III door in '56 het ministerie-Van Hall te ontslaan, maar de goede bedoelingen van den drager der kroon leidden in geen van beide gevallen tot het gewenschte einde. De ingenomenheid met de eenheidsschool was daartoe te sterk. Dat de vrijzinnigen van hun standpunt Groens denkbeeld I) Tot op zekere hoogte kan men Th 0 r b eek e beschouwen als den opvolger van Willem I, cf. G roe n, Nederlandsche Gedachten, 2de Reeks, IV p. 201 : "Sedert aan onzen eersten Koning de regeerstaf ontviel, is Th 0 r b eek e zijn opvolger geweest, door genie en veerkracht". "T h 0 rbe c k e was, en bleef, de vertegenwoordiger van het Staatsidee van 1789. Van het Staatsalvermogen, ook in Kerk en School".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen