Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 33

32 met de jaren niet te zijn toegenomen, te oordeeIen althans naar het merkwaardig gesprek, dat Falck in 1836 met hem had over de Afgescheidenen. Niet zonder bevreemding bespeurde deze, dat men het met de orthodoxie lang zoo nauw niet meer nam als vóór vijftien of twintig jaar. Al heel zonderling in den mond van een Gereformeerde is zeker het herhaalde verwijt des konings, "dat de drijvers, door den voortgang der denkbeelden tengevolge van eigen onderzoek te wraken, aan het grondbeginsel van het Protestantisme ongetrouw werden en zich zelven als het ware ·de onfeilbaarheid van den Pauselijken stoel toeeigenden" 1). En dit verwijt paste hem des te minder, omdat hij zich zelf tot een soort opperbisschop over de Gereformeerde kerk had opgeworpen, lijnrecht tegen haar belijdenis in. Ik doel hiermee natuurlijk op de organisatie van 1816. Maar heeft niet de koning aanvankelijk - in 1814 - een Nationale Synode als van Dordt willen bijeenroepen en daarvan eerst afgezien op advies van den Raad van State? Het wordt beweerd 2). Is het ook waar? Heeft hij inderdaad de rechten der kerk willen erkennen? Zoo ja, dan zou hij althans op dit punt geen verlicht despoot genoemd kunnen w0rden; doch het is zoo niet. AI zouden we graag over de voorgeschiedenis van het Algemeen Reglement van 1816 nader licht ontvangen, toch kennen we het plan van 1814 genoegzaam om over de strekking te oordeelen. Provinciale Synoden zouden niet meer worden gehouden; deze alle zou men laten wegsmelten in éé':l algemeene, welke niet zou worden samengesteld uit de afgevaardigden der classes; desniettemin zou ze moeten waken voor de zuiverheid van de leer 3). Dit plan vond bij de meerderheid van den Raad van State geen instemming. Centralisatie - zoo meende het I) Fa 1 c k, Gedenkschriften p. 657. 2) Sta r Nu man, Protest. Bijdragen I (1870) p. 292; RIo k, Gesch. IV p. 243. ',' 3) Ypey en Dermout, op. cit. IV p. 651-3.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen