Wereldoorlog en theologie - pagina 44

De problemen, die in den achter ons liggenden tijd opnieuw naar voren zijn gekomen, zijn zeer vele. Problemen, die niet nieuw waren, maar toch in de 19e eeuw niet zóó — in deze belichting — naar voren kwamen, ja zelfs zoo goed als geheel bij zeer velen op den achtergrond waren geraakt. Ik noem enkele vragen, die nu hier, dan daar op onstuimige wijze in het centrum werden geplaatst onder den invloed van de historische gebeurtenissen: het probleem van het Oude Testament in verband met het anti-semitisme en allerlei gnostische tendenzen van onzen tijd, het vraagstuk van de scheppingsordeningen, dat in zeer nauw verband met de politieke en ideologische ontwikkeling weer de aandacht kwam boeien. In nauw verband hiermee het vraagstuk van natuur en genade, van het aanknoopingspunt, van de lex naturalis en de natuurlijke ethiek; de belijdenis van het beeld Gods; beeld Gods en zondeval; gemeene gratie; kerk en wereld; de beteekenis van de Heilige Schrift in haar gezag voor heel het leven, ook voor de staatkunde; algemeene en bijzondere Openbaring; het gebod Gods in zijn kenbaarheid; de concretiseering der tien geboden in de historische situatie (concrete situatie en „Gebot der Stunde"); Schrift en historie; de „zin" der geschiedenis; de „vinger Grods" in de historie; de Voorzienigheid Gods; de theodicee; de actueele eschatologie. En te midden van al deze druk besproken vraagstukken wordt dan nog duidelijk zichtbaar dat oude probleem van het humanisme. Zooals Just Havelaar het in 1921 met bijzondere klem aan de orde stelde, zoo staat het ook nu weer na de beëindiging van den tweeden wereldoorlog in het middelpunt der belangstelling. Dat praejudiceert nog niets over een eventueelen invloed van het anti-humanisme, maar is toch merkwaardig genoeg om er direct met groote belangstelling kennis van te nemen. Vooral nu in de chaotische verwarring der „geschonden wereld" een vrij algemeen geroep uitgaat naar het redmiddel van een op allerlei wijze benaderde humaniteit. Het woord van Noordmans, dat de kosmische wanorde te groot is om in de humaniteit nog een basis te kunnen vinden, wordt in breede kringen met woord en daad verloochend. De roep om humaniteit wil zeer duidelijk een nieuwe basis, een smalle brug naar vernieuwing, naar een betere wereld. Het is de tendens van het testament van Huizinga „Geschonden Wereld", die evenals in zijn „In de schaduwen van morgen" het verval onzer cultuur analyseert en het niet waarschijnlijk acht, „dat de menschen van gemiddeld geestelijk kaliber weer gaan leven in en uit de voorstellingen van kruisdood, opstanding, uitverkiezing en oordeel" n ^ ) . Huizinga vraagt zich bovendien af, of het Christendom „ooit den laag-gemiddelden mensch beter en wijzer heeft gemaakt". De wereld van mor^") J. HUIZINGA, Geschonden Wereld. Een beschouwing over de kansen op herstel van onze beschaving, 1945, pag. 168.

42

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen