„Het groote mysterie" door G. G. Hoogewarff.

Niet lang geleden nog schreef ik over een toen nieuw-verschenen boek van den heer G. C. Hoogewerff: „De Profeet", dat op betrekkelijk korten termijn een voorganger had in „De Gave Gods", het mooie verhaal over de pestepidemie, die in 1520 Amersfoort teisterde — en nu is er alweer een jonger werk van dezen vruchtbaren schrijver: „Het groote mysterie".

Veelheid van productie is wel eens een gevaar, omdat bij een te groote breedheid van het werk .de diepte licht verloren gaat. Snelheid van tenipo leidt dan tot oppervlakkigheid van inhoud. Maar bij iemand als de heer Hoogewerff behoeven we die dreiging geen oogenblik te vreezen. Zijn eigenaardige zin voor historie en het wei-overwogene van alles wat hij schrijft zijn de waarborgen, dat het bekende woord multa non multum van zijn werk niet geldt, en wie de bovengenoemde boeken kent, weet, dat ze ieder voor zich een eigen waarde hebben en allerminst oppervlakkig zijn. Veeleer ligt er dus in de betrekkelijke veelheid van Hoogewerff's boeken een reden tot verheuging, en dat te meer, omdat er uit blijkt, dat de krachten van dezen auteur, die reeds tot hoogen leeftijd gekomen is, nog frisch zijn.

Reeds eerder merkte ik op, dat we in de boeken van den heer Hoogewerff een beteekenend bezit hebben aan goede, verrijkende lectuur. Literaire kunst in den strikten zin bieden ze niet, maar ze bezitten wel uitnemende qualiteiten van taal en stijl, zijn zuiver van compositie en rijk aan inhoud en behooren aldus tot het beste van wat aan verhalende lectuur in dezen tijd geboden wordt. En (dan verhalende stichtelijke lectuur. Want ze worden immer gedragen door de Christelijke levensovertuiging van den Auteur en doen over het historisch gebeuren, dat ze meestal teekenen, hooger licht stralen. De heer Hoogewerff kent de historie goed en elke periode, die hij als omgeving teekent rondom het gebeuren, waarvan hij vertelt, heeft hij grondig onderzocht, maar de feiten zijn hem meer dan feiten alleen, ze zijn hem daden Gods, blijken, dat Gods hand den loop der dingen bestiert en dat doet hij altijd duidelijk uitkomen ook. Daarom vooral zijn z'n boeken een bezit aan verrijkende lectuiir, waarvoor we dankbaar zijn.

Het nieuwste verhaal, dat we in dit artikel willen behandelen, „Het Groote Mysterie" is van dit alles een iyoortreffelijke proeve. Zeker niet het mindere van de voorafgaande, is het een nieuw bewijs, dat de heer Hoogewerff tot veelheid van productie 'in staat is, zonder dat daaronder de waardij van die productie lijdt.

't Is een eigenaardig aantrekkelijke stof, die ons hier wordt geboden, 't Verhaal leidt n.l. terug naar den tijd van de eerste Christengemeenten in de dagen van Paulus' prediking. En hoofdfiguur is Onesimus, dien de Apostel in zijn brief aan Philemon noemt zijn zoon dien hij in zijn banden heeft geteeld.

De schrijver verwijst dan ook in een voorwoord naar de brieven aan de Colossenzen en aan Philemon als de hoofdbron van zijn verhaal èn noemt exegetische studiën en historisch materiaal, waaruit hij zijn nadere gegevens heeft'geput. Zoo brengt lvij een wei-gefundeerd, maar vooral ook boeiend en zeer leerzaam verhaal.

Onesimus is de getrouwe en geliefde slaaf van Philemon en diens vrouw Appia, 'die in hun huis te Colosse de christenen in bijeenkomsten ontvangen. Onesimus maakt die uren van gebedsoefening en gemeenschap mee, maar voor zijn ziel kan hij geen rust vinden. Hij hoort het gepredikte, maar het heeft geen vat op hem, hoewel hij van de waarheid niet afkeerig is.

Zijn liefde voor Iras, de dochter van Meneb, een Phrygiër brengt hem een tijdlang verder van het goede spoor. Deze Maneb wil n.l. van een verbintenis van 'Onesimus met zijn dochter niets weten, omdat hij geen Phrygiër is. En dan, om dat in rechten te worden, laat Onesimus zich vinden voor den dienst van de godin Kybele en Attis, haar zoon. Hij kan ingewijd worden tot „myste" (gewijde), als hij een bedrag van 5 minen (ongeveer f 200) stort. Dit geld ontvreemdt hij aan zijn meester, en nu ontvangt hij de wijding onder zeer afmattende, geheimzinnige ceremoniën.

Maar als Meneb, (die zijn diefstal vermoedt, hem nu nog met minachting blijft bejegenen, en de daad, die hij jegens zijn goeden meester heeft begaan, hem benauwt, vooral ook als de dienst van Kybele zijn innerlijke onrust vergroot, besluit Onesimus naar Paulus te gaan, over en van wien

hij veel heeft gehoord. Na veel wederwaardigheden, die in hun boeiende beschrijving een 'belangwekkend element van het verhaal vormen, vindt hij den Apostel in Cesarea. En nu ontstaat al spoedig een nauw contact tusschen den gevangene en zijn jongen vriend, zoo, dat Onesimus' hart geheel opengaat voor 'hetgeen door Paulus gepredikt wordt. En deze ziet straks in hem een voortreffelijk helper in den dienst des Evangelies, en zendt hem terug naar Colosse. Daar wordt hij, op Paulus schriftelijke voorspraak, weer door Philemon aangenomen én in zijn eere hersteld. En als Meneb door een aardbeving om het leven is gekomen staat oot aan zijn liefde voor Iras niets meer in den weg en samen met haar, die door Appia vriendelijk is ontvangen, wijdt bij zich aan den dienst, hem door Paulus bevolen. Hij wordt de voorganger van de gemeente te Colosse, straks, als de gemeente te Ephesus hulp en leiding behoeft, gaat hij daar heen om er vele jaren een gezegenden arbeid te verrichten en eindelijk reist hij naar Rome, waar Paulus door Nero is gedood, om tegenover den Caesar van Christus en zijn dienst te mogen getuigen.

Uit dit overzicht van den inhoud blijkt, dat dit boek de verhalende toelichting is van Paulus' woord aan Philemon, dat Onesimus zijn zoon is, dien hij in zijn banden heeft geteeld, en dat deze te voren onnutte nu zeer nut geworden is tot den dienst. En leest men de betreffende verzen nog eens over, dan zal men verschillende nadere gezegden van den Apostel in hef, licht van wat hier wordt verhaald beter verstaan.

Dat is nu het mooie en aantrekkelijke van dit boek. En dan vooral, omdat nergens een bij zulke stof dreigende fantasiezucht tot mooi-makerij voert, doch alle lijnen zich samentrekken op het eene, groote punt, dat van deze geschiedenis het stra-

lende centrum is: het groote mysterie, „dit", ge^ lijk de Auteur het den Apostel in den mond legt, „dat de Almachtige, de Schepper van hemel en aarde. Zijn kinderen, die ronddoolden in duisternis, zóó lief had, dat Hij ze redden wilde voor het offer van. Zijn Zoon, die voor deze lichtschuwe zondaren Zijn leven gaf."

Deze gedachte is de kern van het onderwijs, dat Paulus aan Onesimus geeft en van He prediking, die hij in briefvorm tot de gemeenten richt en in het verhaal aan-Timothëus dicteert. En ze is de kracht, die allen twijfel van den leerling overwint, aJle zoeken in vinden "doet eindigen en hem straks maakt tot den getrouwen belijder, die vele jaren lang en tot voor den keizerstroon toe daarvan getuigenis gegeven heeft. —

Een rijke stof inderdaad voor een historisch verhaal. En dan door de eigenschappen, die den verteller sieren, nog meer tot haar recht gebracht. Want het boek boeit van 't begin tot het einde. Da figuur van Onesimus is nergens geïdealiseerd, toch voortdurend aantrekkelijk; de gestalte van den Apostel eerbiedwekkend; de teekening van het leven der gemeenten en den opbloei van het geloof kleurrijk en goed. De historische zin van den Auteur, waarover ik sprak bij het begin van dit artikel, en zijn talent van schrijven, hebben dit boek tot een voortreffelijke proeve gemaakt van stichtelijke lectuur, waard om in wijden kring met aandacht gelezen te worden. En — dat is het voornaamste — onder Gods zegen kan het misschien voor lezers, die zijn als Onesimus in zijn jeugd, prediker zijn van liet groote mysterie, dat ook in hun leven tot heerlijke werkelijkheid worden kan. —

Ik beveel met nadruk onzen lezers dit mooie en goede boek aan.

1) Uitg. Bosch en Kenning, Baara.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen